Aşırı Savunma Nedeniyle Geri Tepme Tepkisi: İddianızı Savunmak İçin Neden Gereğinden Fazla Kanıt Sunmamalısınız?

Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi, karmaşık bir açıklamayla karşılaşan kişilerin daha basit bir alternatif lehine onu reddetmesine ve bazen de daha basit alternatife olan inançlarını güçlendirmesine neden olan bilişsel bir önyargıdır.^{[1], [2]} Mesela, birisine belirli bir olgu için karmaşık bir bilimsel açıklama sunulursa, aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi, bu açıklamayı reddetmelerine ve daha önceden var olan anlamaları daha kolay olan basit ama yanlış bir efsaneye olan inançlarını güçlendirmelerine neden olabilir.

Bu bilişsel önyargı, insanların çeşitli durumlardaki düşüncelerini önemli ölçüde etkileyebileceğinden, bunu anlamak önemlidir. Bu makalede, aşırı savunma nedeniyle kaçma geri tepme etkisi hakkında daha fazla bilgi edinecek ve uygun durum oluştuğunda insanların bu önyargıyı yaşama riskini nasıl azaltabileceğinizi göreceksiniz.

İnsanlar Neden Aşırı Savunma Nedeniyle Geri Tepme Etkisini Yaşar?

İnsanlar aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi tecrübe ederler, çünkü basit ve dolayısıyla bilişsel açıdan işlenmesi kolay açıklamaları tercih etme konusunda doğuştan gelen bir eğilimimiz vardır.

Buna bağlı olarak insanlar, belirli bir olgu için biri karmaşık ve işlenmesi zor, diğeri basit ve anlaşılması kolay olan iki açıklama ile karşı karşıya kaldıklarında, söz konusu olguyu daha iyi açıklayan o olsa bile, karmaşık açıklamayı reddedebilirler.

Hem olası açıklamaları değerlendirme hem de daha karmaşık olanı reddetme eylemi, sunulan tüm bilgiler daha karmaşık açıklamayı destekliyor olsa bile, insanların daha basit seçilmiş alternatife olan inançlarını pekiştirmeye neden olabilir. Bu konuyla alakalı bir kavram tutumluluk (parsimoni) kavramıdır. Buna göre, bir olgu konusunda diğer her şeyin eşit olduğunu bir durumda, o olguya yönelik geliştirilen en basit açıklama, genellikle en olası olan açıklamadır (bu, Ockham'ın Usturası olarak da bilinir).

New Scientist

Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi durumunda tutumluluk ilkesi yanlış uygulanır, çünkü söz konusu olguyu doğru bir şekilde açıklayabilecek en basit açıklama yerine, sadece "en basit olan açıklama" tercih edilir.

Dahası, aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi durumunda, en basit açıklamayı tercih etme kararı "sıcak" duygusal düşünceler ve özellikle en az bilişsel zorlayıcı, anlaşılması en kolay açıklamayı seçme arzusu tarafından yönlendirilir. Aksine, tutumluluk ilkesi durumunda, en basit açıklamayı tercih etme kararı "soğuk" rasyonel düşünceler ve özellikle söz konusu olgu için en olası açıklamayı bulma arzusu tarafından yönlendirilir.

Bir Argümanı Karmaşık Yapan Nedir?

Bir açıklamayı veya bir argümanı karmaşık ve bilişsel olarak yıpratıcı hale getirebilecek iki ana faktör vardır:^[3]

1. İlk olarak, içeriği karmaşık olabilir. Örneğin, argüman çok sayıda nokta veya çok sayıda destekleyici kanıt içeriyorsa gerçekleşebilir.
2. İkincisi, biçimi karmaşık olabilir. Örneğin, argümanın ana noktaları kötü sıralanmışsa veya argümanı iletmek için kullanılan dil teknik jargonla doluysa olabilir.^[4]

Bir argüman, insanların her iki tür karmaşıklığın bir sonucu olarak aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisini deneyimlemelerine neden olabilir. Ayrıca argüman genel olarak ne kadar karmaşıksa, bu tepkinin ortaya çıkma olasılığı da o kadar yüksek olur.

