Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi?

Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi? Posta Gazetesi
12 dakika
5,677
  • Ekoloji
  • Beslenme Bilimi
Tüm Reklamları Kapat

Süt, memeli hayvanların meme bezlerinden salgılanan, besin değeri son derece yüksek olan, sıvı haldeki besin maddelerine verilen genel bir isimdir. Henüz katı gıdaları sindirebilecek özellikleri geliştirmemiş memeli bebekleri için süt, temel besin kaynağıdır.[1] Özellikle de doğumdan sonraki 4-5 gün içinde üretilen erken dönem laktasyon sütü (yani kolostrum sütü), bol miktarda antikor içererek yavrunun hastalanma riskini azaltır. Bunun haricinde süt içerisinde bol miktarda protein ve laktoz şekeri bulunur.[2] İnsanlar, sadece kendi sütlerini değil, diğer hayvanların sütlerini de tüketirler. Türler-arası süt tüketimi olarak bilinen bu davranışı sergileyen tek tür insan değildir; ama küresel ölçekte, sistemli ve düzenli olarak bunu yapabilen tek tür Homo sapiens türüdür.[3], [4], [5], [6] Süt tüketiminin önemi, sağlık faydaları ve riskleri hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Bitki sütleri (veya bitkisel sütler, bitki-temelli sütler, alternatif sütler, vegan sütleri), tanım gereği, "süt" değildir ve olamazlar; daha ziyade, hayvansal olmayan ürünlerden (yani bitkisel ürünlerden) elde edilen özütlerin suyla karıştırılarak, süt-benzeri bir görünüme, damak tadına, aromaya ve kıvama getirilmesiyle elde edilen ürünlerdir.[7], [8], [9] Bitki-temelli sütler, gerçek anlamıyla süt olmadıkları için, örneğin Avrupa Birliği'nde "süt" olarak pazarlanmaları yasaktır.[10] Buna karşılık bitkisel sütler, birazdan göreceğimiz gibi birçok avantajı dolayısıyla hayvansal sütlere iyi bir alternatif oluşturmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Hayvansal Gıdalara Bir Alternatif Arayışı...

Her şeyden önemlisi, hayvansal gıdaların üretimlerinde en büyük sorunlardan biri, sürdürülebilirliktir. Çünkü besi hayvancılığının doğa üzerindeki etkileri, kültür bitkilerininkinden birçok açıdan daha fazladır ve bu durum, doğal olarak, sürdürebilirliği olumsuz yönde etkilemektedir. Sadece doğa verdikleri zararlar değil, aynı zamanda hayvansal gıdaların insan sağlığına etkileri, ekolojik zararları ve etik gerekçelerle de Dünya çapında bitkisel gıdalara olan talep artmaktadır.[11]

Günümüzde hayvansal gıdaların içerdikleri doymuş yağların ve kolesterol moleküllerinin vücudumuza olan etkileri konusunda giderek artan sayıda araştırmalar yayınlanmaktadır. Bu araştırmalar, genel olarak, yoğun bir biçimde hayvansal gıda tüketen geniş kitleler üzerinde yapılmaktadır ve bu kitlelerin hayvansal gıda tüketimlerinden kaynaklanan sağlık sorunlarına işaret etmektedir. Araştırmaların sonuçları, genel erişime açık bilimsel platformlarda yayınlanmaktadır ve buna bağlı olarak da hayvansal gıda karşıtı insanların sayısı giderek artmaktadır. Öyle ki vegan hareketler ilk başladığı 2014 yılından itibaren Dünya çapında 5 kat büyümüş durumdadır ve en güncel Birleşmiş Milletler (UN) verilerine göre, 2021 yılında Dünya'da yaklaşık 79 milyon vegan olduğu tahmin edilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Durum böyle olunca vegan insanların besin alışkanlıklarını karşılayabilmek için hayvansal kaynaklı besinlerin bitkisel kaynaklı ''vegan'' alternatifleri üretilmeye başlanmıştır. Özellikle günümüzde gıda endüstrisinde bu alternatiflerin ciddi bir paya sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Peta

Hayvansal kaynaklı gıdalar dendiği zaman insanların aklına ilk olarak doğrudan bir canlının hayatına son verilerek elde edilen et ürünleri ve etik olarak bir canlının hayatına son verildiği düşünülen yumurta gelse de, doğrudan bir canlının hayatına son verilmeden elde edilen süt ürünlerinin de bu sınıfa girdiği ve vegan insanlar tarafından tüketilmediğini unutmamak gerekir. O yüzden bitkisel kaynaklı sütler de giderek artan miktarlarda üretilmektedir.

