3.290 Yıllık Mısır Mumyasında Hıyarcıklı Veba İzlerine Rastlandı!

Hıyarcıklı veba genellikle 14. yüzyılda Avrupa'da yarattığı ölümcül etkilerle ilişkilendirilse de vebaya neden olan Yersinia pestis bakterisinin izlerine, modern Rusya topraklarında bulunan ve 5.000 yıl öncesine kadar tarihlenen iskeletlerde de rastlanmıştır. Ancak araştırmacılar, son analizler sayesinde Avrasya dışındaki ilk bilinen veba vakasının 3.290 yıllık bir eski Mısır mumyası olduğunu doğruladıklarına inanıyor.

Kara Ölüm olarak da anılan veba, tarihin en kötü şöhretli hastalıklarından biridir. Genellikle kemirgenler üzerinde yaşayan pireler aracılığıyla bulaşan hıyarcıklı veba lenfatik sisteme saldırır ve enfeksiyondan birkaç gün sonra grip benzeri semptomlarla başlar. Ancak bu noktadan sonra durum genellikle daha da kötüleşir ve ölümcül bir hal alır. Genellikle kemirgenler üzerinde taşınan pireler yoluyla bulaşan hıyarcıklı veba, lenfatik sisteme saldırır ve enfeksiyondan birkaç gün sonra grip benzeri semptomlara yol açar. Bu noktadan sonra durum genellikle daha da kötüleşir ve ölümcül hale gelir. Kasık, koltuk altı ve boyundaki lenf düğümleri ağrılı bir şekilde şişerken, enfekte kişi yüksek ateş, titreme ve hatta nöbetler yaşamaya başlar. Hematemez (kan kusma) başlar ve şişen lenf düğümleri genellikle yırtılan kabarcıklara dönüşür. İç kanamalar, geniş çaplı morluklara ve dokuların nekroz nedeniyle ölmesine yol açar; bu da hastalığın "Kara Ölüm” lakabını almasının sebebi olmuştur. Modern antibiyotik tedavileri olmadan, hastaların %30-90'ı bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedebilir.

1346 ile 1353 yılları arasında Avrupa'da yayılan Kara Ölüm dışında, hıyarcıklı vebanın MS 6. yüzyılda Doğu Roma İmparatorluğu'nu etkileyen Jüstinyen Vebası'nın ana nedeni olduğu ve 1855'te Çin, Moğolistan ve Hindistan'da meydana gelen üçüncü bir salgına yol açtığı düşünülüyor. Ancak araştırmacılar, Paleopathology Association Avrupa Toplantısı'nda yaptıkları sunumda, Y. pestis'in en azından bir dönem antik Mısır'da da var olduğunu teyit ettiklerini belirtiyor.^[1]

Ekip, İtalya'daki Museo Egizio'da sergilenen ve İkinci Ara Dönem ya da Yeni Krallık'ın erken dönemine tarihlenen bir mumya üzerinde yaptığı analizlerde, hem bağırsak içeriğinden hem de kemik dokusundan alınan DNA örneklerinde Y. pestis izlerine rastladı. Bu bulgular, kurbanın ölmeden önce hastalığın ileri bir aşamasına maruz kaldığını ortaya koyuyor. Ekip sunum özetinde şu ifadelere yer veriyor:

Bu, Avrasya dışındaki bilinen ilk tarih öncesi Y. pestis genomu ve antik Mısır'da vebanın varlığına dair moleküler bir kanıt sunuyor.

Uzmanlar, antik Mısır'da hıyarcıklı vebanın varlığı hakkında onlarca yıldır teoriler üretiyordu. 2004 yılında bir araştırma ekibi, Nil Nehri kıyısındaki Amarna'daki bir arkeolojik alanda binlerce yıllık pire kalıntıları bulmuştu. Bu durum, bilim insanlarının Kara Ölüm'ün binlerce yıl önce nehir kıyısındaki topluluklara ulaşmış olabileceğini düşünmesine yol açtı. Ancak, Y. pestis'e dair doğrudan bir kanıt olmaması, araştırmacıların bu teoriyi rafa kaldırmalarına sebep olmuştu. Mumya DNA'sında hıyarcıklı veba kalıntılarının keşfi ise, antik Mısır'da vebanın varlığına nihayet somut bir kanıt sunmuş görünüyor. Ekip son olarak şunları söylüyor:

Y. pestis'in bölgede ne kadar yaygın olduğunu henüz kesin olarak belirleyemesek de bulgularının diğer araştırmacılara virülansla ilişkili genleri incelemede, vebanın olası bulaşma yollarını ve patolojisini karakterize etmekte yardımcı olmasını umuyoruz.