Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi?

4 dakika
2,962
Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi? Pixabay
Evrim Ağacı Akademi: Yapay Zeka Felsefesi Yazı Dizisi

Bu yazı, Yapay Zeka Felsefesi yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yapay Zekanın Bilinç Kazanması Mümkün Olabilir mi? Eğer Mümkünse, Yapay Zeka Nasıl Bilinç Kazanabilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlığın teknoloji kullanımı tarihi, bir karşılıklı evrim (veya birlikte evrim) tarihi olarak süregelmiştir. Rousseau'dan Heidegger'a, Heiddegger'dan Carl Schmitt'e kadar uzanan pek çok filozof; teknolojinin, insanlığın hedeflerine erişebilen, tarafsız bir vasıta olmadığını iddia etmiştir. En temelinden en gelişmiş olanına kadar tüm teknolojik yenilikler, insanların bulundukları çevreyi kontrol altında tutması için kullanılır. Bu sebeple de insanları yeniden şekillendirebilir.[1] Yapay zeka, insanlık için yeni ve etkili bir araçtır ve bu aracın, insanlığı değiştirme gücü bulunmaktadır.

Yazının geliştirilmesi ve sonrasında icat edilen matbaa, tarihin en az hatayla kayda geçirilip bilginin kolaylıkla yayılmasını mümkün kılmıştır. Ama bu, yüzyıllardır süregelen bir gelenek olan hikaye anlatıcılığının sonunu getirmiştir.[2] Her yerde bulunan dijital kameralar ile telefon kameraları, insanların olayları deneyimleme ve algılama açısını değiştirmiştir.[3] Yaygın kullanılan GPS sistemleri, sürücülerin doğru güzergahta gitmesini sağlasa da, bu sistemlere bağlı kalmaları, sürücülerin yön duygularını köreltmiştir.[4]

Yapay zekanın da bundan aşağı kalır bir yanı yoktur. Yapay zeka terimi; katil robotlar, işsizlik ve büyük çaptaki gözetleme devletine ilişkin endişeleri akıllara getirse de, daha derin başka sonuçları da olabilir. Yapay zeka yaşam deneyimini şekillendirirken, insanlığın anlamını nasıl değiştiriyor dersiniz? Bu sorunun merkezinde, özellikle ahlaki anlamları bulunan yargılardan oluşan insanın seçim yapma yeteneği vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Dizginleri Ele mi Alıyor?

Yapay zekanın kullandığı alanlar giderek daha kapsamlı ve gelişmiş hale gelmektedir. Kişinin eski tercihlerine göre hangi dizi ya da filmi izlemek isteyeceğini tahmin etmede, borçlarını ödeyebilme olasılığı açısından geçmiş performans ile diğer göstergelere bakıldığında kime kredi verilebileceğine karar vermede, hileli ticari işlemleri tespit etmede, kötü huylu tümörleri saptamada; geniş çaplı mağaza zincirleri ile devlet okulu bölgelerinin işe alım ve işten kovma kararlarında kullanılmaktadır.[5], [6], [7], [8], [9], [10] Tekerrür olasılığını hesaplamaktan, kolluk kuvvetlerinin ödeneği ile suç şüphelilerinin yüz tanımlamasına kadar pek çok hukuki süreç içerisinde de kullanılmaktadır.[11], [12], [13]

Bu uygulamaların çoğu, nispeten bariz riskler taşımaktadır. Kredi onayı, yüz tanımlama ve işe alım algoritmaları yanlı veri kullanımına işaret edip yanlı modeller oluşturuyorsa, bunlar, mevcut önyargı ve eşitsizlikleri devam ettirme eğilimindedir.[14] Ancak araştırmacılar, temizlenmiş veri ile daha özenli bir modellemenin algoritmik yanlılığı azaltıp imkan dahilinde ortadan kaldıracağına inanıyorlar.[15] Hatta yapay zekanın, insanlara oranla daha adil ve daha az yanlı tahminlerde bulunabilmesi de mümkündür.[16]

Algoritmik yanlılığın en azından teoride çözülebilir bir teknik sorun olduğu durumlarda, yapay zekanın, insanları tanımlayan yetenekleri nasıl değiştirdiği sorusu çok daha önemlidir. Bu soruyu, Massachusetts Üniversitesinin (UMass) Boston'da bulunan Applied Ethics Merkezi'ndeki Artificial Intelligence and Experience projesinin bir parçası olan araştırmacılar, son birkaç yıldır incelemekteler.[17]

Seçim Yeteneğini Yitirmek

Aristotle, nesnel yargı yaratma yeteneğinin, alışkanlık ve pratik yaparak, yani düzenli olarak yapılarak kazanıldığını savunmuştur.[18] Bazı araştırmacılar, gündelik yaşamda karşılaştığımız bağlamlarda "yedek yargıç" görevi gören bu makinelerin ortaya çıkışıyla, insanların kendi başlarına doğru kararlar alma yetisinin köreleceğinden endişe ediyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

İş yerinde yöneticiler, kimin işe alınıp kimin işten kovulacağı, hangi kredilerin onaylanacağı ve polis memurlarının nereye gönderilmesi gerektiği gibi birçok rutin karar vermektedir. Bu alanlar, algoritmik talimatın insan yargısının yerine geçtiği durumlardan biri olup, bu alanlarda nesnel yargılarını geliştirme imkanına sahip olabilecek kişilerin şansını elinden almaktadır.

