Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır? Freepik /pikisuperstar
6 dakika
2,231
Tüm Reklamları Kapat

Bilişsel Davranışçı Terapi, davranışçı tedavinin kısa süreli bir uygulamasıdır. BDT; insanların inançları, düşünceleri, fikirleri ve bunların sebep olduğu davranışları arasındaki bağlantıları anlamalarını sağlar. Böylece kişiler, belirli durumlara dair algılarının bu duruma verdikleri tepkileri nasıl etkilediğini görebilirler.

BDT, ayrık bir tedavi değildir. Aslında, bazı terapi türlerinin bir birleşiminden oluşmuştur. Bu terapiler arasında Rasyonel-Duygusal Davranışçı Terapi, Bilişsel Terapi ve Diyalektik Davranış Terapisi yer alır.

Tüm Reklamları Kapat

Bilişsel Davranışçı Terapi Nasıl Çalışır?

Bilişsel Davranışçı Terapinin temelinde, insanların davranışlarını duruma dair algılarının belirleyeceği varsayımı yatar. Örneğin Kaygı Bozukluğuna sahip insanlar, gününün çok kötü geçeceğine inanabilir ve bu inanç gün içinde neye odaklandıklarını da etkileyecektir. Mesela gün içinde yaşanan olaylardan sadece kötü olanları fark edebilirler. Ayrıca gün içinde günün kötü geçeceğine dair inançlarını boşa çıkarabilecek olaylar yaşansa da bunları görmezden gelme eğilimindedirler. Günün sonunda, kötü giden hiçbir şey olmamış olsa bile kişi eskisinden de kaygılı olabilir. Hatta kişi, olumsuz düşüncelerin güçlenmesiyle bu kısır döngünün içinde sıkışıp kalabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapiyi benimseyen psikologlara göre, düşüncelerimizi kontrol edebiliriz. Bu da duygu ve davranışlarımızı doğrudan etkileyecektir.

Tüm Reklamları Kapat

Psikiyatrist Aaron T. Beck, Bilişsel Davranışçı Terapinin kurucusu kabul edilir. Kişinin düşünce şemalarının çocuklukta kurulduğunu savunmuştur. Ayrıca belirli bilişsel sorunların depresif veya işlevsiz varsayımlara neden olabileceğini keşfetmiştir. Aşağıda yaygın bilişsel sorunları ve bunların sonuçlarını görebilirsiniz:

  • Öz Referans: "İnsanlar hep beni izliyor, özellikle de hata yaptığım zamanlarda."
  • Seçici Soyutlama: "Önemli olan tek şey hatalarım, beni tanımlayan şey onlar."
  • Aşırı Genelleme: "Bir şey bir durumda doğruysa her durumda doğrudur."
  • Aşırı Sorumluluk: "Yaşanan her kötü olaydan ve yapılan her hatadan ben sorumluyum."
  • Siyah-Beyaz Düşünme: "Her şey ya iyi ya kötüdür, siyah ve beyaz arasındaki gri önemsizdir."

Bilişsel Davranışçı süreç, bir eğitim modeline dayanmaktadır. Terapi alan kişi, olumsuz tepkilerini unutur ve olumlu tepkiler vermeyi öğrenir. BDT, bunaltıcı problemleri baş edilebilecek küçük parçalara bölmenize yardım eder.

Ayrıca bu yaklaşımı benimseyen terapistler, kişinin kısa süreli hedefler koymasına ve bunlara ulaşmasına yardımcı olabilir. Terapist, zamanla terapi alan kişinin zorlu durumlara verdiği tepkileri, bu durumdaki duygu ve düşüncelerini düzenlemesini sağlayacaktır. Yaklaşımını ve davranışlarını değiştiren kişi, karşısına çıkacak belirli durumlarla daha verimli bir şekilde başa çıkabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bilişsel Davranışçı Terapi'de Kullanılan Teknikler

Bilişsel Davranışçı Terapi, kişinin terapistle sadece aklına gelen şeylerden konuşması değildir. Terapinin yapısı, terapistin ve terapi alan kişinin her seansta belirli bir hedefe odaklanmasını sağlar. Böylece terapiye ayrılan zaman verimli kullanılmış olur.

