Seyirci Etkisi, görgü tanıklarının suça müdahale etme sorumluluğunu bir başkasına atmaya meyilli olmasına verilen psikolojik bir isimdir. Yani Seyirci Etkisi Teorisi'ne göre bir tanık, bir olaya tek başına şahit olursa, o tanığın kurbana yardım etme ihtimali, birden fazla tanığın olaya tanık olduğu duruma göre daha yüksek olacaktır. Yani paradoksal bir şekilde, ortada ne kadar çok tanık varsa, kurbanın yardım görme ihtimali artmamakta, tam tersine tanıkların birbirine güvenerek kurbana yardım eli uzatmama ihtimali o kadar artmaktadır.

Örneğin otoyolda ölü bir hayvan ya da tehlike arz edebilecek bir çöp gördüğünüzde, durup sorunu çözmek yerine "Nasılsa bir başkası halleder." diyor olabilirsiniz. İşte bu, Seyirci Etkisi'nden kaynaklanmaktadır: Belki daha ıssız bir yolda karşılaşsanız, aynı unsur aslında daha az risk teşkil etmesine rağmen (çünkü daha az trafik vardır), durup da o riski ortadan kaldırma ihtimaliniz daha yüksek olabilir. Elbette insanlar "Aman canım benim sorumluluğum mu?" gibi yollarla bu davranışlarını rasyonalize etmeye çalışmaktadırlar - ki yazının ilerleyen kısımlarında buna da döneceğiz.

Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.

Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.

Hepimiz Neil Armstrong'un adını biliriz. Ay'a ayak basan ilk insandır. Ancak pek azımız Robert Goddard'ın adını biliriz. Neil Armstrong ve nicelerini Ay'a göndermeyi başarmış olan roketlerin ilk başarılı örneklerini üretmiş, Amerikalı mühendis, profesör, fizikçi ve mucittir. Dünya'nın ilk sıvı yakıtlı roketlerini üretmiş ve başarıyla fırlatmıştır. İlk başarısını 16 Mart 1926 yılında elde etmiştir. 17 Aralık 1903'te Wright Kardeşler'in uçmasından sadece 23 yıl sonra... 1926-1941 yılları arasında toplamda 34 ayrı roket üretip fırlatmıştır. Bunlardan bazıları yerden 2.6 kilometre yukarıya ve saatte 885 kilometre gibi hızlara ulaşmıştır. Ne yazık ki 1945 yılında aramızdan ayrılan Robert Goddard, ölümünden sadece 24 sene sonra, 20 Temmuz 1969'da Eşgüdümlü Evrensel Zaman'a göre saat 20:18'de Ay'a ilk defa ayak basıldığını göremedi. Ancak anısı her zaman yaşayacak...

Goddard'ın çalışmaları çağ atlatıcı, bu şüphesiz. Fakat o zamanlarda yaptıkları neredeyse hiç destek görmediği gibi, ulusal medya araçları tarafından alay konusu bile edilmişti. Basından bazı kaynaklar, roketler fırlatarak uzaya gitmek gibi hayalleri nedeniyle Goddard ile dalga geçmişti. Dünya'nın en önde gelen gazetesi The New York Times, 1920 yılında kaleme aldığı bir editoryal bir yazıda şunu diyordu:

Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis kompleksi organizmalarının neden olduğu hava yoluyla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Öncelikle bir akciğer patojeni olmasına rağmen M. tuberculosis vücudun hemen hemen her yerinde hastalığa neden olabilir. M. tuberculosis enfeksiyonu, bakterilerin granülomlar içinde izole edildiği konakçıda tutulma durumundan, hastanın öksürük, ateş, gece terlemesi ve kilo kaybını içerebilen semptomlar göstereceği bulaşıcı bir duruma dönüşebilir; sadece aktif tüberküloz bulaşıcıdır.

Tüberküloz, birçok düşük ve orta gelirli ülkede önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmektedir ve ilaca dirençli tüberküloz birçok ortamda önemli bir endişe kaynağıdır. Yeni tüberküloz vakalarına katkıda bulunan başlıca risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, alkol kullanım bozuklukları, sigara kullanımı ve diyabet yer almaktadır. Bu risk faktörleriyle mücadele, farklı sektörlerin işbirliğini ve multidisipliner bir yaklaşımı zorunlu kılmaktadır.

