Ayna Dokunma Sinestezisi Nedir? Başka Birine Dokunulduğunda Size Dokunulmuş Gibi Hissetmeniz Mümkün mü?

Ayna dokunma sinestezisi, bir kişinin başka birisine dokunulduğunu gördüğünde kendisine dokunulmuş gibi hissetmesine sebep olan bir durumdur. Buradaki "ayna" terimi, başka birisine dokunulduğunda hislerin o kişideki yansımasını ifade eder. Yani birisine sol taraftan dokunuluyorsa, kişinin ona sağ taraftan dokunuluyormuş gibi hissetmesi anlamına gelir.

Delaware Üniversitesine, göre toplumun %2'si sinesteziye sahip. Bu durum hakkındaki mevcut araştırmaları öğrenmek ve sinesteziye sahip olup olmadığınızı anlamanın birkaç yolu için, okumaya devam edin.

Unsplash

Ayna Dokunma Sinestezisi Gerçek Mi?

Delaware Üniversitesinde yapılan bir çalışmada, 2000'den fazla öğrenciye, avuç içi aşağı veya yukarı bakan ellerin bulunduğu videolar ve daha sonra videoda dokunulmuş eller gösterildi. Videoyu izleyen kişilere, vücudunun herhangi bir yerinde dokunma hissi olup olmadığı soruldu. Yaklaşık olarak 45 kişinin ellerinde bir dokunuş hissettiği rapor edildi.

Doktorlar, ayna dokunma sinestezisini deneyimleyen bu insanları "sinestet" olarak tanımlıyor. Bu bir hastalık veya anomali değil, bir "varyasyon" ("çeşitlilik") olarak tanımlanıyor. Cognitive Neuroscience dergisinde yayımlanan bir makaleye göre araştırmacılar, bu durumu beyindeki duyusal bilginin diğer insanlardakinden farklı işlenmesine sebep olan yapısal farklılıklarla ilişkilendiriyorlar.^[1]Salinas, şöyle diyor:

Ayna dokunma sinestezisi bir hastalık değildir. Belki nörolojik veya algısal bir özellik olarak tanımlamak en doğrusu olacaktır.

Autistic Empath

Bu, kulağa bir süperkahraman özelliği gibi gelse de, çok olumsuz tarafları da olabiliyor. Örneğin Salinas, hasta bakarken bazen zorlanabildiğini şöyle anlatıyor:^[5]

Bir keresinde kendi kendine zarar verecek düzeyde tikleri olan bir hastam vardı. Dudaklarının içini kanatacak kadar ısırır, dişlerini aşındıracak düzeyde gıcıdrdatırdı. Onu tedavi ederken bunları yapışını her izlediğimde, kendi yanaklarım ve dudaklarımın acıyla inlediğini hissederdim.

Bu kişiler, Game of Thrones gibi şiddet içerikli dizi ve filmleri izlerlerken, filmlerdeki karakterlerin acısını neredeyse birebir deneyimleyebiliyorlar. San Francisco'da bir masaj terapisti olan sinestet C. C. Hart, şöyle diyor:^[7]

Bu filmlerde insanların birbirine işkence etmesi, birbirlerini kalıcı olarak yaralaması ve hatta öldürmesi, benim hiperventilasyona [E.N. aşırı hızlı nefes alıp verme modu] girmeme neden oluyor. Karakterlerin vücutlarında açılan yaraların olduğu yerlerde acı hissediyorum. Örneğin acıya dayalı komedi dizilerini de [E.N. örneğin Jackass] izleyemiyorum. Bunlar bana komik gelmiyor, canımı acıtıyorlar.

Ama bu, her zaman kötü bir özellik değil. Örneğin Hart, birbirine sarılan insanlar gördüğünde, kendisine sarılmışlar gibi hissettiğini söylüyor. Benzer şekilde, müşterilerine masaj yaparken kendisine masaj yapılıyormuş gibi hissederek gevşeyebiliyor. Daha da ilginci, ayna dokunma sinestezisi olanlar, porno veya seks içerikli filmler izlerken, adeta kendileri seks yapıyormuş gibi hislere kapılabiliyorlar.

