Yapay tatlandırıcılar, şekerin verdiği tatlılığı sağlamak amacıyla birçok gıda ürününe eklenen bileşiklerdir. Şekerden daha fazla tatlılık sağlarlar ve çoğunlukla kalori içermezler. Bu nedenle diyet ürünlerinde de sıklıkla tercih edilirler. Sağlıklı tatlandırıcıların sahip olması gereken özellikler arasında tatlandırıcı özelliğinin yüksek olması, enerji vermemesi (kalorisiz olması) ve kan şekerini yükseltmemesi bulunmaktadır.

Yapay tatlandırıcılar iyi birer alternatif olarak görülse de uzun süreli ve yüksek dozda tüketimleri sağlık için zararlı olabilir. Dünya Sağlık Örgütü'nün kanser araştırmalarını yürüten birimi olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'nın (IARC), en yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olan aspartamı 2023 yılının temmuz ayında "İnsanlar için olası kanserojen" ilan etmesi beklenmektedir.

Evrimsel biyolojide çok sık sorulan bir soru vardır: Doğal seçilim en uyumlu olanın hayatta kalmasıysa, o halde neden doğadaki her şey rekabetten ibaret değildir? İşbirliği ve rekabet nasıl evrimleşir? İşte oyun teorisi çerçevesinde işbirliği ile rekabet, evrimsel uyum temelinde karşı karşıya gelirler. Bu makalemizde işleyeceğimiz konu da, fedakarlık ve işbirliği gibi "özgeci" davranışların, dişe diş yaşanan hayatta kalma mücadelesi dahilinde nasıl evrimleştiğidir.

Evrimsel ekologlar organizmalar arasındaki, kaynakları elde etmek için girdikleri etkileşimler sırasında açığa çıkan, karmaşık davranışsal ilişkileri anlamayı amaçlamaktadırlar. Bu etkileşimler genel olarak, düşmanca olmaktan tutun da işbirlikçi olmaya doğru bir çeşitlilik göstermekle beraber aynı zamanda, kötüye kullanmacılık (sömürücülük) ve özgecilik örnekleri de görülmektedir. Etkileşimler maliyetlidir: Çatışma ve işbirliğini kaynak elde etmenin aracı olarak gören her bir organizma için enerji bir yatırımdır. Enerji harcanmasına rağmen kaynak elde edilememişse, etkileşimden kaçınmanın ayrıca bir maliyeti olabilir. Organizmalar için kaynaklar fayda, enerji tüketimi ise bir maliyettir. Etkileşim sonrası elde edilen fayda ile nispi maliyetlerin karşılaştırılması ise organizma tarafından elde edilen net kazanç veya kaybı ifade eder, bu “değer getiri” olarak adlandırılır. Etkileşimin doğası gereği işbirliği ve rekabet gibi farklı etkileşim stratejileri farklı getirilere sahiptir. Evrimsel ekologlar bu stratejileri fenotipler olarak değerlendirirler. En başarılı organizmalar getirilerini ençoklaştırır (maksimize eder) ve onları yeniden üretme becerilerini geliştirir. Kısacası en iyi etkileşim stratejisini benimseyen organizma en yüksek uyum becerisine sahiptir. Etkileşim stratejisi uyum ile doğrudan bağlantılı olduğu sürece optimum strateji her zaman doğal seçilimin ayrıcalığı altında olacaktır. 

Eski bir müzisyen şakası şöyle der: “Üç tip davulcu vardır: Sayabilenler ve sayamayanlar.”

Müziğin eski çağlardan beri bazı ruhsal sorunların tedavi edilmesinde gerek ana etken, gerekse yardımcı olarak kullanıldığını bilmekteyiz. Günümüzde de benzer çalışmalar sürdürülmekte ve müzik terapisi doktorlar tarafından tavsiye edilmektedir. Bunu belki de tıbbın söylemesine gerek kalmadan bizler zaten uygulamaktayız. Stres altında kaldığımızda, öfkelendiğimizde veya konsantrasyon sorunları yaşadığımızda müziğin bize yardımcı olacağını umuyoruz.

Bilim insanları Mars'ın güney yarımküresinde 15 bin kilometreyi aşan uzunlukta antik nehir yatakları keşfetti. Bu izlerin Mars'taki diğer su kalıntılarından farklı olarak buzulların erimesi ile değil, doğrudan bir yağış sonucu oluşmuş olabileceği düşünülüyor. Bu bulgular kızıl gezegenin geçmişte nasıl bir su döngüsü olduğu hakkında merak uyandırmakla birlikte Mars iklimine dair yeni tartışmalar da ortaya çıkardı.

Bu araştırma, Open University doktora öğrencisi Adam Losekoot liderliğinde yürütüldü ve Birleşik Krallık Uzay Ajansı tarafından finanse edildi. Losekoot araştırmasının sonuçlarını Durham'da düzenlenen 2025 Kraliyet Astronomi Derneği Ulusal Astronomi Toplantısı'nda sundu.

Myastenia gravis, ağır kas zayıflığı anlamına gelen ve kas-sinir kavşağındaki iletimin bozulmasıyla karakterize edilen otoimmün bir nörolojik hastalıktır. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi kasların kasılmasını engellemektedir. Bu durum göz kapaklarında düşüklük, çift görme, konuşma, yutma ve nefes almada güçlük gibi belirtilere yol açabilir.

Hastalık antikorlar aracılığıyla ilerlemektedir. Hastaların çoğunda asetilkolin reseptörlerine (AChR) karşı antikor bulunmaktadır. Daha nadir olarak, kas-spesifik kinaz (MuSK), düşük yoğunluklu lipoprotein reseptörü ile ilişkili protein 4 (Lrp4) ve agrin gibi hedeflere yönelen otoantikorlar da tanımlanmıştır. Tedavide kullanılan yöntemler hastalığın şiddetine, tipine ve hastanın genel durumuna göre değişmektedir. Semptomatik tedavi, immünsüpresif tedavi, akut tedaviler, timüs bezinin çıkarılması gibi çeşitli tedavi yöntemleri kullanılmaktadır.^[1]

Bu yazıda matematikçileri 358 yıl boyunca uğraştıran bir problemden bahsedeceğiz. Riemann hipotezi, Poincaré sanısı gibi problemleri çözmek bir yana, problemin tanımını anlayabilmek bile çok fazla matematik bilgisi gerektirir. Öte yandan Fermat'ın (aslında "Ferma" diye okunur; dolayısıyla "Fermat'nın" şeklinde yazılması gerekir) son teoremini bir ilkokul çocuğu bile ilk görüşte anlayabilir. Bu kadar basit görünen bir problemin en büyük matematikçileri bile bu kadar zorlayacağı kimin aklına gelirdi?

Fermat'ın son teoremi arkasında çok derin bir matematik barındırmaktadır. Biz burada çok fazla detaya girmeden çözüme nasıl ulaşıldığını açıklamaya çalışacağız. a²+b²=c² denklemini sağlayan a, b, c üçlülerini bulmanızı isteseydik cevaben ne derdiniz? 3, 4, 5 veya 5, 12, 13 gibi değişik çözümleri saniyesinde söylerdiniz. Peki kuvvetler 2'den büyük tam sayılar olduğunda bu denklemi sağlayan üçlüleri bulun deseydik ne olurdu? Çok basit, bulamazdınız... Şöyle ki: