Bu koronavirüs pandemisiyle ilgili bir tuhaflık var. Aylar geçip de bilim cemiyeti tarafından çok kapsamlı araştırmalar yürütülmesi sonrasında bile, açık kalan birçok soru mevcut.

Örneğin neden, kuzey İtalya'da bu kadar devasa bir ölü sayısı oldu da, ülkenin geri kalanında bu düzeyde ölümler görülmedi? Kuzey İtalya'nın bitişik halde bulunan sadece 3 bölgesi, ülkedeki 36.000 civarındaki ölümün 25.000'ine sahip. Bunlardan bir tanesi olan Lombardy'de, yaklaşık 17.000 ölüm görüldü. Bu ölümlerin neredeyse tamamı, salgının ilk birkaç ayında yaşandı. Nisan ayında binlerce kişi hızla ölüp de, sokaklarda ve kaldırımlarda ölü bedenler bırakılmak zorunda kalındığında, Quitu, Ekvator'da tam olarak ne yaşanmıştı?^[1] Birçok diğer ülkede de benzer yoğunluk, hava durumu, yaş dağılımı, seyahat örüntüleri olmasına rağmen, neden 2020'nin bahar aylarında çok az sayıda ülkedeki ölümler, küresel ölümlerin çok büyük bir kısmını oluşturuyordu? Avrupa'nın geri kalanı ikinci dalgayı yaşarken, onlara nazaran düşük vaka ve ölü sayıları nedeniyle bazılarınca övülen; ancak ülkeyi kapatmadığı ve pandemi başında çok sayıda ölü verdiği için bazılarınca yerilen İsveç'in salgına yaklaşımından ne öğrendik? Japonya'da çok büyük bir kıyım yaşanacağını öngören tahminler neden tutmadı? Baş döndürücü örnekler vermeye devam edilebilir.

"Keseli doğum" (İng: "veiled birth" veya "en caul birth"), bebeğin amniyotik kese yırtılmadan (veya kısmen yırtılmış hâlde) doğmasına, dolayısıyla sanki bir yumurtanın içindeymiş gibi bir görünüme sahip olmalarına verilen isimdir. İnsanlarda her 80.000 doğumda 1 görülür.^[1][2][3]

İnsanlık tarihi boyunca, hatta çok daha öncesinden beri memeli hayvanlarda görülen keseli doğumlar, kültürel mirasın gizemli bir konusu haline gelmiştir. Bazı inanışlara göre kese içinde doğum, gelecekte şöhret ve zenginlik içerisinde yaşanacağının işaretiyken, diğerlerine göre bu tür bir doğum şanssızlık ve acı dolu bir ölüm demektir.^[2][4] Modern bilim sayesinde bunların her ikisinin de doğru olmadığını biliyoruz. Ama bu kese, gerçekten de enfes bir diğer evrimsel destanı gözlerimiz önüne sermektedir. 

Uluslararası Matematik Olimpiyatı (IMO) üniversite öncesi öğrenciler için muhtemelen en prestijli yarışmadır. Her yıl dünyanın dört bir yanından gelen öğrenciler bronz, gümüş ve altın madalyalar için yarışıyor. Yakında yapay zeka programları da onlarla yarışabilir.

Ocak ayında Google DeepMind'dan Google DeepMind ve New York Üniversitesi'nden Trieu H. Trinh, Nature dergisinde AlphaGeometry adlı yeni bir yapay zeka programını tanıttı. Araştırmacılar, programın geçmiş Uluslararası Matematik Olimpiyatı'ndaki 30 geometri probleminden 25'ini çözebildiğini, bunun da insan altın madalya sahiplerininkine benzer bir başarı oranı olduğunu bildirdi. Yapay zeka ayrıca 2004 IMO'sunda uzmanların dikkatinden kaçan bir soruya daha genel bir çözüm buldu.

Titanoboa, açık ara farkla Dünya üzerinde kendisine yer bulmuş en büyük yılan türüdür. Günümüzdeki hiçbir yılan türü, Titanoboa ile boy ölçüşemez.

Titanoboa, 1135 kilogram ağırlığına kadar ulaşabilmiştir ve boyu 14.6 metreye kadar uzanmıştır. Vücudunun en geniş bölgesi 1 metrelik bir çapa sahiptir. Tür, günümüzden 60-58 milyon yıl önce evrimleşmiştir ve dinozorların yok oluşundan faydalanan türlerden biri olarak görülmektedir.

Birçoğumuzun düşünmeden kullandığı, tanımlar yapıştırdığı, bilimin bu konudaki tutumlarından bihaber olarak yorumlar getirdiği bir konudur hastalıklar. Kafamıza göre, bize uygun gelmeyen her sağlık durumunu "hastalık" olarak nitelendirmeyi pek severiz. Kolaydır çünkü bizden olmayanı "hasta" olarak görmek. Hele ki "norm" olarak kabul edilen; aslında birkaç on yıllık bir dilime vurulduğunda son derece değişken olduğu anlaşılabilecek "genel geçer" sandığımız ve aslında olmayan durumlara göre değerlendiririz insanları.

Bir zamanlar dişilerin erkekler gibi kotlar, gömlekler giyinmesi anormaldi ve "hastalıklı bir eğilim" olarak görülüyordu. Bugün her iş merkezinde, her spor salonunda, her halka açık meydanda böyle giyinen kadınları görürsünüz ve kimse dönüp ikinci bir defa düşünmez. Ancak bu, şu anda içerisinde yaşadığımız zamana alışık olduğumuz için pek de anlamlı bir örnek gibi gelmeyebilir; sonuçta kadınların kot-gömlek giymesi bizler için son derece normaldir. Bunun hastalık olarak görülebileceği bir zamanı hayal etmekte bile güçlük çekeriz.

Bunları herkes biliyor bu yüzden fazla uzatmaya gerek yok. Kısaca $sin$ ve $cos$ birim çember üzerindeki $x$ ve $y$ uzunluklarının belli oranları. Her zaman $0$ ve $1$ arasındalar yada eşitler. Artık okullarda ezberletilen $si{n}^2(x)+co{s}^2(x)$ gibi birkaç tane formul.

Penisilin, kloramfenikol, eritromisin, metisilin, sefalotin, vankomisin, 2. ve 3. nesil sefalosforinler, karbapenem, linezolid...

Bunlar gizli bir kod ya da rastgele, öylesine dizilenmiş ilaç isimleri değil. Bunların her biri, son 76 yıldır gözümüzün önünde süregelen evrimin farmakolojik kanıtları!

