Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!

Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!
6 dakika
2,236
  • İnsan Evrimi
  • Bilim Kitabı

Popüler bilim kitaplarında yaygın olarak insan evriminden ve bizim günümüzdeki halimize neden evrimleştiğimizden bahsedildiğini görebilirsiniz. Bu kitaplara halkın büyük bir bölümünün ilgi göstermesinin nedeni, bilimsel araştırmalardan gelen aşırı fazla bilgiyi, daha erişilebilir, çekici ve insanın doğası hakkında bilgilendirici olan hikayelere dönüştürebilmeleridir. Albert Einstein bizi, "olması gerektiğini düşündüğümüz şeye değil, olduğu şeye bakın" diyerek uyardığında, "Bu böyledir." denilen çalışmalara dikkatli ve şüphecilikle yaklaşmamızı istiyordu. Spesifik bilgileri cımbızlayarak, çekici bir hikayeyi anlatmak kolaydır; fakat bu, bilimsel gerçekliği yansıtmaz. İnsan evrimini konu alan popüler bilim, çoğunlukla, ideolojik olarak heyecan verici bakış açılarının ve çıkarımları aktarmak konusunda oldukça başarılıdır. Fakat bu türden popüler bilim; insanlara, tamamlanmamış ve hatta bazen düpedüz zararlı bir insan evrimi tasviri sunarlar.

Yuval Noah Harari'nin çok satan "Sapiens" kitabı, bize insanların 70.000 yıl önce belirli bir genetik mutasyon, bilişsel hayal gücü devrimi ve insanları istisnai kılan bir değişim yaşadıklarını, sonrasında dominant hale gelip dünya üzerindeki altı farklı insan türüne üstün geldiklerini anlatıyor. Steven Pinker'ın epik kitabı "The Better Angels of Our Nature" ("Doğamızın Daha İyi Melekleri"), bize evrimsel geçmişimizin rekabet, şiddet ve cinayetle dolu olduğunu ve sadece son dönemlerde doğamızın daha iyi olan meleklerinin, nihayet Batılı liberal demokrasiler sayesinde, içimizdeki şeytanları nasıl uysallaştırabildiğini anlatıyor. Son olarak Nicholas Wade'in oldukça sorunlu ama hala popüler olan "A Troublesome Inheritance" ("Sorunlu Miras/Kalıtım") kitabı, genomiğin ve insan evrimi süreci ve örüntüsünün bizim politik, ekonomik ve ırkçı tarihimizi açıklayabildiğini ve ayrımcılığın ırkçı doktrinini desteklediğini söylüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bunların Hepsi Hatalı!

İnsan evrimi bilimini doğru anlamak önemli. İnsan evrimi çalışmaları içerisindeki çeşitlilik, karmaşıklık, derinlik ve bilimsel veriler gibi konulardan habersiz olmak sadece problemli değil, ciddi bir şekilde tehlikeli de... İşte size bu 3 kitapta eksik olan "bilim"in özü:

1. Homo sapiens Evrimi

Son dönemde keşfedilen Homo naledi, en erken Homo sapiens'in yeni tarihlendirmesi, sanat ve sembolün ilk ortaya çıkışları ile morfolojik ve genetik veriler, insan evrimine dair tam bir hikayeyi gösteriyor.[1] Bu veriler, Homo sapiens'in tek seferde veya rekabetçi bir eşikten sonra oluştuğu fikrini desteklemiyor.[2], [3], [4] 60.000-70.000 yıl kadar önce (veya herhangi bir zamanda) ortaya çıkmış, bizi "biz" yapan, ne tek bir (veya birkaç tane) bilişsellik geni, ne davranışımızda tekil ve spesifik bir yenilik, ne de yeni bir beyin yapımız bulunmakta... 

Tüm Reklamları Kapat

Modern insanların evrimi, tek biçimlilikten ziyade, oldukça karmaşıtır. Buna ek olarak, fosil kayıtlarında "tür" diye nitelediğimiz birden çok popülasyon arasındaki melezleşmeler (çiftleşme ve kültür/bilgi paylaşımı) de bu sürece dahil olarak değerlendirilmelidir. Tarihimiz boyunca ve özellikle son 300.000 yılda görülen farklı insan türleri arasındaki karşılıklı iletişime dair artan kanıtlar, oldukça karmaşık durumdadır.

