Uzun Yaşamak İsteyenlere Vejetaryenlik Yardım Edebilir mi?

Geride bıraktığımız birkaç yıl içinde, etrafınızdaki birçok insanın etten uzaklaştığını görmüş olabilirsiniz. Aile yemeklerinde veya arkadaşlarınızla yaptığınız mangal partilerinde, sosyal medyada ve haberlerde vejetaryenlik ve onun daha katı versiyonu olan veganizmin giderek daha popüler olduğunu görmüş olabilirsiniz.

Her ne kadar "vejetaryen burger" ve "süperyemek salatası" gibi yiyecekler, yakın gelecekte Avustralya gibi et ağırlıklı beslenen coğrafyalardaki kuzu, tavuk ve biftek gibi besinlerin yerini almayacak olsa da, kendilerini vejetaryen olarak tanımlayan Avustralyalılar'ın sayısı giderek artıyor.

Roy Morgan Araştırma Merkezi'ne göre, günümüzde 2.1 milyon Avustralyalı kendini veya diyetini "tamamen veya neredeyse tamamen vejetaryen" olarak tanımlıyor. Birine neden vejetaryen olduklarını soracak olursanız, birçok farklı cevap alabilirsiniz. Bunlar arasında çevresel nedenler, hayvanları koruma isteği, etik nedenler, dini inançlar ve tabii ki, sağlık bulunuyor.

İşte yapılan yeni bir çalışma, bu son faktörü incelemeye alıyor. Bugüne kadar vejetaryenliğin sağlıkla ilişkisini araştıran birkaç çalışma yapıldı; ancak sonuçlar oldukça karışık. 2013 yılında yayımlanan ve ABD'deki 95.000 kadın ve erkeği, 2002 ila 2009 yılları arasında takip eden bir çalışmada, vejetaryenlerin tüm ölüm nedenleri açısından vejetaryen olmayanlara göre %12 daha düşük ölüm riski olduğu gösterildi.

Vejetaryenlik ve et yeme alanındaki tartışmaların ne kadar ateşli olduğunu düşünecek olursanız, bu çalışmanın sosyal medya ve internet üzerinde bol miktarda konuşulduğunu ve vejetaryenlik savunucularının araştırmayı yerlere göklere sığdıramadıklarını duymak sizi şaşırtmayacaktır.

İşte sözünü ettiğimiz yeni araştırma, vejetaryen olmanın, ABD'li değil de Avustralyalı popülasyonda da gerçekten de ölüm riskini azaltıp azaltmadığını mercek altına aldı. Avustralya, Güney Yarımküre'deki en kapsamlı sağlıklı yaşlanma araştırmasının yürütüldüğü ülke: Sax Enstitüsü'nün "45 Yaş ve Üstü" isimli araştırması. Bu araştırmada, 45 yaş üstü toplamda 260.000 kadın ve erkek takip ediliyor. Araştırmada bu çalışmanın verileri kullanıldı.

Yeni araştırmada toplamda 267.180 kadın ve erkek, 6 sene boyunca takip edildi. Bu takip süresince 16.836 katılımcı hayatını kaybetti. Araştırma, bol miktarda diğer faktörü de göz önüne almasına rağmen, vejetaryen olanlar ile vejetaryen olmayanlar arasındaki ölüm oranlarında istatistiki olarak hiçbir fark bulamadı. Bir diğer deyişle, verileri dikkatlice incelediklerinde vejetaryenlerin, vejetaryen olmayanlara göre daha uzun yaşadığına dair hiçbir sonuca ulaşamadılar.

Tech Insider

Vejetaryenlerin "hayatta kalma avantajının" olmayışına dair Preventative Medicine jurnalinde yayımlanan makale aslında pek de şaşırtıcı değil. 2015 yılında, Birleşik Krallık temelli bir araştırma grubu, vejetaryenlerin ölüm riski oranlarının vejetaryen olmayanlarınki ile neredeyse birebir aynı olduğunu gösterdi. Bunlar, ABD'deki bulgularla çelişiyor gibi gözüküyor.