Hangi Bitkilerden Süt Üretilebilir?

Bitkisel süt üretiminde kullanılan bitki türleri arasında temel olarak şu kategoriler vardır:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  • Buğdaygiller: arpa, fonyo, mısır, darı, beyaz yulaf, pirinç, çavdar, sorgum, tef, tritikal, kavuzlu buğday, buğday
  • Sahtetahıllar: Amaranthus, karabuğday, kinoa
  • Baklagiller: acı bakla, bezelye, yer fıstığı, soya
  • Kuruyemişler: badem, Brezilya fındığı, kaju, orman fındığı (veya kısaca "fındık"), Macadamia, pikan cevizi, Antep fıstığı, ceviz
  • Tohumlar: çiya tohumu, keten tohumu, kendir tohumu, kabak çekirdeği, susam tohumu, ayçiçeği tohumu
  • Diğer: Hindistan cevizi, patates, yer bademi

Bu bitkisel ürünler tek başlarına kullanılabileceği gibi, birden fazlası karıştırılarak karışım (İng: "blend") adı verilen sütler de üretilebilmektedir. Örneğin en sık karıştırılan ürünler badem ile Hindistan cevizi veya badem ile kaju sütleridir.

Bitkisel Sütlerin Ekolojik Faydaları

Buradaki kritik nokta şudur: Bu sütlerin hemen hepsi, hayvansal sütlerden (özellikle de en yaygın olarak tüketilen inek sütünden) çok daha ekolojik ve çevre dostudur. Örneğin 2018 yılında yapılan bir araştırma, sadece süt ve süt ürünlerinin üretiminin sera gazlarına katkısının, bitkilerden üretilen sütlere kıyasla 3 kat fazla olduğu tahmin edilmiştir ve hayvansal gıda üretiminin durdurulması halinde önümüzdeki 100 yıl içinde karbondioksit salımının 221 milyar ton azalacağı gösterilmiştir.[12]

İnek sütünün küresel ısınmaya katkı sağlama potansiyeli (ki bu, sütün litresi başına düşen karbondioksit miktarıyla ölçülür), Avustralya ve Yeni Zelanda'daki 1.14 düzeyi ile Afrika'daki 2.50 değeri arasında değişmektedir; öte yandan badem sütü ve Hindistan cevizi sütü için bu değer 0.42, soya sütü içinse bu oran 0.75 düzeyindedir.[13] Ayrıca genel olarak hayvansal süt ürünlerinin üretilmesi için bitkisel sütlere kıyasla 9 kat daha fazla alan gerekmektedir. Her bir inek sütü litresi için Dünya'da 8.9 metrekare alan kullanılmaktadır; bu alan, yulaf sütünün litresi başına 0.8, soya sütü için 0.7, badem sütü için 0.5, pirinç sütü için 0.3 metrekare düzeyindedir.

Tabii ki bu ürünlerden süt elde edilirken kurutma, ezme ve parçalama gibi fiziksel işlemler gerçekleştirilmektedir ve bu süreçte özellikle su tüketimi oldukça yoğun bir şekilde yapılmaktadır. Buna rağmen, bitkisel sütleri üretmek için kullanılan su miktarı, inek sütünden çok daha azdır: İnek sütünün 1 litresini üretmek için toplam 628 litre su harcanırken, badem sütü için bu miktar 371 litre, pirinç için 270 litre, yulaf sütü için 48 litre, soya sütü içinse 28 litredir.

Bitkisel Süt Türleri

Dünya'nın kaynaklarının azalmakta olduğu göz önüne alınacak olursa, farklı bitkisel sütlerden hangilerinin en düşük kaynak tüketimine sebep olduğunu tespit etmek, sürdürülebilirlik açısından önem arz etmektedir. Gelin farklı bitkisel süt türlerine tek tek bakalım.

Tüm Reklamları Kapat

Kuruyemiş Sütleri

Neredeyse tüm kuruyemişlerden süt yapılabilir; ancak badem, fındık ve Hindistan cevizi bu alanda en popüler olan bitkisel sütlerdir. Kabuklu yemiş sütleri genellikle daha küçük arazi alanlarına ihtiyaç duymakla kalmaz, üzerinde büyüdükleri ağaçlar karbonu emer ve ömürlerinin sonunda faydalı odunsu biyokütle üretirler. Yine de, çeşitli kabuklu yemiş ağaçlarının yetiştirildiği coğrafi koşullarda büyük farklılıklar vardır.

Badem Sütü

Badem sütü, diğer bitkisel sütler arasında en düşük sera gazı emisyonuna sahip bitkisel süttür. Ama aynı zamanda rakipleri arasında en çok su tüketen üründür.[14] Araştırmalara göre yalnızca tek bir bardak badem sütü üretebilmek için yaklaşık 65 litre su harcanmaktadır. Kaliforniya, badem sütünün en yoğun üretildiği yerdir (hemen sonrasında Avustralya gelmektedir). Kaliforniya'da yetiştirilen bir badem için ortalama 12 litre su harcanmaktadır.[15] Yani su ayak izinizi azaltmaya çalışıyorsanız, badem sütü tek başına iyi bir tercih olmayacaktır.

Badem sütü üretimiyle ilgili en büyük endişe kaynağı arı popülasyonlarının azalmasıyla ilgilidir. Arılar, badem bitkisinin tozlaşmasını mümkün kılan hayvandır; ancak özellikle de glifosatlara maruz kalmaları ve endüstriyel tarımcılık pratikleri dolayısıyla, arı popülasyonları özellikle ABD'de ciddi tehdit altındadır.[16], [17], [18], [19], [20] Öte yandan Avustralya'da badem bahçeleri çok daha küçük ve daha az endüstriyel oldukları için, arılar konusunda şu anda bir problem yaşamamaktadırlar. Oradaki problem ise yangınlar, kuraklık, seller, duman ve aşırı sıcaklıklar dolayısıyla arı popülasyonları üzerinde oluşan yoğun seçilim baskısıdır.

Hindistan Cevizi Sütü

Aslında daha önceden "diğer" altında saymış olsak da, Hindistan cevizini de bir çeşit kuruyemiş olarak görmek mümkündür. Protein açısından olmasa da potasyum, magnezyum ve fosfor mineralleri açısından oldukça zengindir. Aynı zamanda lif içeriği sayesinde hızlı bir biçimde doyuma ulaşmanızı sağlayarak kilo vermenize de yardımcı olabilir. Genel olarak Hindistan cevizi sütü üretmek için oldukça az su kullanılmaktadır ve bu ağaçların sayısının artırılması sayesinde karbondioksit tutumu artırılabilmektedir.[21]

Tüm Reklamları Kapat

Pixabay

Ancak Hindistan cevizini endüstriyel olarak yetiştirebilmek için ne yazık ki geniş alanlar özellikle de tropik yağmur ormanlarının tahrip edilmesi gerekmektedir.[22] Bu durum, çok geniş yaşam alanlarının yok edilmesine sebep olmaktadır. Üstelik Hindistan cevizi sütünün karbon ayak izi de soya kadar düşük değildir. Bu nedenlerle, Hindistan cevizine ve sütüne olan talep arttıkça, doğal yaşam ve yaban hayat üzerindeki baskıların da artması beklenmektedir.

Fındık Sütü

Arılar konusundaki problemlerden ötürü badem sütüne alternatif arayışı, fındık sütüne olan ilgiyi zaman içinde artırmıştır; çünkü fındık bitkisi arılarla değil, rüzgarla tozlaşan bir bitkidir. Bu da fındığı çevre açısından daha iyi bir seçenek haline getirmektedir.

Fındık; Karadeniz, Güney Avrupa ve Kuzey Amerika'da yağmurun yüksek olduğu bölgelerde yetişir ve badem ağaçlarından çok daha az su kullanır. Yeryüzündeki en büyü fındık üreticisi Türkiye olduğu için, ülkemizin bu artan ilgiden fayda görmesi mümkündür.[23] Çünkü fındık sütü halihazırda piyasada bulunmaktadır, talebi ve üretimi de artmaktadır; ancak bu bitkilerin endüstriyel boyutlarda üretimine henüz geçilmemiştir ve bu nedenle çevreye zarar vermeksizin üretimi artıracak teknolojilerin geliştirilmesi için geniş bir AR-GE alanı yaratmaktadır.