Dünya’nın 4’te 3’ünün su olduğu söylenmektedir aslında bilimsel bir ifade olarak görülen bu ifade hatalıdır. Dünya üzerindeki bütün sular küre haline getirilseydi dünyanın yarı çapı kadar çapı bile olamazdı. Dünya yüzeyinin 4’te 3’ü su ile kaplıdır. Bu tabire doğru denilebilir. Suyumuzun büyük bir kısmını tuzlu su oluşturmaktadır. 1,3 milyar km küp sudan bahsediyoruz. Ve bu suyun sadece yüzde iki buçuğu tatlı sudur. Bu tatlı suyun da sadece 5’te biri içilebilir özellik göstermektedir. Geri kalan su buzullarda ya da ulaşılamayacak yerde. Dünya üzerindeki bu kadar az tatlı su varken biz suyun büyük bir kısmını kirletiyor ve su israfına devam ediyoruz. Küresel sıcaklıktan dolayı atmosferden buharlaşan su miktarı artmaktadır. Evet mevcut durumda bu durumun tatlı suyu arttırması gerekmektedir. Fakat küresel iklim değişikliği yüzünden akan yağmurların çok büyük bir kısmı okyanuslara yağmakta. Karalara yağan yağmur miktarı gittikçe azalıyor. Zaten buzulların erimesinden dolayı artan okyanus seviyesi bu durumdan dolayı daha da artmakta. Şu an güvende olabiliriz fakat önümüzdeki 30 senede olacak olaylar hem ekolojik denge hem de kıtalar için hiç iyi olmayacak. Okyanus seviyelerinin artmasının sonuçları baya geniş bir yelpazeyi kapsamakta. Ama buna verilebilecek en iyi örnek karaların bir kısmının haritadan silineceği demek doğru olabilir. Bu 30 sene içerisinde ya deniz seviyesini düşürecek bir şey bulunmalı ya da bu sonuçlara sebep olan faktörlerin azaltılması gerekmekte. Gelişen teknoloji yüzünden 2. Tercih insanlık için sıkıntılı ve ağrılı bir süreç olacaktır. Şu an azalan su kaynaklarını arttırmak en mantıklı senaryo olabilir. En gelişmiş teknoloji ile 100.000 kişinin elektriği ile ortalama o kadar kişiye su arıtımı sağlanabilmekte. Enerji kıtlığında yaşadığımız ve zaten enerji üretmek için fosil yakıtları aşırı aktif olarak kullandığımız bir ortamda bu durum ekolojik dengeye büyük bir zarar, küresel ısınmaya ise büyük bir artış katacaktır. Bu maliyetin düşürülmesi gerekmektedir. Bu senaryo önümüzdeki 20-30 yıl için gerekli olamayabilir ama sonraki nesillerin sulu bir hayat yaşanması isteniyorsa bu konuda çalışmaların arttırılması gerekmektedir ve bu konuda çalışmalar ve AR-GE çalışmalar yapması gereken ülkeler arasında maalesef başı çekmekteyiz. Evet Türkiye su kıtlığı çekmeye başladı. NASA’nın yer altı su miktarını paylaştığı haritada Türkiye’nin yer altı su kaynağının oldukça azaldığının ve bu durumun ileride yıkıcı etkilere sebep olacağı bariz belli olmaktadır. Şu an sandalyelerinde oturup sonraki seçimi ve doların yükselmesini engellemek için günü kurtarma çalışmaları yapan siyasilerin bilime ve eğitime verdiği önem ülkeden kaçan doktorlardan, KPSS sınavından hatta direk olarak eğitim sisteminden belli olmaktadır. Eğitimin çöküşü diğer alanlarda da yıkıcı etkilere sebep olacaktır. Bina dikip zaten az olan kaynakları mega yapılar arzularını dindirip gövde gösterileri yapmaya çalışan devletin bu paranın çok küçük bir kısmını eğitime yatırması belki de şu anda yaşadığımız birçok durumu engelleyebilirdi. Zamanımız azalıyor. Suyumuz her geçen gün azalıyor ve İstanbul gibi büyük şehirlerin su kaynakları şimdiden kurumaya başladı. Eğer bu senaryolar engellenemezse değişmekte olan dünya düzeninde Türkiye ya tarih sayfalarında yok olacak ya da susuzluk, kötü ekonomi, kötü eğitim ve fakir bir halkın yaşadığı güçsüz bir ülke konumuna düşecek. Su içinde yüzen bir gezegende su kıtlığı çekmek üzereyiz ve bu durum gittikçe daha büyük bir tehlike oluşturuyor. Özellikle Türkiye için. Bu deneme yazısına su kıtlığı ile girmiş olsak ta ülkemizin gidişatı hiç iyiye gitmemekte. Eğitimin şu anki durumu zaten şimdiden birkaç nesili bozdu bile. Zaman yavaş yavaş akıyor ve bu durum böyle ilerledikçe sadece Türkiye için değil bütün insanlık ve canlılar için büyük bir tehlike kapıya dayanmış olacak.

“Türk halkı değişmedikçe siyasiler, yönetimler, sistemler değişmiş ne yazar!”