Örneğin, içerik açısından bakıldığında, birine 10 tane kanıt sunmak, onlara 3 tane kanıt sunmaya nazaran daha fazla geri tepme etkisine yol açabilir. Çünkü daha fazla kanıt içeren bir argüman, her şey eşit olduğunda, genellikle daha karmaşık olacaktır.

Biçim açısından bakıldığında, benzer şekilde, birine 3 karmaşık ve teknik kanıt sunmak, onlara 3 basit ve sezgisel kanıt sunmaya nazaran aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisine yol açma olasılığı daha yüksektir.

Bu olgu genel olarak, ortak mitlerin çürütülmesi söz konusu olduğunda özellikle bir sorundur.^[5] Çünkü mitler, onları çürütmek için sıklıkla ihtiyaç duyulan büyük miktarda ve karmaşık bilimsel kanıtla keskin bir zıtlık oluşturan, basit ve zorlayıcı bir gerçeği sunar. Konuyla alakalı bir makalenin belirttiği gibi:^[6]

Basit mitler, uzun ve karmaşık çürütmelerden bilişsel olarak daha çekicidir.

Bununla birlikte, hem içerik hem de biçim açısından artan karmaşıklığın her zaman ters etki yapmadığını belirtmek önemlidir.

Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi basitçe aksine sunduğunuz bilginin miktarı, türü ve ayrıca onu sunma şekliniz açısından belirli bir karmaşıklık eşiğine ulaştığınızda, argümanı daha da karmaşık hale getirmenin, sizi daha anlaşılmaz hale getireceği anlamına gelir. Hedef kitlenizin anlaması çok zor ise bu onları reddetmeye sürükleyebilir.

Lakin bu üst karmaşıklık eşiğinden kaçınmayı başardığınız sürece, argümanınızı daha karmaşık hale getirmek bazen onu daha etkili hale getirebilir.^[7] Örneğin, hedef kitlenizin altından kalkabileceği düzeyde destekleyici kanıtlar ekliyorsanız, durum bu olabilir.

Wikimedia Commons

Aşırı Savunma Nedeniyle Geri Tepme Etkisinden Nasıl Sakınılır?

Argümanınızın İçeriğini Kısaltın

Konuştuğunuz kişinin aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi yaşama ihtimalini azaltmak için, içinde bulunduğunuz koşulları göz önüne alarak, argümanınızın içeriğini mümkün olduğunca kısaltmayı tercih etmelisiniz.

Esasen bu, sahip olduğunuz tüm kanıtları zorunlu olarak sunmak yerine, dinleyicilerinizin savunduğunuz argümanı anlamasını kolaylaştırmak için en güçlü kanıtlarınızdan oluşan az sayıda kilit noktayı sunmaya odaklanmanız gerektiği anlamına gelir. Mesela, argümanınızı desteklemek için kullanabileceğiniz toplam 10 adet kanıtınız varsa, bunlardan en güçlü olan 3 tanesine odaklanmak ve en azından başlangıçta diğerlerinden bahsetmekten kaçınmak isteyebilirsiniz.

Bununla birlikte, herhangi bir durumda ideal olarak ne kadar bilgi sunmanız gerektiğine dair evrensel bir yönerge olmadığını unutmayın. Bunun nedeni, kullanmanız gereken en uygun bilgi miktarının, konuştuğunuz kişinin genel yetenekleri, konuyla ne kadar ilgilendikleri ve şu anda ne kadar enerjileri olduğu gibi bir dizi faktöre bağlı olarak değişmesidir.

Bu nedenle, bunu belirlemek için öncelikle sezgilerinize ve geçmiş deneyimlerinize güvenmeniz ve ayrıca daha fazla bilgi sunarken hedef kitlenizin nasıl tepki verdiğine dikkat etmeniz gerekecektir.