Baklagil Sütleri

Soya sütü Çin'de bin yıldır kullanılmaktadır ve Batı'da da halihazırda yaygın olarak tüketilmektedir; ancak baklagil sütleri arasında yer alan kenevir/kemdir alternatifi, nispeten yenidir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Çocuklar İçin Ay ve Roket (Kumaş Poster)

Üstümüzü başımızı bilimle ilgili ürünlerle süsleyebilirken, duvarlarımızı neden süsleyemeyelim? Wander Tapestry ile yaptığımız işbirliği sayesinde, birbirinden güzel kumaş posterler edinebilirsiniz!

  • Ürün boyutu: 150cm x 100cm
  • Ürün model görseli gerçeğe oldukça yakındır; ancak ürünün en/boy oranını tam olarak yansıtmayabilir. Lütfen ürünü satın almadan önce boyut bilgilerini kontrol ediniz ve gerçek ürün fotoğrafını da inceleyiniz.
Devamını Göster
₺215.00
Çocuklar İçin Ay ve Roket (Kumaş Poster)

Tüm baklagiller, azot bağlayıcı özellik göstermektedir; yani bu bitkilerin dokularında yaşayan bakteriler, azot üretirler. Bu da toprak verimliliğini artırır ve gübre ihtiyacını azaltır. Baklagiller ayrıca özellikle badem ve süt ürünleri ile karşılaştırıldığında, su açısından daha verimlidir.

Soya Sütü

Soya sütü, bitkisel kaynaklı süt dendiği zaman ilk akla gelen süt olabilir; çünkü diğer bitkisel sütlerden daha uzun zamandır hayatımızda ve gerek tat gerek doku gerekse de besin ögesi içeriği bakımından bitkisel sütler arasından inek sütüne en çok benzeyenidir. Aslında sürdürülebilirlik açısından da bu yarışın kazananı soya sütüdür; çünkü ürünün üretimi ile ilişkilendirilen sera gazı (GHG) emisyonu, araştırmalarca alanın en düşük değerlerine sahip badem ve bezelye sütü ile çok yakındır. Ve önemli bir artı olarak onların yalnızca onda biri kadar su kullanır.

Pixabay

En büyük üreticileri arasında ABD ve Brezilya bulunan soya sütünün eksi yanlarına ise soya bitkisinin yetiştirilmesi için çok geniş alanlara ihtiyaç duyulması yazılabilir.[24] O kadar ki Dünya'nın en büyük yağmur ormanlarından Amazon'un bir kısmı yakılıp tahrip edilerek, soya tarımına açılmıştır. Bu alanların önceden Dünya'nın oksijen kaynakları olduğunu ve birçok canlıya ev sahipliği yaptığını düşünürsek, soya tarımının hayata etkileri daha iyi anlaşılabilir.

Soya tarımını bu kadar popüler kılan tek unsur, süt üretimi veya insan tüketimi değildir. Soya, yaygın kullanılan bir besi hayvanı gıdasıdır. Dünya genelindeki et ve hayvansal gıda tüketiminin azalmasına bağlı olarak soya üretiminin de azalması ve ekolojik etkilerinin daha da pekiştirilmesi beklenmektedir. Ne yazık ki henüz bu yönde dikkate değer bir değişim yaşanmış değildir; hatta genel olarak et tüketimi de artış göstermektedir.[25]

Kenevir (Kendir) Sütü

Kenevir sütü, çevresel faydaları bakımından rakipsizdir.[26] Tohumları yağ ve süt için işlenir, ancak aynı zamanda bitkinin kendisi de çok yönlü olarak kullanılabilmektedir: Bitkinin neredeyse tüm parçaları yapı malzemesi, tekstil elyafı, kağıt hamuru ve kağıt veya kenevir bazlı plastik olarak kullanılabilir.

Kökleri derin bir alana yayılacak şekilde büyür, bu da toprak yapısını iyileştirir ve mantarların varlığını azaltır. Aynı zamanda kenevir, hastalıklara karşı dirençlidir ve yabani otların büyümesini engelleyen çok fazla gölge üretir. Bu da herbisit ve böcek ilacı ihtiyacını azaltır.

