Birçok virüs, yüksek evrimleşme hızına sahiptir. Bu yüksek evrimleşme hızı, büyük popülasyon boyutlarına, kısa çoğalma sürelerine ve virüslerin mutasyon hızı bağlıdır. Özellikle mutasyon oranı, taksonlar arasındaki evrimleşme oranının önemli bir belirleyicisidir. Virüs bağlamında mutasyon oranı, viral genomun replikasyonu sırasında yapılan hataların oranıdır. Bu, bir popülasyonda mutasyonların sabitlendiği veya tüm bireylerde bu mutasyonun mevcut olduğu oran olan sabitlenme (İng: "substitution") oranının tersidir. Bir yavru popülasyonda üretilen genetik çeşitlilik miktarını tahmin etmek için mutasyon oranları kullanılırken, belirli bir soy ya da takson için evrim oranını tahmin etmek için sabitlenme oranı kullanılır.

Popülasyon genetiğinde önemli bir parametre, nükleotid bölge başına mutasyon oranının ve genom boyutunun bir ürünü olan genomik mutasyon oranıdır. Genomik mutasyon oranı, her yavrunun ebeveyn genomuna kıyasla sahip olacağı ortalama mutasyon sayısını belirtir. DNA virüsleri tipik olarak, bir hücre enfeksiyonuna (İng: "cell infection", "c") düşen nükleotid bölgesi (İng: "nucleotide", "n") başına sabitlenme (s/n/c) ölçeğinde, 10^-8-10^-6 sabitlenme düzeyinde bir mutasyon oranına sahiptir. Bununla birlikte RNA virüsleri 10^-6-10^-4 s/n/c arasında değişen daha yüksek mutasyon oranlarına sahiptir. Taksonomik alana bağlı olarak değişen oranlara rağmen daha küçük genomlu türler, genomik mutasyon hızları ve genom boyutları arasında negatif bir korelasyon sergiler. Öyle ki genom başına mutasyon oranları nispeten sabittir.

Astım, akciğer hava yollarının uzun süreli inflamatuar bir hastalığıdır.^[1] Değişken ve tekrarlayan semptomlar, geri dönüşümlü hava akımı obstrüksiyonu ve kolayca tetiklenen bronkospazmlar ile karakterizedir. Semptomlar hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma ve nefes darlığı ataklarını içerir. Bunlar günde veya haftada birkaç kez olabilir. Kişiye bağlı olarak astım semptomları geceleri veya egzersizle daha da kötüleşebilir.

Astımın genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Çevresel faktörler, hava kirliliğine ve alerjenlere maruz kalmayı içerir. Diğer potansiyel tetikleyiciler arasında aspirin ve beta blokerler gibi ilaçlar bulunur. Tanı genellikle semptomların paternine, tedaviye zaman içinde verilen yanıta ve spirometri testine dayanır. Astım; semptomların sıklığına, bir saniyedeki zorlu ekspiratuar hacim ve tepe ekspiratuar akım hızına göre sınıflandırılır.^[2] Aynı zamanda atopik veya atopik olmayan olarak da sınıflandırılabilir; burada "atopi", tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonu geliştirmeye yönelik bir yatkınlığı ifade eder.^[3][4]

2023'ün Aralık ayında, yılın en büyük uluslararası iklim konferansı olan COP28'de katılımcılar, küresel ısınmayı durdurmaya yardımcı olmak için önümüzdeki birkaç yıl içinde fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapmayı kabul ettiler. Eğer tropik, kaynak zengini ülkeler karbon emisyonlarını sınırlandırarak sıcaklık artışlarını 1,5 santigrat derece ile sınırlandırmayı öngören Paris İklim Anlaşması hedeflerine ulaşmak istiyorlarsa, hidroelektriğe yatırım yapmak hiç de zor değil gibi görünüyor. Görünüşte kulağa harika geliyor: Hidroelektrik, bir türbini itmek için barajlı nehirlerden akan suya dayanıyor, böylece bir yandan megawattlarca güç toplarken, diğer yandan doğrudan herhangi bir emisyon üretmiyor.

