Ahlak sizce nedir? Ahlak var mıdır?

"Ahlak" konusu tartışmaya son derece açık ve subjektiftir. Kimileri "Ahlak yoktur,insanın uydurduğu bir kavramdır." derken kimileri ise "Ahlak fıtrattan gelir, insanın özünde vardır." gibi argümanlara sahiptir. Bu muallakta kalan kavram için bazı önde gelen filozofların görüşlerini ardından kendi fikrimi beyan etmek istiyorum.

Sokrates

İnsanın eylemlerini belirleyen bir takım temel normlar ve değerler vardır.

Bu değerlerin kaynağı insanda değildir.

İnsanın nasıl eylemde bulunacağına, bu değerler ışığında akıl karar vermelidir.

Platon

Bir eylemin iyi ya da kötü olmasını, “İyi ideası”na uygun olup olmamasına bağlıyor.

İnsanın en yüksek amacı, İyi ideası’na ulaşmaktır.

Aristoteles

Aristoteles’e göre insan, mutluluğa ulaşmak için aşırı uçlardan kaçınmalı, orta yolu seçmelidir.

Gözü kara ile korkaklık arasında orta yol olan cesareti, müsriflik ile cimrilik arasında orta yol olan cömertliği seçmelidir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Spinoza

Spinoza’ya göre evren, “Makro Kozmos” ve “Mikro Kozmos” olarak ikiye ayrılmıştır.

Başlangıçta bir olan bu iki evren, insanın duygu ve tutkularının esiri olası yüzünden ayrışmıştır.

Neyin iyi, neyin kötü olduğu Makro Kozmosun doğasında belli ve gizlidir.

İnsan duygu ve tutkularının esiri olmaktan kurtularak “Makro Kozmos”un doğasına geri dönüp bu ilkelere sahip olmalıdır.

Kant

Kant’a göre ise ahlaki eylemin amacı mutluluk değil “ödev” olmalıdır.

Ödev, iyiyi istemedir. Bunun gerçekleşmesi ya da gerçekleşmemesi önemli değildir.

Ona göre bir eylem, “ödev” duygusundan dolayı gerçekleştirilmişse, ahlakidir.

Kant’a göre bir eylemin gerisindeki ilke, eylemin kendisinden ve sonucundan daha önemlidir.

“Öyle davran ki, eylemine ölçü aldığın ilke, tüm insanlar için genel bir yasa haline gelebilsin” ilkesi onun evrensel ahlak anlayışını ortaya koymaktadır.

İnsanlar, ahlak yasalarını tüm insanlar için geçerli olabilecek şekilde koydukları için evrensel ve mutlaktır.^[1]

Nietzsche'ye göre ahlak, iyinin ve kötünün ötesindedir. Ona göre erdem, erek, iyi, kötü gibi ahlaksal kavramlar ahlakın belirleyicisi değildir. Bu kavramlar yoktur, üzerine konuşulması gereksizdir.^[2]

Benim kanaatim ise yalnızca ahlak değil iyi,kötü,etik vb. kavramların olmadığı yönünde. Bu kavramlar aklın ürünüdür. Hayvanlar aleminde bu tip şeyler yoktur. İnsan da nihayetinde memeli bir hayvandır. Fakat ayıran bir nokta vardır:

Örneğin bir hamsterın yavrularını yemesi doğasıdır. Ahlak, etik gibi değerlere sahip değildir. Fakat insan sahiptir çünkü akıl sahibidir. Ve her yerde olduğu gibi bu kavramlarda da evrim söz konusudur. Eskiden sapıklık olarak değerlendirilen bir kavram ileride yeni normal olabilir. Görecelidir,yok olabilir,değişime uğrayabilir.