Kan basıncı, kanı dolaşım sisteminde hareket ettiren kuvvettir ve yaşam için hayati önem taşır. Kanımızı dolaşım sistemi etrafında akmaya zorlayan basınç olmadan, atardamarlarımız aracılığıyla dokulara ve organlara oksijen veya besin iletilemez. Bağışıklık ve insülin gibi hormonlar için beyaz kan hücresi ve antikor sağladığı için de ayrıca hayati önem taşır.

Hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının tehlikeli bir şekilde yükseldiği, uzun süreli tıbbi bir durumdur ve genellikle semptomlara neden olmaz. Bununla birlikte, uzun süreli hipertansiyon, felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve bunama için önemli bir risk faktörüdür.

Suç mahallinde bırakılan kanıtlar çok sayıda ve küresel ölçekte: Fosil kalıntıları gösteriyor ki yaklaşık 252 milyon yıl önce, gezegende meydana geldiği bilinen 5 kitlesel yok oluşun açık ara birincisinde, dünya üzerindeki türlerin yaklaşık yüzde 90'ı bir anda yok oldu. Ancak suçluyu saptamak zor, ve konu tartışmalı.

Şimdi, MIT araştırmacılarından oluşan bir ekip suçlulara hüküm giydirebilmek için yeterli kanıta ulaşmış olabilir, yalnız katilleri görebilmek için bir mikroskoba ihtiyaç duyacaksınız. Bu çalışmada sunulan failler, daha önce gösterildiği gibi asteroidler, yanardağlar ya da öfkeli yangınlar değil. Bunlar yerine bir anda okyanuslarda patlama derecesinde çoğalan, atmosfere olağanüstü miktarda metan salan, ve iklim ve okyanusların kimyasının önemli derecede değişmesine sebep olan mikroplar, daha ayrıntılı tanımlanacak olursa metan üreten Methanosarcina isimli arkeler.

Uzaya ilk giden hayvan türü, Homo sapiens değildir! Dünya dışında var olan ilk canlılar köpekler, kaplumbağalar, şempanzeler gibi diğer hayvan türleriydi! Evet, bu türler, türümüzün teknolojik atılımları sayesinde uzaya çıkabildiler; ancak yine de ilk gidenin biz insanlar olmadığını düşünmek şaşırtıcı gelebilir.

İnsanlar, hayvanları ilk başta sadece "Bir uzay aracı içinde bir canlı, hayatını koruyabilir mi?" sorusuna yanıt vermek için gönderiliyordu. Çünkü uzay şartlarında başımıza ne geleceğine dair, temel fizik bilgilerimiz haricinde hiçbir fikrimiz yoktu. Ancak hayvanları uzaya gönderip geri getirmeyi başarmaya başladığımızda ve sonrasında insan da Ay'a ayak basınca, amaç daha farklı ve güvenli testler için hayvanları kullanmaya dönüştü. Örneğin kütleçekiminin organizmalar üzerindeki etkisi, uzayda doğum yapılıp yapılamayacağı, vb. konular test edildi ve her seferinde hayvanlar sağ salim Dünya'ya geri getirildiler.

Bir önceki yazımızda, Hardy-Weinberg Dengesi'nin basit ama etkili matematiksel ifadesini görmüştük. Basitçe, herhangi bir gen frekansını, fenotip (fiziksel özellik) frekansını veya genotip (genetik özellik) frekansını bildiğimiz sürece, ideal ve evrimin süregelmediği bir popülasyonda diğer tüm genlerin (alellerin) frekansını bu dengenin matematiği sayesinde hesaplayabiliriz. 

Peki, bu analizi sadece evrimin süregelmediği popülasyonlarda mı yapabiliriz? Çünkü eğer öyleyse, bu Hardy-Weinberg Dengesi neredeyse tamamen işe yaramaz bir denge demektir. Biliyoruz ki var olan tüm popülasyonlar yavaş ya da hızlı bir şekilde evrimleşmektedir. Evrim mekanizmaları, ister istemez popülasyonların hepsine etki etmektedir. Dolayısıyla eğer ki sadece evrimin olmadığı popülasyonlarda işe yarıyorsa, Hardy-Weinberg'in işleyebileceği bir popülasyon bulmamız imkansız demektir. Çünkü doğada evrimleşmeyen veya evrim mekanizmalarından muaf hiçbir tür yoktur (insan bunu bir miktar kırabildiyse de, tamamen kırmaktan acizdir). 

Pandemiyi önlemedeki en büyük umudumuz, COVID-19’a karşı başarılı bir aşı geliştirilmesi olarak görünüyor. Ancak başarılı bir aşının geliştirilmesi tek başına yeterli olmayacak. Bir aşının başarılı olup sürü bağışıklığının sağlanması için, toplumda yeterli sayıda insanın aşılanması gerekiyor. Bunun için aşı temini kadar, insanların aşı yaptırmaya karşı olan tutumları da önemli.

İnsanların neden bazı inanç ve fikirleri diğerlerinden daha çekici bulduğu, birçok evrimsel davranış bilimci gibi benim de hep ilgimi çekmiştir. Pandeminin başlangıcından beri birçok insanın yeni koronavirüsün kökeni hakkında farklı teorilere inandığını gözlemledim. Bu nedenle, Dokuz Eylül Üniversitesi'nden meslektaşım sosyal psikolog Mete Sefa Uysal ile birlikte, yeni koronavirüsün kökeni ve insanların potansiyel COVID-19 aşısı hakkındaki görüşleri üzerine bir araştırma yapmaya karar verdik. Türkiye'den 3936 katılımcıya ve Birleşik Krallık’tan 1088 katılımcıya potansiyel bir COVID-19 aşısına ilişkin aşı olma isteklerini ve virüsün kökenine yönelik inançlarını [doğal (örn. vahşi yaşamdan kaynaklanan) / yapay (örn. bir laboratuvarda üretilen) / emin değil)] sorduk.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu, insanların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak için başkalarına bağımlı olduğu, aşırı korku ve kaygı ile karakterize edilen bir C kümesi kişilik bozukluğudur. Bağımlı Kişilik Bozukluğu olan insanlar duygusal olarak diğer insanlara bağımlı hale gelir ve başkalarını memnun etmek için büyük çaba harcarlar.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu'na sahip kişiler muhtaç, pasif ve yapışkan davranışlar sergilemeye eğilimlidir ve ayrılma korkusuna sahiptirler. Semptomlar, erken yetişkinlikten önce başlar ve ilişkiler sona erdiğinde aşırı pasiflik, yıkım veya çaresizlik, sorumluluklardan kaçınma ve şiddetli boyun eğme gibi her şeyi içerebilir.