Bu konuyla ilgili sürdürülen birçok araştırma mevcut. Dokunma ve hissetme arasında dönüşümü sağlayan birçok farklı yolak (biyolojik anlamıyla, hücrede meydana gelen kimyasal tepkimeler dizisi) bulunur. Şu günlerde araştırmacılar, ayna dokunma sinestezisinin duyu sisteminin aşırı aktivitesinin sonucu olabileceğini düşünüyorlar.

Ayna Dokunma Sinestezisinin Empati ile İlişkisi

Ayna dokunma sinestezisi etrafında yürütülen birçok araştırma, bu duruma sahip olan insanların empati yeteneğinin olmayanlara göre daha fazla olduğu görüşüne odaklanıyor. Hatta bu, doğrudan doğruya ayna dokunma sinestezisinin bir açıklaması da olabilir: Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, bu özelliğe sahip kişilerde bir çeşit hiperaktif empati mekanizması görülüyor olabilir.^[6] Bunun bir açıklaması, bu kişilerde ayna nöronların daha fazla sayıda veya daha aktif olması olabilir.

Cognitive Neuropsychology dergisinde yayımlanan bir çalışmada; ayna dokunma sinestezisine sahip olan insanların, insan yüzü içeren bir fotoğraf gördükleri zaman o kişinin duygularını ayırt etme konusunda, bu duruma sahip olmayanlara göre daha iyi oldukları tespit edildi.^[2]

Araştırmacılar aynı zamanda, bu duruma sahip olan insanların sosyal ve bilişsel farkındalık duyumlarında diğerlerine kıyasla artış olduğunu düşünüyorlar. Bir diğer deyişle, bu kişilerin beyinlerindeki "benlik" ve "diğerleri" gibi duyuların temsili büyük oranda aynı olabilir. Bu da onları, kusursuza yakın empatlar (empati yeteneği güçlü kişiler) haline getiriyor olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

PLOS One dergisinde yapılan bir çalışmada, empati seviyesinin artmasıyla ayna dokunma sinestezisi arasında bir ilişki bulunamadı.^[3] Çalışmanın yazarları, katılımcıları 3 gruba böldüler ve katılımcıların kendilerinin raporladığı empati seviyelerini ölçtüler. Çalışma ayrıca, ayna dokunma sinestezisine sahip olduğunu bildirenlerin bir kısmının otizm spektrumunda da bulunduğunu gösterdi.

Bu sonuçlar, yapılan benzer araştırmalarınkinden farklıydı bu yüzden hangi çıkarımların doğru olduğunu bilmek biraz zor.

Belirtiler ve Semptomlar

Ayna dokunma sinestezisi bir tür sinestezidir. Başka bir tipi ise, kişinin ses duymak gibi belirli hislere karşılık olarak renkleri görmesidir. Mesela şarkıcı Stevie Wonder ve Billy Joel, müziği bir ses gibi deneyimlediklerini belirttiler.

Ultimate Classic Rock

Frontiers in Human Neuroscience dergisindeki bir makaleye göre, araştırmacılar ayna dokunma sinestezisini 2 ana alt türde tanımladılar.^[4]

İlki olan "ayna", başka birisinin vücuduna dokunulduğunda kendi vücudunun zıt tarafına dokunulmuş hissini deneyimleme olarak tanımlanır. Diğeri ise kişinin kendi vücudunun aynı tarafına dokunulduğunu deneyimlemesi olan "anatomik" alt tipidir.

Ayna tipi daha yaygın olarak görülür ve çoğu insan bu deneyimi çocukluğundan beri yaşadığını söyler. Bu tipte görülen bazı semptomlar şunlardır:

• birisinin vücudunda acı hissettiği bölgenin zıttında acı hissetmek,
• birisine dokunulduğunda kendisine dokunuluyormuş gibi hissetmek,
• birisine dokunulduğunda kaşınma, sızlama, acı veya baskı gibi şeyler hissetmek,
• hafif bir dokunuştan şiddetli bir ağrıya kadar varabilecek hisler.

Ayna Dokunma Sinestezisi Teşhis Edilebilir mi?

Doktorlar henüz bu durumu teşhis edebilecek özel bir test belirleyemedi. Çoğu insan semptomlarını kendileri rapor ediyor.