Terapist ve terapi alan kişi arasındaki iş birliğinin doğası sebebiyle terapideki kişi, herhangi bir şekilde yargılanmaktan korkmadan kişisel sorunlarını paylaşabilir. Terapist, kişinin söz konusu sorunu daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır. Ancak terapist, hiçbir zaman terapi alan kişiye "ne yapması gerektiğini" söylemez.

BDT teknikleri, birçok terapi aracını bir arada kullanır. Bu araçlar, terapi alan kişinin duygusal durumlarını ve şemalarını anlamasını sağlar. BDT terapistlerinin sıklıkla kullandığı teknikler şöyle sıralanabilir:

  • Günlük tutma,
  • İnançlara meydan okuma,
  • Farkındalık,
  • Rahatlama,
  • Sosyal, fiziksel ve düşünsel egzersizler. (Bu egzersizler kişinin duygusal veya düşünsel şemalarını anlamalarına yardımcı olabilir.)

Terapideki kişi, terapist tarafından verilen ödevleri yerine getirir. Bu ödevler arasında pratik egzersizler gibi okuma veya yazma çalışmaları da yer alabilir. Bu ödevler terapi kazanımlarını pekiştirecektir. Ödevler terapi esnasında değil, daha sonrasında yapılır. Birçok BDT tedavi planında ödevler büyük öneme sahiptir, çünkü terapi alan kişinin terapi bittikten sonra bile kendi başına sorunları üzerine çalışabilmesini sağlar.

Bilişsel Davranışçı Terapi alan insanların çoğu, ortalama 16 seans alacaktır. Her seans yaklaşık olarak bir saat sürer. Terapi alan kişiler sorunlarıyla baş edebilmek için yeni yöntemler öğrenir. Daha olumlu inanç ve davranışlar geliştirmeye başlarlar. Terapi alanların bazıları, uzun süredir rahatsızlık duydukları sorunları da çözebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilişsel Davranışçı Terapi ile Tedavi Edilen Mental Sağlık Sorunları

Bazı koşullarda bulunan insanların BDT'den daha fazla verim alması muhtemeldir. Belirgin davranışsal ve duygusal endişeleri olan insanlar BDT'den yüksek oranda faydalanabilir. Hayat kalitelerini etkileyen belirgin problemlere sahip insanlar da BDT'den fayda sağlayacaktır. Çünkü bu şartlar altında terapist ve terapi alan kişi hangi sorunlara odaklanmaları gerektiğini rahatlıkla anlayacaktır. Yani BDT'nin problem çözmeye ve hedefe odaklı olması bu insanlar için iyi bir terapi seçimi olabileceğini gösterir. BDT birçok rahatsızlığın tedavisinde etkin biçimde kullanılır:

BDT, bunların ve daha birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanılır. Ancak birçok terapi türünde olduğu gibi BDT'de de en yüksek verimin alınabilmesi için kişinin kendin tamamıyla terapiye vermesi gerekmektedir.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Tarihi

Dr. Albert Ellis, oluşturduğu rasyonel terapi yaklaşımını ilk kez 1957'de bir APA Kongresinde sunmuştur. Ellis, bu yaklaşımı geliştirmeden önce psikoanalitik tedavinin farklı türlerini öğrenmiş ve uygulamıştır. Klasik psikoanalizin yeterince verimli ve etkili olmamasından memnun olmayan Ellis, Freud'un mantıksız güçlerin düşünce ve davranışlar üzerinde belirgin etkileri olduğu fikrine katılıyordu. Ancak Freud'un aksine bu mantıksız güçlerin erken çocukluktaki çatışmalardan kaynaklanmadığı fikrindeydi. Ellis, çocukluktaki çatışmalarını ve bilinçsiz süreçlerini anladığı halde sorunlarını çözememiş birçok hastayla karşılaşmıştı. Ellis, bunu da aklında tutarak mantıksız görünen düşüncelere sahip insanların inanç sistemlerine meydan okuma yolunu seçmişti. Terapi verdiği insanlara aktif bir şekilde bu inançların üstüne gitmelerini tavsiye ediyordu.