Hatta insan kültürel kalıntılarının temel taşını oluşturduğunu düşündüğümüz bu bütün yığının Homo sapiens tarafından üretildiğinden bile emin değiliz; üretenler çok daha küçük beyinlere sahip olan Homo naledi bile olabilir. Neandertaller'in takı ve karmaşık taş alet yapmak veya mağaraların içine bir şeyler inşa etmek konusunda oldukça başarılı olduklarını biliyoruz.[5] Ayrıca biliyoruz ki, çok karmaşık aletlere ve maddesel açıdan sağlam bir sanata sahip olmak, insanlığın göstergesi olamaz; çünkü birçok modern insan grubu bunlara sahip değil.[6] Çoğunlukla insanın karmaşıklığı, hikayeler anlatmak, geçici kum çizimleri yapmak veya karmaşık arazi kullanımı ve yönetimi sistemleri gibi sosyal ve bilişsel hayatın diğer alanlarında da eşit şekilde ifade edilir. 

Biz modern insanlar, tek özgün bir mutasyonun ya da rakiplerinin veya geçmiş insan türlerinin üstesinden gelmemizi sağlayan spesifik bir yeteneğin ürünü değiliz. Görünüş, davranış ve inançtaki çeşitlilik, günümüzde olduğu gibi insanın geçmişinde de norm olarak görünmektedir. Günümüzün global çatışmalarını, çeşitlilikle ilgili sorunları ve kültür çatışmalarını göz önünde bulundurursak, bu, geçmişin daha kesin, karmaşık temsili için önemli bir bakış açısı sağlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

2. Çatışmanın ve Şiddetin Evrimi

Popüler iddiaların tersine, insanın derin tarihinde çatışmayı öne çıkaran somut arkeolojik veya fosil verileri bulunmuyor.[7], [8], [9] Bu konu çok tartışıldı; fakat bu konudaki veriler ile bitmeyen tartışmalar ve atışmalar herkesin erişebileceği durumda.[10], [11], [12] Konunun henüz belirsizliğini sürdürdüğü ve yeterli veriye sahip olmadığımız söylenebilir; fakat elimizdeki veriler içerisinde, insanın evrimsel başarısını açıklamak için çatışma, şiddet ve savaşların merkezi öneme sahip olduklarını gösterecek arkeolojik veya genetik kanıt bulunmuyor.[13]

Bizim şiddetle ilişkimizin son birkaç bin yılda daha iyiye gittiği iddiasına gelirsek, bunun sadece neyin şiddeti tayin ettiğini dair çok dar ve seçici bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde doğru olabileceğini gösteren sayısız makale ve akademik dergilerde yayınlanmış değerlendirme yazıları mevcut.[14] Ne savaş alanında ölenler ölümcül şiddetin tek türü, ne de ölüm şiddetin kapsamını, önemini ve etkisini ölçmenin tek yolu. Acı ve ızdırap çekmek de önemli bir kriter.

Fakat çatışma hali, ve şiddet, günümüzde de insanlar için oldukça gerçek ve önemli bir faktör. Bu, bin yıllardır böyle. Çatışma halinin ne zaman ortaya çıktığını ve insan evrimi sürecindeki şiddet örüntülerini anlamak, bugün insanlığı anlamak ve şiddete ve yıkıma olan uçsuz bucaksız kapasitemizi yönetebilmek için kritik önemde. Gerçek verileri ve evrimsel kayıtlardan elde edilen örüntüleri yok saymak, yüzleşmemiz gereken günümüzdeki zorluklarla ilgili bize anlayış kazandırmayacak.

3. Evrimsel Tarih ve Irk

Toplum ve ırkla ilgili tartışmalar, geçmişte ve günümüzde bilimsel literatürde çok fazla kez gözden geçirildi, fakat hala günümüzde halkın bir çoğu ve çok fazla bilim yazarı tarafından görmezden geliniyor.[15], [16], [17] Modern insanlar ve diğer atalarımız tarafından üretilmiş olan temel teknolojik ve kültürel yeniliklerin örüntüleri ve temposuna dair arkeolojik kanıtlar, günümüzde ve geçmişteki insan popülasyonlarındaki biyolojik çeşitliliğin dağılımı ve güncel genetik örüntüleri ve Homo sapiens türü boyuncaki on binlerce yıllık kültür tarihi, modern insanların ırk temelli ayrılmaları ve bunun davranışımız, biyolojimiz ve uygarlık tarihiyle ilgili olduğu iddiasını açık şekilde reddediyor.[18], [19]

İnsanın evrimindeki modellerin "Avrupalı", "Asyalı" ve "Afrikalı" kategorilerine bağlı olduğu iddiasını çürütmek için ırk ve ırkçılık konusundaki tartışmaya girmek zorunda bile değilsiniz.[20] Evrimsel ve güncel biyoloji bilimine dair kısacık bir değerlendirme bile, size daha güçlü ve veri temelli insan çeşitliliği, benzerliği ve farklılığına dair bir anlayış ile günümüzde yüzleştiğimiz ırk ilişkileri ve bunun sebep olduğu sorunlarla başa çıkmaya yönelik daha iyi bir içerik sunar.

