Almanya'da araştırmacılar, muhtemelen kendi Örümcek Adam evrenimizi oluşturmamıza neden olacak olaylar zincirini başlatan bir ilke imza attılar ve dünyada genetiği CRISPR teknolojisi ile değiştirilmiş ilk örümcekleri ürettiler.^[1] Tabii şimdilik bu örümceklerin herhangi bir süper kahraman yaratması olası değil. Bu örümcekler radyoaktif değiller ve DNA'ları değiştirilmiş olsa da zehirlerinde herhangi bir değişiklik olmadı. Çoğu hâlâ sıradan ev örümcekleridir. Araştırmacıların yaptığı genetik düzenlemeler sonucu örümceklerin bazıları gözsüz kalırken bazıları floresan kırmızı ipek üretmek gibi yeni bir yetenek kazandı.

Peki bilim insanları bunu nasıl yaptılar? Bunun için bir hücrenin genomunu belirli yerlerden kesip dizi ekleme veya çıkartmaya olanak sağlayan gen düzenleme aracı CRISPR-Cas9'u kullandılar.

Hiç düşündünüz mü fantastik hikayelerin olmazsa olmazı ejderhalar gerçek olsalardı, ateş püskürtme mekanizmaları nasıl çalışırdı? Örneğin Game of Thrones'tan şu sahneleri bir hatırlayalım:

Ejderhanın boğazından gelen ateşi oluşturan mekanizma sizce ne dersiniz?

Antiquity dergisinde yayınlanan bir çalışmada ilk bin yıla tarihlenen 200'den fazla gümüş sikkeyi inceleyen arkeologlar, bu paraların o dönemde Güneydoğu Asya'da ne kadar geniş ekonomik bağlar olduğunu gösterdiğini ortaya çıkardı. Aynı zamanda günümüz Bangladeş'inde bulunan bir sikke ile yaklaşık 1.600 kilometre uzaktaki Vietnam'da keşfedilen bir sikkenin de aynı kişi tarafından basıldığı düşünülüyor.

İkinci yüzyıla kadar uzanan erken dönemlere ait Çin kayıtları, hükümet politikalarının ve ticaret ağlarının bölge genelinde geniş çaplı ticareti kolaylaştırdığını gösteriyor. Bu rotalar, doğu Akdeniz'den ve Afrika'nın kuzey kesimlerinden Çin'e kadar binlerce kilometre uzanıyordu. Arkeolojik kanıtlar bu belgeleri destekliyor. Güneydoğu Asya’daki kazılarda Hint takıları, Roma cam eşyaları ve Pers, Çin ile bölgenin diğer yerlerinden çanak çömlek örnekleri bulundu. Tek yüzünde yükselen güneş, diğer yüzünde ise Hint kökenli dini geleneklerin erken bir sembolü olan Srivatsa'yı betimleyen gümüş sikkeler, bu tür buluntularla sıklıkla ilişkilendiriliyor.

Roland Emmerich'in yönettiği 2004 yapımı gişe rekortmeni film "Yarından Sonra" (The Day After Tomorrow), antropojenik (insan kaynaklı) küresel ısınmanın günler içinde yeni bir buzul çağını tetiklediği dehşet verici bir senaryoyu sunmak için nefes kesici özel efektlerden yararlanmıştır. Film, kültürel açıdan önemli bir etki yaratmış ve büyük bir Hollywood yapımının kıyametvari yıkımını doğrudan sera gazı etkisine bağladığı ilk örneklerden biri olmuştur. Milyonlarca izleyiciyi, Dünya'nın karmaşık ve birbiriyle bağlantılı sistemlerinin aşıldığında doğrusal olmayan ve şok edici bir hızla yeni bir duruma geçebileceği eşikler olan "iklimsel dönüm noktaları" kavramıyla tanıştırmıştır.

Film yapımcıları, etkileyici bir felaket anlatısı yaratmak amacıyla, jeofiziksel olarak onlarca veya yüzlerce yıla yayılacak olayları sadece bir haftalık bir zaman dilimine sıkıştırmışlardır. Yönetmen Roland Emmerich, dramatik etki uğruna bilimsel kesinlikten ödün vermek zorunda kaldıklarını kabul etmiştir. İklim bilimciler filmin zaman çizelgesini ve meteorolojisini saf kurgu olarak nitelendirse de, anlatı, gezegenimizin iklim sistemini yöneten gerçek bilimin titizlikle incelenmesi için ilgi çekici, ancak bilimsel açıdan kusurlu bir çerçeve sunmaktadır. Bu analiz, filmin zaman ölçeği ve spesifik etkileri imkânsız olsa da, temel önermesinin (insan faaliyetlerinin Dünya iklimini tehlikeli bir şekilde değiştirdiği ve bunun ani, öngörülemeyen değişimlere yol açma potansiyeli taşıdığı önermesinin) esasen doğru olduğunu göstermektedir.