Peki bu ne demek? Herkes ellerindeki otları bırakıp, mangalları yakıp, bifteklere gömülmeli mi? Pek değil.

Ete Saldırmadan Önce Düşünün!

Epidemiyolojik araştırmalarda birçok faktörü göz önüne almak yaygın bir pratiktir. Bu faktörlere karıştırıcılar denir, çünkü araştırmanızdaki ilişkilerin birbirine karışmasına neden olabilirler. Bu yeni çalışmada, vejetaryenliğin gerçekten de ölüm riskini azaltıp azaltmadığına dair birçok karıştırıcı faktör göz önüne alındı.

Şunu göz önüne almakta fayda var: Vejetaryenlikle ilgili çalışmalara katılan deneklerin birçoğu "sağlık konusunda bilinçli" insanlardır. Bu kişiler, toplumun geneline göre daha sağlıklı yaşam alışkanlıklarına sahiptirler. Örneğin, Sax Enstitütüsü araştırması deneklerindeki vejetaryenler arasında sigara tüketimi, aşırı alkol tüketimi, yetersiz fiziksel aktivite ve aşırı kilolu veya obez olma oranları, vejetaryen olmayanlara göre daha düşüktür. Ayrıca bu kişilerde metabolik hastalıklar, kalp hastalıkları ve kanser gibi hastalıkların görülme oranları da daha düşüktür.

Bundan önceki birçok çalışmada vejetaryenlerin diğer deneklerden daha erken ölme riski daha düşüktür; çünkü bu araştırmalar, bu faktörlere göre düzenleme yapmamaktadırlar. Bir diğer deyişle, vejetaryenlerin erken ölüm riskinin daha düşük olması, vejetaryenlikle birlikte gelen diğer davranışlardan kaynaklanmaktadır: daha az sigara tüketimi, daha sağlıklı bir kilo tutturma, düzenli egzersiz yapma...

Yapılan bir diğer çalışmada araştırmacılar, 45 Yaş ve Üstü çalışmasındaki verileri kullanarak daha fazla meyve ve sebze yiyen kişilerin (özellikle de günde 7 porsiyon veya daha fazla yiyen kişilerin), bundan daha az tüketenlere göre erken ölüm riskinin daha düşük olduğunu göstermişlerdi. Üstelik bu sonuçlar, diğer faktörlere göre düzenlendikten sonra da değişmemişti.

Her ne kadar vejetaryenliğin uzun ömürle ilişkisine yönelik deliller belirsiz olsa da, araştırmalar bu konuda başka birçok sağlık avantajı tespit etmeyi başardı. Örneğin vejetaryen bir diyet, yapılan hemen her araştırmada daha düşük kan basıncı (tansiyon), daha az 2. Tip Diyabet, daha az obezite ile ilişkilendirildi.

2012 yılında yapılan bir meta-analiz araştırmasında, vejetaryenlerin kalp hastalıklarından ötürü erken ölme olasılığının %29 daha az, kanser nedeniyle erken ölme olasılığının %18 daha az olduğu tespit edildi.

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'nın ve Dünya Sağlık Örgütü'nün, işlenmiş et tüketimini karsinojenik (kanser yapıcı), kırmızı et tüketimini ise muhtemelen karsinojenik olarak kategorize ettiğini vurgulamak da önemli. Bu konudaki bir yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

Tüm Bunlar Ne Anlama Geliyor?

Vejetaryen olmanın size uzun ömürlülük açısından herhangi bir fayda sağlayıp sağlamadığını söylemek pek mümkün olmasa da; iyi planlanmış, dengeli ve içinde yeterince meyve ve sebze bulunan bir diyetin sizin için kesinlikle iyi olduğunu söyleyebiliriz.

Ayrıca net olarak biliyoruz ki yeterli fiziksel faaliyet, alkol tüketimini denetim altında tutmak, tütün ve sigara tüketiminden uzak durmak uzun yaşamanın anahtarları arasında. Ve giderek artan sayıdaki araştırma, vejetaryenlerin bu sağlıklı alışkanlıkları ve davranışları sergilemeye daha meyilli olduğunu ortaya koyuyor.