Magnetometre Taraması, Antik Asur Başkentinin Sırlarını Gün Yüzüne Çıkarıyor!

M.Ö. 700 yıllarında, Yeni-Asur İmparatoru II. Sargon, bugün Irak olarak bilinen çölde kendi adına bir başkent şehri inşa etmeye başladı. Arkeologlar uzun süre boyunca bu geniş çaplı projenin tamamlanamadan terk edildiğini ve geriye sadece bir inşaat alanının harabelerinin kaldığını düşünüyordu. Ancak Amerikan Jeofizik Birliği'nin 2024 Yıllık Toplantısı'nda yayınlanan bir saha incelemesi bu çürütüyor gibi görünüyor.^[1] Hassas bir manyetometreden elde edilen verilerin görselleştiren araştırmacılar, şehir surları içinde daha önce gizemini koruyan yapılar ve karmaşık altyapı sistemleri keşfettiklerini belirtiyor. Bu bulgular, şehrin sıradan bir inşaat alanından öte, sarayın ötesinde de yaşamış bir kent olduğuna işaret ediyor.

II. Sargon, Dur-Şarrukin (Tür: "Sargon’un Kalesi") adıyla bilinen şehrin inşaatına başladıktan birkaç yıl sonra öldü. Oğlu hızla kendi başkentini Ninova Şehrinde kurduktan sonraki 2.500 yıl boyunca II. Sargon’un inşaat projesi büyük ölçüde unutuldu.

1800’lerde ise Fransız arkeologlar bu alanı yeniden keşfettiğinde yapılan kazılarda araştırmacılar, Yeni-Asur sanatı ve kültürüne dair hazineler keşfetse de şehrin diğer bölgelerinde yapılan kazılarda pek bir sonuç elde edemedi ve Khorsabad’ın şehir surları içindeki 1,7 kilometrekarelik alanda inşa edilen tek yapının saray olduğu sonucuna vardılar.

2017’de Fransız Arkeolojik Misyonu, yeni bir inisiyatif başlatmaya karar verdi. Bu çalışma hem yüzeydeki hasarı değerlendirmek hem de alandaki gizli kalmış kalıntıları ortaya çıkarmak için ilk jeofizik araştırmaları yapmayı amaçlıyordu. Ekip, şehrin su altyapısını keşetmeyi, surlarda yer alan tahkimatların yeni detaylarını gün yüzüne çıkarmayı ve sarayın dışındaki yerleşim izlerini bulmayı hedefliyordu.

2022 yılında Ludwig-Maximilians Üniversitesi’nden Jörg Fassbinder ve Panthéon Sorbonne ile Strasbourg Üniversitelerinden meslektaşlarının yer aldığı ekip, yüksek çözünürlüklü bir manyetometre kullanarak şehir alanının yaklaşık %7’sini haritalandı. Fassbinder şöyle açıklıyor:

Manyetometre, toprağın altındaki özellikleri adeta bir röntgen gibi görmeyi sağlıyor.

Örnekle açıklamak gerekirse kireçtaşı bloklarla döşenmiş bir kaldırım, antik yapımlarda kullanılan pişmiş tuğlalardan farklı bir manyetik sinyal üretir. Manyetometrenin temelde yaptığı şey ise farklı toprak türleri, kayalar veya diğer malzemeler arasındaki, manyetik farkları tespit etmektir.

Fassbinder yapılan araştırmalarda her gün yeni bir şey keşfettiklerini belirtiyor. Veriler görülebilir hale getirildiğinde, yerin altındaki 2 ila 3 metre derinlikteki yapıların silik hatları ortaya çıktı. Bu veriler, şehrin su kapısının, muhtemel saray bahçelerinin ve Beyaz Sarayın iki katı büyüklüğe sahip 127 odalı devasa bir villanın da aralarında bulunduğu 5 büyük yapının daha yerinin ortaya çıkmasını sağladı. Kısacası, tüm bu keşifler Khorsabad’ın en azından bir süre boyunca aktif bir şehir olduğunun kanıtı niteliğinde. Fassbinder şunları vurgulayarak sözlerini bitiriyor:

Bunların hepsini kazı yapmadan keşfettik. Kazı çok maliyetli olduğundan arkeologlar kazı ile ne elde edeceklerini önceden ayrıntılı olarak bilmek istiyorlardı. Bu araştırmanın zamandan ve maliyetten tasarruf sağladığını söyleyebilirim. Bu tarz çalışmalar, kazı öncesinde büyük öneme sahip.