Ayrıca, gerekli görürseniz daha sonra her zaman daha fazla kanıt ekleyebileceğinizi unutmayın. Öte yandan, özellikle konuştuğunuz kişi bunalmış ve ilgisini kaybederse baştan çok fazla kanıt sağlarsanız, bu kanıtı daha sonra geri çekmenin nispeten zor olduğunu göreceksiniz.

Son olarak, en güçlü tavsiyelerinize odaklanmanın başka nedenlerle de avantajlı olabileceğini unutmayın. Örneğin, bir tartışmada bir rakibin size karşı korkuluk argümanlar kullanmasını zorlaştırabilir. Bu argümanlar saldırmayı kolaylaştırmak için iddianızı çarpıtan argümanlardır. Bunun nedeni, saman adam argümanlarının genellikle genel iddianızın daha zayıf yönlerine odaklanmasıdır, bu nedenle argümanınıza yalnızca en güçlü kanıtlarınızı dahil ederek, bu retorik tekniğine karşı daha az savunmasız olursunuz.

Argümanınızın Şeklini Basitleştirin

Konuştuğunuz kişinin aşırıl savunma nedeniyle geri tepme etkisi yaşama olasılığını azaltmak için, içinde bulunduğunuz koşulları göz önüne alarak, argümanınızın biçimini mümkün olduğunca basitleştirmeyi tercih etmelisiniz.

Örneğin, argümanınızı sunarken, açık ve özlü olduğundan ve gereksiz teknik jargon veya belirsiz dil içermediğinden emin olmalısınız.^{[4], [8]} Ayrıca herhangi bir karmaşık bilimsel veya istatistiksel bilgi sunuyorsanız, kitlenizin anlamasını kolaylaştırmak için bunu basit terimlerle açıklamaya çalışmalısınız. Örneğin, basit bir açıklama kullanmanız gereken bir durumdaysanız şunları söylemeyin:

SLA araştırmaları, L2 edinimi sırasında L1'den diller arası bir etki olduğunu göstermektedir. Örneğin, belirli ve belirsiz makalelerin aktarımını inceleyen yakın tarihli bir araştırma, nüfusun (temsili bir örneğe dayalı olarak) %68,30'unun L2 edinimi sırasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde (p < .05) L1 aktarımı yaşayacağını göstermiştir. Ayrıca, bu araştırma aynı zamanda L1 transferinin öncelikle A1-B1 CEFR L2 yeterlilik seviyeleri aralığındaki öğrenciler arasında gerçekleştiğini göstermiştir.

Bunun yerine, aşağıdaki satırlardaki gibi bir şeyler söyleyerek karmaşık jargon ve istatistikler kullanmaktan kaçının:

Agora Bilim Pazarı

İletişim Sistemleri

ISBN: 9786053553908
Sayfa Sayısı: 422
Baskı Sayısı: 5
Ebatlar: 20×25 cm
Basım Yılı: 2015

Devamını Göster

₺600.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Araştırmalar, yeni bir dil öğrendiğinizde ana dilinizin sizi etkilediğini gösteriyor. Örneğin, 'the' ve 'a' gibi sözcükler olan makalelerin edinimini inceleyen yakın tarihli bir araştırma, yeni bir dil öğrenen insanların yaklaşık üçte ikisinin ana dillerinden bir aktarım etkisi yaşayacağını ve bunun öncelikle henüz yeni dile hakim olmayan kişilerde meydana geldiğini gösterdi.

Ayrıca, bu açıklamayı daha da basitleştirmeniz gerektiğini düşünüyorsanız aşağıdaki gibi bir şeyler söylemeyi deneyebilirsiniz:

Yeni bir dil öğrendiğinizde ana diliniz genellikle sizi etkiler, fakat yeni dildeki yeterliliğiniz belirli bir noktadan sonra geliştikten sonra bunun gerçekleşmesi daha az olasıdır.

