Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan bir çevirim içi eğitim girişimidir.

Evrim Ağacı olarak bu akademiyi başlatmaktaki hedefimiz, klasik eğitim sistemine alternatif ve tamamlayıcı olmanın yanı sıra; her yaş, eğitim düzeyi ve ilgi alanından insanın kendisini özgürce ve tamamen ücretsiz bir şekilde eğitebileceği, geliştirebileceği ve ufkunu genişletebileceği bir araç sunabilmektir.

Yarın yine işe gideceksiniz. İş arkadaşlarınızın bir kısmıyla aranız iyi olabilir; ancak çoğuna tahammül edemiyorsunuz. Bu da normalden fazla aksileşmenize neden oluyor. Zaten işe gitmek de size zor geliyor, adeta hayatta kalmak için sürüne sürüne gidiyorsunuz. Size verilen işleri tamamlamakta zorlanıyorsunuz, çünkü enerjiniz yok ve yapmanız gerekene konsantre olamıyorsunuz. Tabii iyi bir iş başarsanız bile bu size keyif vermiyor, çünkü orada olmak istemiyorsunuz bile! Hatta tüm bunlarla başa çıkabilmek için kendinizi sigaraya, alkole, hatta uyuşturucuya verdiniz, kim bilir? Düzgün uyuyamıyorsunuz ve anlam veremediğiniz baş, karın, bağırsak ağrıları çekiyorsunuz. Tüm bunlar sizi tanımlıyorsa, tükenmiş olabilirsiniz.

Aşırı düzeyde çalışmakta olan, çalışmak dışındaki aktivitelere yeterince zaman ayırmayan, çalışmaya karşı düşkünlük gösteren, işine bağımlı ve çalışmadığı zaman dahi aklı işinde olan bireyler için “işkolik” tanımı kullanılmaktadır. İşkolikler, işlerine yüksek derecede bağlıdırlar ve aslında işin gereği olmamasına rağmen işleriyle ilgili aktivitelere ve bu konu hakkında düşünmeye sürekli ve önemli ölçüde vakit ayırmaktadırlar.

Daha önceki yazılarımızda seçilimin evrime nasıl etki ettiğini matematiksel olarak göstermiştik. Şimdi seçilimin özellikle tek bir tipine, yönlü seçilime odaklanalım. Çünkü aslında "yönlü seçilim" adını verdiğimiz seçilim türü, diğerlerinin de özünde yatmaktadır. Örneğin "bozucu seçilim", iki farklı yöne (ekstreme) "doğru" dengenin bozulmasıdır. Yani birbirine zıt iki yönü içerisinde barındırır. "Sabitleyici seçilim" ise, uçların elendiği ve belli bir özellik bakımından ortalamada olanların seçildiği bir seçilim türüdür. Burada da, ortalamaya "doğru" bir seçilim görülür. Evet, bunlar yönlü seçilimden farklı seçilim türleridir; ancak yönlü seçilimi tam olarak anladığımızda, diğerlerinin de nasıl evrime katkı sağladığını görebilmiş oluruz. Bu sebeple bu yazımızda yönlü seçilimi daha detaylı analiz edecek ve bunun sonuçlarına göz atacağız.

Yönlü seçilim, hatırlayabileceğiniz gibi, özellik dağılımı içerisinde belli bir ucun (ekstremin) avantajlı olmasından ötürü sürekli olarak o yöne doğru olan seçilim türüdür. Yani bir popülasyonda uzun bireylerin avantajlı olması ve geri kalan tüm bireylerin uzunlara göre çeşitli seviyelerde dezavantajlı olması, uzun vadede yönlü bir seçilimi beraberinde getirecektir. Daha uzun olanlar daha kolay hayatta kalacak ve üreyecek, kendilerinin uzun olmasını sağlayan genleri gelecek nesillere daha fazla aktaracaktır. Böylece her nesilde üretilen yavruların ortalamadaki boy uzunluğu, önceki nesillere (atalarına) göre daha fazla olacaktır. Böylece popülasyon farklılaşacak, evrim geçirecektir.

Araştırmaya göre, 1.8 milyon yıl önce başlayan beynimizdeki hacimsel büyüme yemekleri pişirmemizle alakalı. Eğer bugün sıcak bir şey yemediyseniz, yemeniz akıllıca olur. Tıpkı atalarımızın da öğrendiği gibi...

İlk insan türü olarak düşünülen Homo erectus yemek pişirmeyi öğrendi ve beyin hacmi 600.000 yıllık bir süreç sonunda iki katına çıktı. Aynı boyutlardaki primatlar (goriller, şempanzeler ve diğer büyük kuyruksuz maymunlar eski ilkel yemek düzenlerine devam edenler) ise böyle bir gelişme gösteremedi. Çalışmanın ortak yazarı ve Rio de Janeiro Federal Üniversitesi Biyomedikal Araştırmalar Enstitüsü'nden sinirbilimci Suzana Herculano-Houzel şöyle söylüyor:

Bir fiziksel engele sahip olmanın zorluğu tartışılmazdır ancak insanların yeni durumlara adapte olma becerileri göz önüne alındığında sahip olunan bir fiziksel yeteneği kaybetmek daha zor olabilir. Afazi hastalarının yaşadıkları da bu duruma örnektir. Afazi, dünya üzerinde 15 milyonun üzerinde insanı etkileyen nörolojik bir dil konuşma/anlama bozukluğudur. Afazi türleri akıcı afaziler ve tutuk afaziler olmak üzere iki ana başlığa, bu başlıklar altında da birçok türe ayrılır.

Beynin sol hemisferindeki temporal lob hasarı sonucunda akıcı afazi ortaya çıkabilir. Akıcı afaziler şöyle sınıflandırılır:^[1]

2018 yılında bilim insanları Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gizlenen beklenmedik bir ziyaretçi keşfetti. İlk bakışta beklenmedik ziyaretçinin birçok ilaca dirençli Enterobacter bugandensis olarak bilinen bakterinin beş farklı türü olduğu anlayan araştırmacılar, şimdi en az 13 suşun keşfedildiğini söylüyor. Bu da orijinal türlerin mutasyonlar sayesinde daha önce Dünya'da hiç görülmemiş birkaç yeni bakteri türüne evrimleştiği anlamına geliyor.

Elbette insanların bakterilerle hiç temas etmemesi mümkün değildir. Çeşitli hastalıklarla bağlantılı bu kadar çok tür varken, özellikle ISS gibi önemli yerlerde ne tür bakterilerin bulunduğunu bilmek önemlidir. ISS çok sık kontrol edilen bir ortam olduğundan, bu yeni bakteri türlerinin keşfi gelecekteki uzay yolculuğu çabaları hakkında bazı ilgi çekici soruları gündeme getirdi.

Araştırmalar, babaların çiftleşme öncesi diyetleri (yedikleri yiyecekler ve içtikleri içecekler), yavrunun sağlığında büyük bir önem taşıdığını düşündürüyor.

Tüm dikkati anneler çeker. Ancak McGill araştırmacısı Sarah Kimmins'in yürüttüğü bir çalışma, erkeklerin çiftleşme öncesi diyetlerinin yavrunun sağlığı konusunda eşit derecede önemli olabileceğini ortaya koydu. Aynı zamanda Batı diyetlerinin ve yiyecek güvensizliğinin uzun dönem etkileriyle ilgili endişeleri de yeniden gün yüzüne çıkarıyor.