Adli Antropolojide İncisura İschiadica Major İle Cinsiyet Belirleme

Adli Antropoloji Nedir?

Adli antropoloji, insan türünü fiziksel ve biyolojik özelliklerine göre inceleyen fiziksel antropoloji biliminin bir alt dalıdır. Adli antropologlar; çürümüş, yanmış, parçalanmış veya herhangi bir nedenden ötürü tanınmaz hale gelmiş cesetlerin kimliklendirilmesi hususunda görev alırlar. Bu nedenle genelde adli vakalarda polis ve kolluk kuvvetleriyle birlikte çalışırlar. Adli vakalar dışında ise arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkarılan toplu mezarlardaki kemik kalıntılarını tanımlama, kimliklendirme ve eğer kemikler birbirine karışmış halde ise bunları doğru parçalarla eşleştirmekle görevlendirilirler. Adli antropologlar; insanların kemiklerinden türlü yöntemlerle yaşlarını, cinsiyetlerini, ırklarını, hastalıklarını ve ölüm nedenlerini saptayabilirler. ^{[1] [2]} Adli antropologlar multidisipliner çalışma yöntemi benimserler. Genelde entomoloji, odontoloji, arkeoloji ve adli tıp ile ortak çalışırlar. Adli antropolojide; tanınmaz halde olan bir cesedin kimliğini belirlemedeki ilk adım, cinsiyet belirlemedir. Bir cesedin cinsiyetini belirlemenin birkaç yolu vardır.

Adli Antropolojide Cinsiyet Belirleme Yöntemleri Nelerdir?

Anatomik ve Matematiksel Yöntem

Bir adli antropolog; bir türün dişisi ve erkeği arasındaki fiziksel boyut farklarını konu alan seksüel dimorfizmde uzmansa ve iskelet kalıntıları da iyi durumdaysa, belli ölçümlere ve radyolojik işlemlere girişmeden önce iskeletin cinsiyetini büyük oranda bir bakışta doğru tahmin eder. Kalıntılar her zaman tam bir iskeletten oluşmayabilir. Bazen yalnızca kafatası, clavicula, humerus, femur, pelvis, mandibula veya dişler olabilir. Elde edilen kalıntıya göre ölçümler yapılır. Diğer bütün yaşam formlarında olduğu gibi insan türünün dişisi ve erkeği arasında da fiziksel farklar olması nedeniyle, her bir parçanın cinsiyete göre belli standart ölçüleri vardır. İskelet; halk arasında cücelik olarak bilinen akondroplazi veya yine halk arasında devlik olarak bilinen jigantizmden mustarip değilse, yapılan ölçümler doğru sonuç verecektir. Cinsiyet belirlemede anatomik ve matematiksel olmak üzere iki yöntem kullanılır. ^{[3] [4]}Anatomik yöntemde vertebral kolonun yüksekliği, kafatası yüksekliği ve alt uzunluk eklenir ve yumuşak dokular için düzeltme uygulanır. Matematiksel yöntemde ise boy uzunluğu ve kemiklerin boyutları için birtakım matematiksel ölçümler yapılır.

Cinsiyet Belirlemede Kullanılan İskelet Parçaları

Cinsiyet belirlemede kullanılan iskelet parçaları; çoğunlukla kafatası, femur, pelvis ve os coxaedir. Kafatasında kadın ve erkeği ayırıcı özellikler arasında; glabellanın kadınlarda düz erkeklerde ise belirgin biçimde çıkıntılı olması, mastoid çıkıntının kadınlarda küçük erkeklerde ise büyük olması, oksipital çıkıntının kadında düz erkekte belirgin olması, arcus superciliarisin kadında düz erkekte belirgin olması, mandibulanın kadınlarda narin erkeklerde ise iri olması, gonial açının kadınlarda 120 dereceden büyük erkeklerde 120 derece ve altında olması gibi özellikler sıralanabilir. ^[5] Femurda ise yine femur başının femura olan açısı ve oranı söz konusudur. Femur; kadınlarda iç bükey bir eğime ve dar bir açıya sahipken, erkeklerde daha dik bir açıya sahiptir. Cinsiyet belirlemede en doğru sonucu veren iskelet parçası, hemen daima pelvistir. Bu nedenle bir kalıntıda pelvis mevcutsa, diğer parçalara bakılmadan önce ilk olarak pelvis incelenir. Pelvisin cinsiyet belirlemede bu denli ayırıcı ve doğru olmasının nedeni, kadın pelvisinin erkekten farklı olarak doğuma uygun biçimde gelişmiş olmasıdır.