Nature Biotechnology dergisinde yayımlanan bir çalışma, yapay zekanın bilim insanlarının o proteinlerin nasıl göründüğünü bilmedikleri durumlarda bile; vücutta zararlı proteinlere yapışıp onları parçalayabilen küçük, ilaç benzeri moleküller tasarlayabildiğini ortaya koyuyor.

Bu çığır açan gelişme, aralarında bazı kanser türleri, beyin hastalıkları ve viral enfeksiyonların da bulunduğu, geleneksel ilaç geliştirme yöntemlerine uzun süredir direnen hastalıklar için yeni tedavilerin önünü açabilir.

Kolesterol, insan yaşamı için gerekli olan lipofilik (yağda çözünür) bir moleküldür. Hücre zarının yapısal bir bilişenidir ve çeşitli steroid hormonları (örneğin, kortizon ve aldosteron ve adrenal androjenler) D vitamini, seks hormonları (testosteron, östrojenler ve progesteron) ve safra asitlerinin sentezlenmesi için bir yapı taşı görevi görür. Kolesterol, stabilite ve akışkanlık sağlayan yapısal rollerinin yanı sıra hücre fonksiyonunun düzenlenmesinde de önemli bir rol oynar.

Kolesterol birçok sağlıklı hücre fonksiyonunun merkezinde yer alırken, anormal kan konsantrasyonlarına ulaşmasına izin verilirse vücutta ciddi sorunlara neden olabilir. Yüksek Kolesterol olarak da bilinen Hiperkolesterolemi, bir hastanın kanındaki LDL-kolesterol konsantrasyonlarının yükseldiği durumu ifade eder. LDL-kolesterol seviyeleri çok yüksek olduğunda, erken aterosklerotik kardiyovasküler hastalık riski artar. Yüksek kolesterol seviyeleri, ayrıca kolelitiazis gibi birçok genetik hastalıkta da rol oynar.

Geceleyin gökyüzüne baktığımızda, parlak sönük birçok yıldız görürüz. Bu durum, günümüzde şehrin ışık kirliliği yüzünden fena halde kısıtlanmış olsa da, özellikle karanlık bir gökyüzünde, yıldızlar adeta ışıldarlar. Bunlar binlerce yıl boyunca insanlığın dikkatini çekmiş ve farklı kültürler yıldızlara farklı isimler vermiştir. Her ne kadar her kültürde ve dilde farklı isimleri olabilse de en yaygın bilinen yıldız isimleri, gökyüzündeki en parlak yıldızlara verilmiştir. Bunlar parlaklıkları sırasıyla:

Gökyüzünün en parlak yıldızı olması nedeniyle, birçok antik medeniyetin de ilgi odağı olmuştur. Orion takım yıldızına yakın bir bölgede, Büyük Köpek (Canis Major) takım yıldızında yer alan bu yıldız, ismini Yunanca ışıldayan, parlayan anlamına gelen "Seirios" kelimesinden almıştır. Sirius aslında bir çift yıldız sistemidir ve parlak olan bileşen A0-A1 tayf sınıfından parlak mavi-beyaz bir yıldızken, sönük olan çift bir beyaz cücedir.

Örümcekler; kimilerimizin korkulu rüyası, kimilerimizin ise 8 bacaklı küçük dostlarıdır. Korksak da korkmasak da örümcekleri ve yaptıkları ağları büyük bir merakla gözlemleriz ve arkasında yatan bilimsel olguyu öğrenmek isteriz. Öncelikle örümcekleri böcek olarak sınıflandırmaktan vazgeçmek gerekir. Örümcekler ve böcekler eklem bacaklılardır fakat farklı alt sınıflarda yer alırlar. Ayrıca böcekler 6 bacaklı, örümcekler 8 bacaklıdır.

Örümcek ağları bilim insanlarının da uzun süre merak konusu olmuştur. Danimarkalı bilim insanları 10 Şubat 2014’te Nature dergisinde online olarak yayınladıkları makalelerinde örümcek ağında kullanılan ipeğin kimyasını açıkladılar. Makalenin yazarlarından biri olan ve Danimarka'nın Aarhus Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümünden Prof. Daniel Otzen şöyle diyor: