Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir?

3 dakika
41,011
Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir? Take Your Pills
Tüm Reklamları Kapat

Birçok aile, bağımlı olabileceği korkusuyla çocuklarına psikiyatristlerin yazdığı Ritalin (ya da jenerik ismiyle metilfenidat) ve benzeri uyarıcıları (stimülanları) kullandırmaktansa, alternatif tedavi arayışlarına girmeyi tercih ediyor. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) için verilen dozun üzerinde bir miktarda kullanıldığında bu ilaçların kokain benzeri etkiler yaptığı yaygın olarak biliniyor. Ancak iki madde arasında önemli farklar var.

Ritalin Bağımlılık Yapar Mı?

Bağımlılık oluşmasına sebep olan faktörlerden biri, ilacın beyindeki dopamin miktarını ne kadar kısa sürede yükselttiğidir: Ne kadar çabuk yükselirse, istismar potansiyeli de o kadar yüksek olur. Araştırmalara göre Ritalin'in beyindeki dopamin miktarını artırması yaklaşık 1 saat, kokainin ise saniyeler sürmektedir. Aynı zamanda DEHB tedavisi için kullanılan ilaç dozları düşük ve uzun etkilidir, bu da bağımlılık riskini azaltmaktadır.

Aslına bakarsanız, tedavi edilmemiş DEHB'li bireylerde madde bağımlılığı oranları, Ritalin kullananlardan daha yüksektir. Tedavi edilmeyen DEHB, ileriki yaşamda depresyon, davranış bozukluğu, anksiyete, bipolar bozukluk ve madde bağımlılığı gibi problemlere sebep olabilmektedir. Madde kullanımı direkt olarak DEHB'nin veya yukarda sıralanan komorbid (eşlik eden) bozuklukların semptomlarını rahatlatma amacı taşıyabilir. Reçeteli stimülan tedavisine ne kadar erken başlanılırsa, madde bağımlılığı riski de o kadar azalır.

Tüm Reklamları Kapat

Bazı Uyarılar

Her kimyasal maddede olduğu gibi Ritalin gibi ilaçlarda da doz, her şeydir. Reçete edilen doz ve sürede alındığı sürece dikkate değer bir sorun oluşmayacaktır. Ancak birçok kişi, bir önceki dozu almayı unuttukları için veya çok geç hatırladıkları için bir sonraki doz ile birlikte almaktadırlar. Bu, son derece tehlikelidir. Bunun yerine, unutulan doz atlanmalı ve bir sonraki dozdan devam edilmelidir.

Ayrıca bu ilaç, reçete edilen kişiler haricinde kimse tarafından kullanılmamalıdır. Dozun doğru tutturulamaması halinde yüksek doz alımı dolayısıyla nöbetler, nefes darlığı, bilinç kaybı, halüsinasyonlar, kas kasılmaları ve hatta ölüm görülebilir.

Ritalin, Sağlıklı Bireylerin Öğrenme Kapasitesini Artırır mı?

Tüm dünyada, özellikle üniversite sınavına hazırlanan gençler arasında bu ilaçlara başvurmak oldukça popüler hale geldi. Ancak bu boşa bir çaba; çünkü Ritalin'in öğrenme kapasitesini artırması mümkün değil. Birçok çalışmaya göre Ritalin, bilişsel işlevleri zaten optimal düzeyde olan sağlıklı bireylerce kullanıldığında hiçbir etki göstermiyor.

Ritalin ve benzeri ilaçlar bilişsel performansın halihazırda düşük olduğu; yani DEHB'li bireylerde kullanıldığında odaklanma durumunu normal düzeye çeker. Bunların kapasiteyi artırdığı bilgisi ise gerçek değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Tedavi Edilmeyen DEHB Nelere Sebep Olabilir?

Bu bozukluğa sahip kişilerde sıklıkla dürtüsellik, dikkat problemi ve buna bağlı olarak hafıza problemleri görülür. Aynı zamanda organize olmada ve görevlerini yerine getirme konusunda sıkıntı yaşarlar. Tüm bunlar bireylerin akademik ve profesyonel hayatını performans düşüklüğü bakımından önemli ölçüde etkiler.

Sırayla konuşma, doğru zamanda uygun tepki verme gibi zorluklar sosyal hayatı da derinden sarsabilir. Tedavi edilmeyen çoğu çocuk, bunlara bağlı olarak düşük özgüven ve depresyon gibi ek problemlerle karşılaşabilir. Kız çocuklarında yeme bozukluğunun gelişmesi de oldukça yaygın görülür.

Bazı hastalarda semptomlar yaşla birlikte azalsa/kaybolsa da DEHB bazıları için ömür boyu sürecek olan bir bozukluktur. Zaman yönetiminde ve organize olmada başarısızlık, iş arkadaşlarıyla geçinememe ve eleştiri kabul etmeme gibi nedenlerden dolayı bir işe girme veya girdiği işi sürdürmede yaşanılan sorunlar hiç de azımsanacak gibi değildir.

Ritalinin Yan Etkileri Nelerdir?

Elbette her ilaç gibi, Ritalin de belli başlı yan etkilere sahiptir. Bunlar arasında gerginlik, uyku sorunları, iştah kaybı, kilo kaybı, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma veya baş ağrısı bulunmaktadır. Bu semptomların rahatsız edici düzeye ulaşması halinde hekime başvurmak gerekir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

DEHB tanısı konulan çocuklara verilen ilaçlar, bu gibi problemler ve yan etkiler göz önünde bulundurarak, çocuğun göreceği faydanın yan etkilerinden daha ağır bastığı durumlarda reçete edilir. Sadece psikiyatristin gerekli gördüğü durumlarda kullanılmalıdır; ancak bu reçetenin verilmesi halinde de kullanmaktan sakınmamak gerekmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
85
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 56
  • Muhteşem! 15
  • Bilim Budur! 7
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Üzücü! 3
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • L. Silver. Adhd Or Add Medications For Adults And Children: Stimulants, Nonstimulants & More.. (9 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Additude Mag | Arşiv Bağlantısı
  • S. Batistela, et al. (2016). Methylphenidate As A Cognitive Enhancer In Healthy Young People.. Dementia & Neuropsychologia, sf: 134-142. | Arşiv Bağlantısı
  • O. Öztürk, et al. (2014). Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları.. Yayınevi: Nobel Tıp Kitabevleri..
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 20:21:38 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7934

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Su
Periyodik Tablo
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Enfeksiyon
Fotosentez
Karbon
Metal
Diyabet
Sağlık Örgütü
Factchecking
İnsanın Evrimi
Farmakoloji
Evrimleşme
Göğüs
Yaşlanma
Taklit
Bellek
Güneş Sistemi
Homo Sapiens
Sıcak
Mit
Travma
Yüksek
Kilometre
Ecza
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Kalo, et al. Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir?. (22 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7934
Kalo, B., Bakırcı, Ç. M. (2019, August 22). Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7934
B. Kalo, et al. “Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 22 Aug. 2019, https://evrimagaci.org/s/7934.
Kalo, Bengü. Bakırcı, Çağrı Mert. “Hiperaktif Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Korkulu Rüyası: Ritalin Nedir, Ne Değildir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 22, 2019. https://evrimagaci.org/s/7934.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close