Argümanlarınızı ne ölçüde basitleştirmeniz gerektiğinin koşullara bağlı olduğunu unutmayın. Örnek verecek olursak, bir barda rastgele bir kişiyle konuşurken, genellikle, akademik bir konferansta konuşma yaparken kullandığınızdan farklı bir açıklama kullanırsınız.

Dahası, söz konusu biçim olduğunda, daha basit bir açıklamanın daha karmaşık bir açıklamadan daha kısa olmayabileceğini unutmayın. Bazen bir şeyi basit kelimelerle açıklamak için çok fazla teknik terminolojiyi atlarsanız, daha fazla kelime kullanmanız gerekebilir. Bu sorun değildir. Bir yandan kısa tutmaya çalışmanız gerekirken, diğer yandan ana odak noktanızın genel olarak anlaşıldığından emin olmalısınız.

Bu Önyargıya Sizin de Açık Olduğunuzu Unutmayın!

Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisine kendinizin de duyarlı olduğunu unutmamanız önemlidir. Başkaları tarafından sunulan argümanları dinlerken bu bilişsel önyargının potansiyel etkisini göz önünde bulundurmalısınız.

Spesifik olarak, karmaşık bir açıklamayı tamamen işlemenin çok zor veya yorucu olduğunu düşündüğünüz için otomatik olarak reddetmek üzere olduğunuzu hissettiğiniz durumları belirlemeye çalışın. Ardından, mümkünse, bunu sunan kişiden bunu daha basit bir şekilde yapmasını isteyin.

Ayrıca, karmaşık açıklamanın mutlaka basitleştirilemeyeceği durumlarda aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisinden kaçınmanıza yardımcı olabilecek çeşitli önyargı azaltma tekniklerini uygulamayı deneyebilirsiniz. Örneğin, kendinizi muhakeme sürecinizi yavaşlatmaya zorlayabilir ve onu tamamen reddetmek yerine anlamaya çalışmak için yeterli miktarda zaman ayırabilirsiniz.

Aşırı Savunma Nedeniyle Geri Tepme Etkisi Hakkında Uyarılar

Bir dizi bilimsel makalede aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisinden bahsedilmiş olsa da, bu kavramın gerçek olduğunu destekleyen nispeten az sayıda deneysel kanıt vardır.^{[5], [9], [10]} Yine de aşırı savunma geri tepme etkisi kavramını destekleyen iki genel kanıt türü bulunmaktadır.

Birincisi, daha önce belirtildiği gibi, araştırmalar genel olarak insanların basit ve kendileri için anlaşılması kolay olan açıklamaları tercih ettiklerini gösteriyor.^{[1], [2]}

İkincisi, önyargısızlaştırma söz konusu olduğunda araştırmalar, insanlardan daha az sayıda önyargılı düşünce üretmelerini istemenin, onlardan çok sayıda bu tür düşünceler bulmalarını istemekten daha etkili olabileceğini gösteriyor. Örneğin bu konuyla ilgili iki ilgili araştırmada gösterilmiştir:

• Bir araştırma, insanlardan aşırı güvenlerini azaltmak amacıyla, bir sınavda neden başarısız olabileceklerine dair potansiyel nedenler bulmalarını istemek söz konusu olduğunda bu olguyu inceledi.^[3] Araştırma, insanlardan 3 olası neden düşünmelerini istemenin, aşırı güvenlerini azaltmanın etkili bir yolu olduğunu, ancak onlardan 12 neden düşünmelerini istemenin olmadığını buldu.
• Başka bir araştırma, insanlardan tarihi bir olayın nasıl olduğundan daha farklı bir şekilde ortaya çıkabileceğine dair potansiyel nedenler bulmalarını istemeye gelince onların geriye dönük önyargılarını azaltma girişiminde bulundu.^[11] Araştırma, insanlardan 2 neden düşünmelerini istemenin, geriye dönük önyargılarını azaltmanın etkili bir yolu olduğunu; onlardan 10 neden düşünmelerini istemenin ise yalnızca etkisiz olmakla kalmayıp, aynı zamanda geri tepmelerini ve önyargılarını artırmalarını da buldu.