Kadının gövdesinde büyüyen bebeğin, doğum sırasında başının kolaylıkla çıkabilmesi için ischio pubis kolu dışarıya doğru kıvrılmış ve buna bağlı olarak da pubis açısı genişlemiştir. Pelvis boşluğunun biçimi kadınlarda yanlara doğru yayvan ve oval iken, erkeklerde üçgen biçimli ve daha dardır. Bazı vakalarda veya arkeolojik kalıntılarda pelvis bütün olarak korunmamış olabilir. Parçalanmış, dağılmış ve yarım bir halde olan bir pelvis söz konusuysa, cinsiyet belirleme için -varlığı durumunda- bakılabilecek en iyi parça os coxaedir.

İncisura İschiadica Major ile Cinsiyet Belirleme

Os coxae, halk arasında kalça kemiği olarak bilinen parçanın adıdır. Os coxaenin ischiopubic ve sacroiliac olmak üzere iki temel alt bölüm vardır. İschiopubic bölüm, insanın hormonları tarafından kontrol edilir ve zamanla fiziksel biçimi değişir. Örneğin, bir kadın ergenlik çağına eriştiğinde hormonların etkisiyle ischiopubic bölümü değişime uğrar. Sahip olduğu küçük ve dar çocuk pelvisi, bu hormonların etkisiyle yerini geniş bir doğum kanalına yani genişlemiş bir pelvise bırakır. Erkeklerde ise pelvis uzunlamasına ve dar biçimde kalır. Bir diğer bölüm sacroiliac bölümdür. Bu bölümde belirgin olan incisura ischiadica major adlı büyük siyatik çentik, homininleşme sürecinden kalan seksüel dimorfizmin izlerini taşır. Cinsiyet belirlemenin seksüel dimorfizmle, yani kadın ve erkek bedeni arasındaki fiziksel boyut farklılıklarıyla doğrudan ilintili olduğu anımsanırsa, incisura ischiadica majorun cinsiyet belirlemede kullanılabileceği anlaşılır. İncisura ischiadica major; erkek bedeninin daha ağır olması nedeniyle, iki ayak üzerinde durma sürecinde daralmış, derinleşmiş ve ilium aşağıya doğru eğilmiştir. Bu nedenle daha dar ve asimetrik görünür. Kadında ise daha geniş ve daha açık olmakla birlikte, eşit uzunluktaki kolları simetrik olarak ikiye ayrılır.

Bu çentiğin biçimi; çevresel etkenlerin insan bedenini biçimlendirdiği evrimsel sürece ait sayılmakla birlikte, aynı zamanda genetiktir de. Pelvis ve os coxae ile cinsiyet ayrımı üzerine metrik ölçümlerle çalışmalar yapan Novotny, doğum kanalının genişliğini korumak için kadın os coxaesinin, zaman içinde değişimlere uğrayabileceğini fark etti. Bu nedenle, 1995'te os coxae üzerine metrik ölçümler yapmanın her zaman doğru sonuçlar vermeyebileceğini anladı ve dikkatini yalnızca incisuranın biçimini incelemeye verdi. Novotny'nin çalışmalarına ek olarak, 1997'de Prag'da incisura ischiadica majorun cinsiyet belirlemedeki doğruluk payının incelenmesi için çalışmalara başlandı. Bunun için Prag'da bir enstitüde saklanan ve 1800'lü yılların sonlarından kaldığı belirlenen 97 erkek ve 98 kadının incisura ischiadica majoru incelendi. Sonuçlar şaşırtıcı biçimde tatmin ediciydi. Novotny'nin metrik incelemeden vazgeçerek yöneldiği biçimsel analizi, iyi korunmuş os coxaelerde %97 oranında doğru sonuçlar veriyordu. ^{[6] [7]}

Sonuç

Adli antropolojide cinsiyet belirleme için sık başvurulmayan bir bölüm olan incisura ischiadica majorun, cinsiyet belirlemede güvenle kullanılabileceği ve büyük oranda doğru sonuçlar verebileceği kanıtlanmıştır.