Ancak hidroelektrik, düşündüğünüz kadar çevreci olmayabilir ve çevresel etkileri genellikle göz ardı edilmekte ya da sözde iklim taahhütlerinin anıtları olarak mega projeler başlatmaya ve mega yapılar dikmeye çok hevesli hükümetler tarafından daha da kötüleştirilmektedir.

26 Nisan 1986'da, günün erken saatlerinde, Çernobil'in 4 numaralı reaktöründe meydana gelen patlama dünyanın en kötü nükleer kazası olarak akıllara kazınmış ve büyük yaralar açmıştı. Mayıs ayı başlarında 120,000'ne yakın insan Çernobil'in etrafındaki yaklaşık Gaziantep büyüklüğündeki "Çernobil Yasaklı Bölgesi'nden" tahliye edildi. Bu alan günümüzde de terk edilmiş durumda.

Radyasyon korkutucu elbet, akla direkt atom bombalarını, mutasyonları ve kanseri getiriyor. Fakat toprak ve kayalardan gelen doğal radyoaktiviteye sürekli maruz kaldığımızı unutmayalım. Yaptığımız hava yolculukları bile bizi uzaydan gelen radyasyona maruz bırakıyor. Radyasyonun en yoğun olduğu "sıcak noktaları" haricinde kalan Çernobil Yasaklı Bölgesi'ni ziyaret eden turistler radyasyon dozlarında küçük bir artış deneyimlerler ancak bu, Ukrayna'ya uçuşlarında aldıkları kozmik radyasyon dozuna benzer bir miktardadır! Yani Çernobil Yasaklı Bölgesi, ziyaretçiler sağduyulu davrandığı sürece bir şekilde bağlı olarak son derece güvenlidir.

The Information, OpenAI'nin kod adı "Orion" olan bir sonraki büyük dil modelinin beklenenden çok daha küçük performans artışları sağladığını bildirdi.^[1] GPT-4 ve Orion arasındaki kalite iyileştirmesi, GPT-3 ve GPT-4 arasında gördüğümüzden çok daha az olacak gibi...

Dahası, The Information'ın kaynaklarına göre Orion, programlama gibi alanlarda selefi GPT-4'ü istikrarlı olarak da geçemiyor ve yalnızca dil yeteneklerinde gelişme gösteriyor. Modelin veri merkezlerinde çalıştırılması da önceki sürümlere göre daha maliyetli olacağa benziyor.

Dinozorlar, 160 milyon yıl boyunca dünyaya hükmeden çeşitli bir hayvan grubuydu. Dinozorların yeryüzüne nasıl 160 milyon yıl boyunca egemen olduğu sorusu ise insanların aklına gelmektedir. İlk başta, keskin ve sivri dişler, kanca gibi pençeler ya da devasa boyutlar akla gelmektedir. Ancak daha detaylı düşünüldüğünde ilk başta akıllara gelmeyen bir etmen daha vardır o da: Zekâdır. Zekânın ne olduğunu yönünde kesin bir fikir birliği bulunmadığından ötürü “bilişsel yetenek” terimi tercih edilmektedir.

Dinozor kavramı ilk kez Megalosaurus'un keşfiyle anlam kazanmıştır. 19. yüzyıldan sonra paleontolojide ardı ardına yapılan keşifler dinozorların bilim dünyasında popülerleşmesini sağlamıştır. Elbette, kabul edilen dinozor tanımı da gelişmeler ışığında çok farklılaşmıştır. İlk başlarda dinozorlar, “akılsız” ve soğukkanlı sürüngenler olarak düşünülüyordu. Ancak Thomas Huxley’in başlattığı, John Ostrom'un nokta koyduğu çalışmalar sayesinde dinozor kavramı değişti ve "Dinozor Rönesansı" olarak isimlendirilen dönemin başlamasına sebep oldu. Bu olaydan sonra dinozorlar üzerindeki akılsız kertenkele imajı silinmeye başladı ve onların tahmin edilenden daha kompleks canlılar oldukları anlaşılmıştır. Tıpkı yeryüzünde yaşayan diğer hayvanlar gibi…

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.