Bu yazımızda, “DeepFake” kavramı ve uygulamaları üzerine düşüneceğiz ve odaklanmaya çalışacağız. “DeepFake” kavramı altında hem kitlesel algı yönetimi ve toplum mühendisliğine hem de internet kullanıcılarına yönelik kişiselleştirilmiş saldırılara zemin hazırlayacak yeni bir teknoloji uygulamasından söz edeceğiz. “DeepFake” kavramını “siber savaş” dediğimiz ve elektronik bilgi sistemlerine zarar verme, veri, bilgi ve kimlik hırsızlığı odaklı saldırı yöntemleri temelli olgunun “yapay zeka” desteğinde kazandığı yeni bir boyut olarak ele alacağız. 

Yazının devamında öncelikle bilişsel sibernetik sistemlerin ve artık elektronik sistemlerin de temelindeki veri (İng: "data"), anlamlı bilgi (İng: "information"), yararlı bilgi (İng: "knowledge") ve uygulanmış bilgi (İng: "wisdom") piramidine dair hatırlatıcılar vereceğiz. Bu hiyerarşiyle bağıntılı olarak, “DeepFake” kavramının sizin üzerinizde, hayatı, olguları, olayları algılamanız, duygu ve düşüncelerinizin günümüz internet iletişim kanalları ile nasıl yönetilebileceği, kandırılabileceği ve sizden başlamak üzere, bir toplumun nasıl yönetilebileceği ya da yine sizden başlamak üzere, kişilerin internet üzerinden topluma karşı nasıl istismar edilebileceği, kandırılabileceğine değineceğiz.

OpenAI, YouTube üzerinden yaptığı bir canlı yayınla yeni ChatGPT modeli olan GPT-4o'yu ilan etti. Yeni model, GPT-4'ün zeka seviyesinde olacak; ama ondan çok daha hızlı bir şekilde çalışabilecek. Ayrıca model, deneyimlerinden öğrenerek kendini geliştirebilecek. En önemlisiyse, ücretsiz kullanıcılar da bu modele erişebilecek. Ayrıca yeni arayüzü ve PC uygulaması sayesinde kullanıcılar ChatGPT'yi direkt olarak bilgisayarlarına indirebilecekler.

OpenAI tarafından yapılan açıklamaya göre GPT-4o, GPT-4 Turbo'dan %50 daha ucuz (5$/M input ve 15$/M output tokens), 5 kat daha yüksek oran limitli (dakikada 10 milyon token'a kadar), 2 kat daha hızlı. Ayrıca GPT-4o'nun görme yetenekleri, ilgili bir değerlendirmelerde GPT-4 Turbo'dan daha iyi performans sergiliyor. Son olarak GPT-4o, 50 farklı dildeki kullanımı daha da iyileştirme ve geliştirme vaadediyor. GPT-4o şu anda 128k'lık bir bağlam penceresine sahip ve en güncel bilgileri Ekim 2023'e kadar gidiyor. LMSys'te bir süredir "im-also-a-good-gpt2-chatbot" adıyla test edilen bu model, GPT4-turbo'dan çok daha yüksek bir ELO skoruna sahip:

Randy, 62 yaşında ve 1.80 boyunda. 1950'lerde Glasford, Illinois'de bir çiftlikte büyüdü. Randy, bir çiftçi ailesinin katı disiplini ile büyüdü. Beş yaşından itibaren şafakta yataktan kalkar ve kahvaltıdan önce inekleri sağmak için çizmelerini ve kot pantolonunu giyer, samanları kaldırır ve kümesleri temizlerdi. Randy, gün içinde ve dışında, hava durumu veya nasıl hissettiği fark etmeksizin, fiziksel olarak zorlu olan işlerini yaptı. Sadece işi bittiğinde kahvaltı için mutfağa giderdi.