Tüm Reklamları Kapat

İnsan ırklarıyla ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Sonuç

Çoğunlukla insanı eğlendiren bir yapıya sahip olmalarına karşın, çoğu popüler bilim kitabı, insanın evrimi bilimini yanlış anlıyor ve buna rağmen halkı bildiğimiz şeyler, bilmediğimiz şeyler ve bunların neden önemli olduğu konusunda yanlış yönlendiriyorlar. Kendinize bir iyilik yapın, bu iddiaları dış görünüşlerine göre değerlendirmeyin, kolay açıklamaya razı olmayın. Verileri araştırın ve karmaşıklığı kabullenin. Bilgi, güçtür.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
18
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Üzücü! 2
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Greshko. Did This Mysterious Ape-Human Once Live Alongside Our Ancestors?. (9 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Gibbons. World’s Oldest Homo Sapiens Fossils Found In Morocco. (7 Haziran 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Kissel. (2017). Symbolic Culture. Springer, Cham, sf: 1-3. doi: 10.1007/978-3-319-16999-6_3318-1. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. R. Ackermann, et al. (2016). The Hybrid Origin Of “Modern” Humans. Evolutionary Biology, sf: 1-11. doi: 10.1007/s11692-015-9348-1. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. Wade. Neandertals Made Their Own Jewelry, New Method Confirms. (16 Eylül 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
  • ^ S. Worrall. How Creativity Drives Human Evolution. (23 Nisan 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. Gabbatiss. Is Violence Embedded In Our Dna?. (12 Temmuz 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Sapiens | Arşiv Bağlantısı
  • ^ D. P. Fry, et al. (2013). Lethal Aggression In Mobile Forager Bands And Implications For The Origins Of War. Science, sf: 270-273. doi: 10.1126/science.1235675. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Fuentes. Bad To The Bone: Are Humans Naturally Aggressive?. (18 Nisan 2012). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
  • ^ D. P. Barash. Are Human Beings Naturally Violent And Warlike?. (1 Ocak 2014). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Philosophy Now | Arşiv Bağlantısı
  • ^ N. C. . KIM. (2012). Angels, Illusions, Hydras, And Chimeras: Violence And Humanity. Reviews in Anthropology, sf: 239-272. doi: 10.1080/00938157.2012.732511. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ B. Keim. Human Nature May Not Be So Warlike After All. (18 Temmuz 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Wired | Arşiv Bağlantısı
  • ^ D. P. Fry. (2013). War, Peace, And Human Nature: The Convergence Of Evolutionary And Cultural Views. ISBN: 9780199858996. Yayınevi: Oxford University Press, USA.
  • ^ J. Gray. Steven Pinker Is Wrong About Violence And War. (13 Mart 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Living Anthropologically. Evolution And Race: Anthropology On Race & Racism. (6 Eylül 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Living Anthropologically | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Kolektif. (Akademik Dergi, 2014). Human Biology Volume 86, Number 3, Summer 2014. Not: Sayı, büyük oranda ırkların genetiği olgusuna ayrılmıştır..
  • ^ Living Anthropologically. Race Reconciled: Race Isn't Skin Color, Biology, Or Genetics. (5 Haziran 2011). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Living Anthropologically | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Understanding Race. Homepage. Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Understanding Race | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Fuentes. Race Is Real, But Not In The Way Many People Think. (9 Nisan 2012). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
  • ^ H. Dunsworth. This Year's Textbook-Free Introduction To Biological Anthropology Course. (11 Ağustos 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2021. Alındığı Yer: EcoEvoDevo | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/03/2023 14:18:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7172

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Fuentes, et al. Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!. (21 Temmuz 2017). Alındığı Tarih: 21 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7172
Fuentes, A., Özdoğan, K. T. (2017, July 21). Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!. Evrim Ağacı. Retrieved March 21, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7172
A. Fuentes, et al. “Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Translated by Kadir Toykan Özdoğan, Evrim Ağacı, 21 Jul. 2017, https://evrimagaci.org/s/7172.
Fuentes, Agustín. Özdoğan, Kadir Toykan. “Birçok Popüler Bilim Kitabı, İnsan Evrimi Konusunda Hatalı Bilgiler Veriyor!.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Translated by Kadir Toykan Özdoğan. Evrim Ağacı, July 21, 2017. https://evrimagaci.org/s/7172.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.