Autonomous University of Barcelona'dan araştırmacıların Chemosphere dergisinde yayınladığı çalışma, polimerlerden üretilen poşet çayların demlenirken milyarlarca nanoplastik ve mikroplastik saldığını detaylarıyla açıklıyor. Çalışma bu salınımın insan bağırsak hücrelerinde emilebildiğini ve bunun sonucunda kan akışına karışarak tüm vücuda yayıldığını gösteren ilk çalışma niteliğinde.

Günümüzde plastik atıkların sebep olduğu kirlilik, gelecek nesillerin sağlık ve refahını her geçen gün daha çok etkileyen ciddi çevresel sorunlara yol açmakta. Gıda paketlemesi, nano ve mikroplastiklerin sebep olduğu kirliliğin ve bu parçacıkların insanlar tarafından solunmasının ve sindirilmesinin temel kaynaklarından birisi.

Şizofreni, zihinsel süreçleri etkileyen, patofizyolojisi hala tam olarak aydınlatılamamış önemli bir hastalıktır. Her ne kadar isim olarak literatüre 100 sene önce girmiş olsa da ayrıntılı olarak incelenmesi, teknolojiye bağlı olduğundan yakın geçmiş diyebileceğimiz bir dönemde, son 20-30 senede gerçekleşmiştir. Bu açıdan araştırmaların yoğun olarak gerçekleştiği, hastalığın etiyolojisine ve prognozuna dair bilgilerin sürekli değişip geliştiği bir alandır. Hastalığın birçok risk faktörünün olması, beynin farklı bölgelerini etkilemesi de kapsamlı bir teori oluşturulmasını zorlaştırmıştır.

Hastalığın semptomlarının hastalarda farklılık göstermesi ve semptomların farklı baskınlıklarda bulunmaları gözetilerek hastalık farklı alt gruplara ayrılmıştır. Bu konuda farklı ekoller bulunsa da DSM-IV'e (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) göre hastalığın beş tane alt tipi vardır. Bunlar:

2024 Fizik Nobel Ödülü, yapay sinir ağları ve makine öğrenmesini mümkün kılan temel algoritmalar üzerine yaptıkları öncü çalışmalar nedeniyle John Hopfield ve Geoffrey Hinton'a verildi.^[1]

Bu çalışmalar, ChatGPT gibi büyük dil modelleri için büyük önem taşıyor. ABD'li bilim insanı John Hopfield ve İngiliz-Kanadalı bilim insanı ve yapay zeka uzmanı Geoffrey Hinton, makine öğreniminin temelini oluşturan keşifleri ve icatları nedeniyle 2024 Nobel Fizik Ödülü'nü almaya hak kazandılar. Nobel Ödülü'nü veren kuruluş olan İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, ödül sahiplerine verilirken yapılan açıklamada şöyle söylüyor:

Deha ile uyku süresi arasında doğrudan herhangi bir ilişki bulunmamaktadır. Yani daha az uyuyanlar daha zeki değildir. Benzer şekilde, daha uzun uyuyanlar da daha düşük zekaya sahip değildir. Ancak yaptıkları büyük bilimsel, sanatsal, felsefî işler dolayısıyla zeki olarak addedilen kişilerin ufak bir kısmı, geçici olarak da olsa daha kısa süreli uykular ile idare etmişlerdir. Bunun nedeni de, bu kişilerin üreticiliğin sınırlarını zorlamış, dolayısıyla gün içindeki aktif oldukları saat sayısını olabildiğince arttırmayı denemiş olmasıdır. Ancak kısa veya kesintili uyku düzeni tüm dehaların uyguladığı bir uyku düzeni değildir. Dahası, normal/uzun uykular uyuyan birinin dahi olamayacağı veya büyük işler başaramayacağı anlamına gelmemektedir.

Bu iddia, uzun bir süredir ortalıkta olmasına rağmen, ülkemizde Erdal Demirkıran'ın "Sadece Aptallar 8 Saat Uyur" isimli kitabının başlığıyla popülerlik kazanmıştır.

Miller-Urey Deneyi, canlılığın başladığı Erken Dünya koşullarına yönelik olarak, deneyin yapıldığı 1952 yılına kadar olan biyokimya bilgileri ışığında tasarlanmış, canlılığın temeli olan moleküllerin doğal kimyasal süreçlerin bir sonucu olarak oluşup oluşamayacağını araştırmak üzere geliştirilmiş bir deneydir. Miller-Urey Deneyi'nin amacı, yaşamın kimyasal kökenlerini aydınlatmak ve Abiyogenez Teorisi'ne yönelik bazı yeni deneysel yaklaşımlar geliştirebilmekti.

Miller-Urey Deneyi, evrim karşıtları tarafından sıklıkla tartışılan ve sanki bu sahada yapılan tek çalışma ve tek sonuçmuş gibi üzerine bolca gidilen bir deney olarak halk arasında da popülerlik kazanmıştır. Aradan geçen yarım asırdan uzun bir süreden ötürü, Miller-Urey Deneyi'nin sonuçları, bugün bildiklerimizin yanında oldukça kısıtlıdır; buna rağmen, 1950'li yıllarda bilimin olduğu konum açısından değerlendirilecek olduğunda, bilim tarihinde önemli yankılar yaratmayı başarmış, bilim tarihi ve canlılığın kökenine yönelik araştırmalar açısından büyük öneme sahip bir deneydir. Gelin bu deneyi, hedeflediklerini, başarılarını, başarısızlıklarını ve hakkındaki tartışmaları biraz daha yakından tanıyalım.