Tavuklara bakmak zor bir işti; ağıllara girmek, kuşları kirli kafeslerinden çıkarmak ve onları bir kafese tıkmak dahil... Bu süreç her zaman biraz korkutucuydu, çünkü hayvanlar bütün gece kapalı kaldıktan sonra oldukça saldırgan olabiliyorlardı. Bu olaylardan birinde, Randy sadece 11 yaşındayken, özellikle büyük ve huysuz bir horoz, pençesini Randy'e savurdu ve bacağını ciddi biçimde yaralandı. Randy, derisinin parçalandığını hissetti ve acı içinde çığlık attı. Bu acının bacağını kalın bir balık kancası tarafından parçalanması gibi hissettirdiğini söyledi. Horoz, uzun bir kesik bıraktı ve Randy'nin bacağından ayak bileğine kadar kan aktı. Tavuklar kafeslerinde bir gece geçirdikten sonra oldukça pis oldukları için Randy, yarayı temizlemek için hemen eve koştu.

Halk arasında genellikle kalp krizi olarak bilinen miyokard enfarktüsü, kısaca MI (İng: "Myocardial Infarction"), patolojik olarak iskeminin neden olduğu miyokard hücrelerinin geri dönüşü olmayan ölümü olarak tanımlanır ve kalbin koroner arterine giden kan akışı azaldığında ya da durduğunda ortaya çıkar ve kalp kasına zarar verir.^[1]

En sık görülen semptom; omuz, kol, sırt, boyun veya çeneye yayılabilen göğüs ağrısı veya rahatsızlığıdır. Sıklıkla göğsün ortasında veya sol tarafında oluşur ve birkaç dakikadan fazla sürer. Rahatsızlık bazen mide ekşimesi gibi hissedilebilir.^[1] Diğer belirtiler arasında nefes darlığı, mide bulantısı, baygınlık hissi, soğuk ter veya yorgunluk sayılabilir.^[2] İnsanların yaklaşık %30'unda atipik semptomlar vardır. Kadınlar ise genelde göğüs ağrısı yerine, boyun ağrısı, kol ağrısı veya yorgunluk hissederler.^[3]

1907'de tanımlanan ve şu ana dek 7 bireyin fosili bulunan Scleromochlus taylori, sahip olduğu özellikleriyle birçok bilim insanının aklını karıştırmıştı. Tanımlanmasının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen hala Scleromochlus hakkında bildiklerimiz kesin bilgiler değil. Ancak şu ana kadarki en güncel ve detaylı çalışma 2020'de S. Christopher Bennett tarafından yayınlandı ve Scleromochlus hakkında önceden kabul görmüş (Scleromochlus'un terozorların atası/kardeş türü olması, Scleromochlus'un koşucu olması, vb. gibi) bazı fikirler yeniden tartışıldı. Ne yazık ki Scleromochlus cinsi üzerine Türkçe bir yazı henüz yazılmamış. Biz bu yazımızda, Bennett'in makalesinde sunduğu yeni bulguları paylaşacağız ve Scleromochlus hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.

Fakat öncelikle, Scleromochlus cinsi nedir?

Bilim tarihinde ilk defa astronomlar, yaşamın temeli olan metil siyanit (CH3CN) gibi karbon temelli karmaşık organik molekülleri MWC480 isimli genç bir yıldızın etrafındaki ön galaksi diski içerisinde tespit etmeyi başardılar! Atacama Büyük Milimetre (Altı) Dizisi (ALMA) sayesinde yapılan keşif, Dünya ve Güneş'i doğuran koşulların Evren'imiz içerisinde bize özgü olmadığını yeniden doğruluyor. Yeni ALMA gözlemlerine göre MWC480'deki metil siyanit oranı, Dünya'nın bütün okyanuslarını doldurabilecek miktarda! Araştırma sonuçları Nature dergisinde yayınlandı.

Hem bu molekül, hem de daha basit kuzeni olan hidrojen siyanit (HCN), yeni oluşan yıldızın etrafındaki galaktik diskin soğuk dış bölgelerinde tespit edildi. Bu bölge, astronomların Güneş Sistemi'mizin etrafındaki Kuiper Kuşağı'yla özdeş olarak gördükleri bir bölge. Kuiper Kuşağı, Güneş Sistemi'mizin Neptün-sonrası bölgesini saran, buzul yapılı göktaşları ve kuyruklu yıldızlardan oluşan bir bölgedir.