Kenevir, soyadan daha fazla, ancak badem ve sütten daha az su gerektirir. Özellikle Avrupa'da kullanılan en eski mahsullerden biri olmasına rağmen, kenevir günümüzde (belki de şaşırtıcı olmayan sebeplerle) çok düşük miktarlarda üretilmektedir.

Buğday Sütleri

Neredeyse tüm tahıllardan bitki bazlı süt üretebiliriz, ancak pirinç ve yulaf bu konuda en popüler olan ürünlerdir. Ancak buğday sütleri, fındık sütlerine göre daha fazla toprağa ihtiyaç duyarlar ve su sarfiyatı bakımından da (özellikle pirinç sütü örneğinde) ciddi problemlere sahiplerdir.

Pirinç Sütü

Oxford Üniversitesi'nde yapılan çalışmalara göre pirinç sütü, besleyici değeri en düşük olan ve en çok sera gazı emisyonu üreten vegan sütlerdendir. Badem sütünden daha az su tüketse de bitkisel sütler arasında su kullanımı sıralamasında ikinci sıradadır. Ayrıca çeltik tarlaları bataklıklarda bulunduğu için atmosfere metan gazı salınmasına da neden olur ve bu da sera gazı emisyonunun artmasına neden olur. Bazı durumlarda pirinç sütlerinin kabul edilemez düzeyde arsenik içerdiği de tespit edilmiştir.[27]

Yulaf Sütü

Yulaf sütünün besleyici değeri pirinç ve badem sütlerinden yüksek olsa da soya ve Hindistan cevizi kadar yüksek değildir.[28] Üretimi için inek sütüne kıyasla %60 daha az enerji harcanır ve %80 daha az sera gazı emisyonuna sahiptir. Yulaf yetiştiriciliği için de daha az alan gerekir. Ama yulaf tarımında, hasattan önce glifosat bazlı kimyasallar kullanılır. Glifosat ile kontamine olmuş yulaflar genellikle ayırt edilemez ve süt üretiminde kullanılır. Glifosat tüketimi, insanlarda kanser gelişimi ile ilişkilendirilmiştir. O yüzden yulaf sütü tüketiminde kullanılan yulafın organikliğinden emin olunmalıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç

Görebileceğiniz gibi hayvansal sütlere alternatif yaratabilecek çok sayıda bitki çeşidi vardır ve bunların hepsinin kendince avantajları ve dezavantajları vardır. Unutmamak gerekiyor ki iklim krizi gibi bir problemle mücadele, ancak ve ancak çok yönlü yaklaşımlarla ve çözüm yollarıyla mümkün olacaktır. Bu tür büyük problemlerin tek bir çözüm yolu bulunmamaktadır; dolayısıyla bitkisel sütlerin sağladığı faydaları en etkili şekilde avantaja dönüştürmek, bu zorlu problemle mücadelemizde bize önemli araçlar sunmaktadır.

Ayrıca eğer bu konuya ilgi duyuyorsanız, market sütleri ile açık sütler arasındaki farkları da buradan öğrenebilirsiniz. Son olarak, laktoz intoleransı hakkında bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
19
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 13
  • Umut Verici! 7
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Üzücü! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/06/2023 18:58:03 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10404

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hominid
Alan
Çocuk
Newton
Biyokimya
Kanıt
Yaşamın Başlangıcı
Makine
Ara Tür
Çekirdek
Mitler Ve Gerçekler
Beslenme Davranışı
Yapay
Antibiyotik
Kan Hastalıkları
Samanyolu Galaksisi
Moleküler Biyoloji
Anne
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Nasa
Viral Enfeksiyon
Evrimsel Psikoloji
Çağ
Psikoloji
Üreme
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Karanlık Enerji: Evreni Genişleten Gizemli Enerjinin Kaynağı Ne?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Hastayken Sesimiz Neden Kalın ve Boğuk Çıkıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Elektrik Tellerindeki Renkli Toplar Ne İşe Yarıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. Marinova, et al. Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi?. (6 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10404
Marinova, D., Çolak, C., Bakırcı, Ç. M. (2021, May 06). Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved June 02, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10404
D. Marinova, et al. “Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 06 May. 2021, https://evrimagaci.org/s/10404.
Marinova, Dora. Çolak, Canberk. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bitkisel Süt Nedir ve Hangi Bitkilerden Üretilir? "Bitki Sütleri", Hayvan Sütüne Alternatif Olabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 06, 2021. https://evrimagaci.org/s/10404.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close