İnsanların tüketim kültüründe giderek yaygınlaşan aracılar olan öneri motorları, seçimleri kısıtlayıp karşımıza çıkan hoş tesadüfleri en aza indirgemede kullanılabilir. Tüketicilere; sırada ne izlemeleri, ne okumaları, ne yayınlamaları ve nereyi ziyaret etmelerine yönelik algoritmik olarak düzenlenmiş seçimler sunan şirketler, insan zevkini makine zevkine dönüştürmektedir. Bir bakımdan bu yenilik oldukça faydalı sayılabilir. Sonuçta makineler, insanların ne vaktinin ne de enerjisinin yetebileceği ölçüdeki geniş bir yelpaze içerisinde bulunan seçim imkanları sunabilir.

Ancak aynı zamanda bu düzenleme, insanların geleceğini, sadece geçmişteki tercihlerine göre şekillendirilmektedir. Uzmanlar, insanların tercihlerinin yeni ve beklenmedik bir biçimde sadece geçmişleriyle kısıtlı tutulmasının bazı riskler içerebileceğini düşünmekteler. Bu kanımızı, sosyal medyada görebileceğiniz "yankı odası etkisi" genellemesinden anlayabilirsiniz.[19]

Etkili ve öngörüsü yüksek teknolojilerin ortaya çıkışı, temel siyası kurumları da etkileyecek gibi duruyor. Örneğin insan hakları düşüncesi; özgürlüklerinin devlet tarafından güvence altına alınması gereken; insanın görkemli, öngörülemez, kendi kendini yöneten bir tür olduğu fikrinden doğmuştur. İnsanlık ya da en azından insanlığın karar verme yeteneği daha öngörülebilir bir hale gelirse, siyasi kurumlar insan haklarını aynı biçimde korumaya devam eder mi?

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Tamamen Öngörülebilir!

Dar ya da zayıf yapay zekanın sıkça rastlanan bir türü olan makine öğrenmesi algoritmaları geliştirilip daha geniş veri setleri ile oluşturuldukça, günlük hayatın daha geniş bölümlerinin tamamen öngörülebilir hale gelmesi mümkündür.[20] Tahminler, her defasında daha iyiye giderek eninde sonunda yaygın deneyimleri daha etkili ve daha keyifli bir hale getirecektir.

Algoritmalar şu an olmasa bile en kısa sürede, sırada hangi diziyi izlemek istediğinizi ve hangi iş adayını işe almanız gerektiğinizi sizden daha iyi bilir konuma gelebilir. İlerde bir gün makineler, insanların sıklıkla sergilediği yanlılıkları içermeyen bir karar verme özelliğine bile sahip olabilir.

Ancak insanların kendilerinde sevdiği ve yaşamlarının anlamına yerleştirdikleri öngörülemezlik kavramının yok olması durumunda insanlık, değerli bir özelliğini kaybediyor olacak. İnsanlar giderek daha öngörülebilir bir hale geldikçe, yapay zekanın her geçen gün yaygınlaştığı bu dünyada yaşayan insanlar, bize giderek daha az benzeyecek.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Yapay Zeka Felsefesi Yazı Dizisi

Bu yazı, Yapay Zeka Felsefesi yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yapay Zekanın Bilinç Kazanması Mümkün Olabilir mi? Eğer Mümkünse, Yapay Zeka Nasıl Bilinç Kazanabilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
45
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 17
  • Tebrikler! 12
  • İnanılmaz 8
  • Bilim Budur! 6
  • Üzücü! 4
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Korkutucu! 2
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/10/2024 16:39:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10258

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Newton
İklim Değişimi
Stres
Astronomi
Ağız
Evrimsel Psikoloji
Sendrom
Anatomi
Dna
Risk
Astrofizik
Patlama
Endokrin Sistemi
Şüphecilik
Ara Tür
Element
Yıl
Işık
Depresyon
Koaservat
Fizik
Molekül
Editör Seçkisi
Komplo
Beslenme Davranışı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. E. v. D. Feldman, et al. Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi?. (12 Mart 2021). Alındığı Tarih: 12 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10258
Feldman, N. E. v. D., Gür, B., Bakırcı, Ç. M. (2021, March 12). Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved October 12, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10258
N. E. v. D. Feldman, et al. “Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Begüm Gür, Evrim Ağacı, 12 Mar. 2021, https://evrimagaci.org/s/10258.
Feldman, Nir Eisikovits ve Dan. Gür, Begüm. Bakırcı, Çağrı Mert. “Yapay Zeka, Tüm Kararları Bizim Yerimize Alarak, Seçim Yapma Yetimizi Köreltebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Begüm Gür. Evrim Ağacı, March 12, 2021. https://evrimagaci.org/s/10258.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close