Bununla birlikte, ek argümanların kullanımının çürütme girişimlerinin etkinliğini nasıl etkilediğini belirlemeye gelince, aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisini doğrudan inceleyen araştırma, "karşı argüman sayısının ironik bir etkisi" (yani, aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi) bulamadı.^[7] Spesifik olarak, söz konusu çalışma, insanlara nispeten daha fazla sayıda argüman (4-6 arası) sağlamanın, onlara nispeten az sayıda (2 civarında) argüman sağlamaktan daha eşit veya daha iyi inanç azalmasına yol açtığını bulmuştur .

Bu, aşırı savunma nedeniyle tepme etkisinin gerçekte var olmadığı anlamına gelmez. Örneğin bu önyargı, yalnızca daha fazla sayıda argüman kullanıldığında veya kullanılan argümanlar daha karmaşık olduğunda ortaya çıkabilir. Ayrıca, bu önyargının yalnızca belirli bağlamlarda ortaya çıkıp diğerlerinde ortaya çıkmaması veya yalnızca belirli nüfuslar arasında ortaya çıkması mümkündür.

Genel olarak, aşırı savunma nedeniyle tepme etkisinin hangi durumlarda bir rol oynayacağı ve hangi durumlarda olmayacağı belirsizdir. Bundan dolayı, bu önyargının çürütme girişimleri sırasında bir rol oynayabileceği olasılığını akılda tutmak ve bunun nasıl açıklanacağına karar vermek için herhangi bir duruma ilişkin yargınızı kullanmak istersiniz.

İlgili Bilişsel Önyargılar

Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisine ek olarak, iki tür geri tepme etkisi daha vardır:

• Dünya görüşü ve inançlar nedeniyle geri tepme etkisi (bazen basitçe "geri tepme etkisi" olarak da adlandırılır), inançlarına meydan okuyan kanıtlarla karşılaşan kişilerin bu kanıtları reddetmelerine ve orijinal duruşlarını desteklemelerine neden olan bilişsel bir önyargıdır.
• Aşinalık nedeniyle geri tepme etkisi, insanların yanlış bilgileri daha iyi hatırlamalarına ve yanlış bilgilere artan maruz kalmanın bir sonucu olarak yanlış bilgileri çürütmesi gereken düzeltici bilgiler gösterildikten sonra doğru olarak hatırlamalarına neden olan bilişsel bir önyargıdır.

Özet ve Sonuçlar

• Aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi, karmaşık bir açıklamayla karşılaşan insanların daha basit bir alternatif lehine onu reddetmesine ve bazen de daha basit alternatife olan inançlarını güçlendirmesine neden olan bilişsel bir önyargıdır.
• İnsanlar aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisini yaşarlar, çünkü basit ve dolayısıyla bilişsel bir bakış açısından işlenmesi kolay açıklamaları tercih etme konusunda doğuştan gelen bir eğilimimiz vardır. Potansiyel açıklamaları değerlendirme ve daha karmaşık olanı reddetme eylemi, seçilen alternatif açıklamaya olan inancı güçlendirebilir.
• Bir açıklamayı veya bir argümanı karmaşık hale getirebilecek iki ana faktör vardır: içeriği (ne kadar bilgi içerdiği) ve şekli (bilginin nasıl sunulduğu).
• Konuştuğunuz kişinin aşırı savunma nedeniyle geri tepme etkisi yaşama olasılığını azaltmak için, temel noktalarınıza ve en güçlü kanıtlarınıza odaklanarak koşullar göz önüne alındığında argümanınızın içeriğini mümkün olduğunca kısaltmak istersiniz.
• Ayrıca örneğin gereksiz jargon ve aşırı teknik açıklamalardan kaçınarak, argümanınızın biçimini mümkün olduğunca basitleştirmelisiniz.