Hemen hemen aynı zamanlarda Aaron Beck de kendi terapi anlayışını geliştirmekteydi. Ellis gibi Beck de Psikoanalitik Teori üzerine çalışmaktaydı. Ancak rüyalar ve düşünsel materyaller üzerine yaptığı çalışmalar Beck'i psikoanalizden uzaklaştırmıştır. Böylece Beck, Bilişsel Terapiyi ortaya çıkaracak çalışmalarına başlamış, terapideki insanları uyumsuz bilişlerini analiz ve test etmek üzere eğitebileceğini keşfetmiştir. Ayrıca bu eğitimin insanların yaklaşımlarını ve duygularını da iyileştirebileceğini fark etmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilişsel Terapi, dünya genelinde ilgi görmüş ve birçok kapsamlı araştırmanın başlamasına neden olmuştur. Bu yaklaşım, farklı davranışsal elementleri bünyesinde barındırdığından "Bilişsel Davranışçı Terapi" adıyla da anılmaya başlamıştır.

Ellis ve Beck'in yanı sıra Maxie Maultsby, Michael Mahoney, Donald Meichenbaum, David Burns, Marsha Linehan ve Arthur Freeman gibi isimler de Bilişsel Davranışçı Terapinin gelişimine ve dünyaca tanınmasına katkı sağlamıştır.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Kısıtlamaları ve Hakkındaki Endişeler

BDT, davranışsal veya mental sorunları anında çözen sihirli bir değnek değildir. Başarıya ulaşılabilmesi için terapistin bu yaklaşımda uzman olması ve terapiyi alan kişinin kendini tamamen tedaviye vermesi gerekmektedir.

Bazı kompleks rahatsızlıklara sahip olan insanların Bilişsel Davranışçı Terapiden yarar sağlaması daha uzun sürebilir. Bu kompleks rahatsızlıklara şiddetli travmadan kaynaklanan sorunlar örnek verilebilir. Bazı durumlarda bilişsel çalışmaya başlamadan önce duygusal sorunların tespit edilmesi gerekebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bazı insanlar, belirgin semptomlar göstermeseler de belirsiz bir mutsuzluk hissine sahiptir. Bu kişilerin BDT sürecindeki başarıları kısıtlı olabilir. Buna karşın Huzursuz Bağırsak Sendromu veya Kronik Yorgunluk Sendromu gibi süregelen fiziksel rahatsızlıklara sahip insanlar BDT'den daha çok yararlanabilir. Tabii ki bu sendromların fiziksel semptomları BDT ile tedavi edilemez.

Son olarak BDT, insanların daha olumlu şemalar ve davranışlar geliştirmesini sağlasa da daha geleneksel terapi yaklaşımıyla birlikte kullanılmadığında kişilerin davranışlarının psikolojik ve duygusal nedenlerini yeterince anlamasını sağlayamayabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
41
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Umut Verici! 5
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 1
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Good Therapy | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 12:52:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14497

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. Therapy, et al. Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?. (3 Mayıs 2023). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/14497
Therapy, G., Alparslan, E. (2023, May 03). Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/14497
G. Therapy, et al. “Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?.” Edited by Eda Alparslan. Translated by Eda Alparslan, Evrim Ağacı, 03 May. 2023, https://evrimagaci.org/s/14497.
Therapy, Good. Alparslan, Eda. “Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir? Hangi Rahatsızlıkların Tedavisinde Kullanılır?.” Edited by Eda Alparslan. Translated by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, May 03, 2023. https://evrimagaci.org/s/14497.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close