Ayna dokunma sinestezisi; psikiyatristlerin depresyon, anksiyete (mantıklı bir nedene dayanmayan kaygı ve endişe bozukluğu), dikkat eksikliği, hiperaktivite (genellikle çocuklarda görülen aşırı hareketliliğe sebep olan dürtüsel bir bozukluk) ve diğer rahatsızlıkları teşhisinde kullanılan Teşhis ve İstatistik El Kitabı (İng: "DSM-V: Diagnostic and Statistical Manual") adlı kitabın 5. baskısında şu anda yer almıyor. Bu nedenle durumu teşhis edebilecek belirli bir kriter yok.

Unsplash

Araştırmacılar, bu durumun tutarlı bir şekilde teşhis edilebilmesi için testler ve araçlar geliştirerek doktorlara yardımcı olmaya çalışıyorlar. Bir yöntem, insanlara başka birine dokunulan videolar göstererek onların tepkisini ölçmeyi içeriyordu. Ancak bu da yeterince gelişmiş bir test değil.

Bu durumun, muhtemelen cinsiyetten bağımsız bir özellik olduğunu vurgulamakta da fayda var. Salinas, şöyle anlatıyor:

Erkekler ve kadınlar arasında ayna dokunma sinestezisi eşit olarak dağılmıştır. Ancak kadınlarda bu daha sık görülüyormuş gibi algılanabilir; bunun nedeninin, gerçekten bu tür bir fazlalık olması değil, kadınların bu tür duygusal durumları raporlamak konusunda daha açık olması ve bu yöndeki deneyimlerini erkeklere göre daha kolay paylaşması olduğunu düşünüyorum.

Ayrıca işin içinde genetik ve gelişimsel faktörler de var: Eğer ailenizde bir sinestet varsa, ailenin bir başka üyesinin de sinestet olma ihtimali artıyor. Örneğin otizmli bireylerde de bu tür sinestezik durumlara daha sık rastlanıyor.

Ayna Dokunma Sinestezisiyle Başa Çıkmanın Yolları

Birisine dokunulması hissini yakından deneyimlemek zor bir durum olabilir. Bazı kişiler, insanlarla daha iyi ilişkiler kurabileceklerini düşündüğünden bu durumu faydalı olarak görebilir. Bazıları ise gördükleri ve hissettikleri şeyler sonucunda acı gibi güçlü ve olumsuz hisleri deneyimlemeyi kötü bulabilir.

Kimileri hislerini daha iyi işleyebilmek için tedavi yönteminden faydalanabilir. Kendinizle dokunulan kişi arasında bir bariyer hayal etmek sıklıkla kullanılan bir yöntemdir.

Agora Bilim Pazarı

Dünya Küresi: Çocuklar İçin (Hayvanlı), 20 cm, Işıklı

Hayvanlar aleminin coğrafi dağılımını gösteren küremiz, sevimli grafikleri ile çocuklarımıza yaban hayatın hayvanlarını eğlenceli bir şekilde öğretmektedir.

• Harita Türü: Çocuklar İçin Hayvanlı
• Çap: 20 santimetre
• Işık Durumu: Işıklı

Devamını Göster

₺632.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Ayna dokunma sinestezisine sahip bazı insanlar ayrıca anksiyete ve depresyon gibi durumlardan ötürü uyarılan duygularını yönlendirme yardımcı olan reçetelenmiş ilaçlar kullanmayı yararlı bulabilir.

Pixabay

Ne Zaman Doktora Görünmeliyiz?

Dokunma hisleri korkusundan dolayı sosyal olmak ve hatta televizyon izlemek gibi günlük aktiviteleri geçiştiriyorsanız doktorunuza görünebilirsiniz.

Ayna dokunma sinestezisi bilinen bir durum olmasına rağmen araştırmalar hala en iyi tedaviyi keşfedebilmek için çalışıyorlar. Doktorunuza duyusal işleme bozukluğu alanında özelleşen bir terapist tanıyıp tanımadığını sorabilirsiniz.

Sonuç

Sonuç olarak ayna dokunma sinestezisi, kişinin başka birisine dokunulduğunu gördüğünde bedeninin zıt veya aynı tarafında bir dokunma hissetmesine yol açar.

Henüz spesifik bir teşhis kriteri olmasa da doktorlar bu durumu bir duyusal işleme bozukluğu olarak ele alıp tedavi edebiliyorlar. Bu da sinesteziye sahip kişilerin acı verici veya hoş olmayan korkuları ve endişeleriyle baş etmelerine yardımcı olabiliyor.