Thorne-Zytkow Cismi Nedir?
Thorne-Zytkow Cismi (literatürde "tzc", "TZC" veya İng: "tzo-TZO" olarak geçer), bu yazının kapağındaki sanatçının tasvirinde görüldüğü gibi, yoğun nötron yıldızının devasa kırmızı süper dev bir yıldız tarafından yutulmasıyla oluştuğu düşünülen, varsayımsal bir melez yıldız tipidir.
1975 yılında fizikçi Kip Thorne ve astronom Anna Zytkow, Evren'de bulunuyor olabileceğini düşündükleri, Rusya'nın meşhur matruşka bebeklerine benzer, tuhaf bir yıldız tipinin varlığını öne sürmüşlerdi:[1] Bu tuhaf yıldız, ölmekte olan bir kırmızı dev yıldızın, yörüngesindeki bir nötron yıldızını yutması ile oluşuyordu.
Araştırmacılara göre bu birleşmenin sonucu, çekirdeğinde bir yıldız bulunduran, farklı ışıma yapan ve özel bir kimyasal yapıya sahip olan yepyeni bir yıldız olacaktır. Astronomlar da bu nedenle bu teorik yıldız melezlerine Throne-Zytkow Cismi adını verdiler. Bu birleşmede olan, bir şehir büyüklüğünde ama Güneş kütlesinde olan bir nötron yıldızının, tıpkı bir kozmik bir parazit gibi, kendisinden daha büyük ev sahibinin içinde yaşamaya devam etmesidir (bu, doğrudan hiçbir alakası olmasa bile, akıllara biyolojideki Endosimbiyoz Teorisi'ni de getirmektedir).
Eğer Throne-Zytkow Cismi gerçekse, böyle bir yıldızın tahminî ömrü 10.000 ila 1 milyon yıl arasında değişecektir.[2] Bu yaşam süresi göz önüne alındığında, Samanyolu Galaksisi'nde şu anda 20 ila 200 Throne-Zytkow Cismi'nin bulunması mümkündür. Ne var ki, fiziksel teorilerimiz Throne-Zytkow Cisimlerinin var olmasına izin verse de, gerçek dünyada onları bulmak çok zordur. Ortaya atıldığı zamandan beri uzayla ilgilenen birçok bilim insanı böyle bir cismi bulabilmek için uzayı taradılar, birçok aday da bulundu; ancak şu ana kadar hiçbiri onaylanmadı.
HV 2112: Bir TZC Olmaya En Çok Yaklaşan Aday!
2014 yılında Emily Levesque liderliğindeki bir ekip, Şili’nin Atacama Çölü’ndeki Macellan teleskoplarından birini kullanarak, Küçük Macellan Bulutu'nda bulunan HV 2112 yıldızını incelediler. Gözlemleri sırasında yıldızın, alışılmadık derecede yüksek miktarda molibden, rubidyum, lityum ve kalsiyum gibi elementlere ve yüksek bir parlaklığa sahip olduğunu tespit ettiler.
Araştırmacıların önerdiğine göre bu tip elementlerin oluşabilmesi için ölen yıldızın dış katmanlarında füzyon reaksiyonlarının kesintisine bağlı olarak kendilerine özel bir yol açmaları gerekiyordu. Bunlar Throne-Zytkow Cisimleri'nin beklenen özellikleri olduğundan, bu, HV 2112'nin keşfedilen ilk Throne-Zytkow Cismi olabileceği iddiasına yol açtı.[3]
Ancak Emma Beasor ve eş yazarlarının sonradan HV 2112 üzerinde yaptıkları eleştirel bir yeniden değerlendirme, lityumun olası bir zenginleşme tepkimesi ötesinde herhangi bir olağan dışı bolluk desenlerine sahip olmadığı, teoriye göre lityum dışında bir Throne-Zytkow Cismi'nde bulmayı bekleyeceğimiz gereken diğer elementlere rastlanamadığı ve HV 2112'nin Asimptotik Dev Kol Yıldızı olduğu belirlendi.[4]
Gözlem sırasında Asimptotik Dev Kol Yıldızı, Güneş'ten binlerce kat daha büyük bir parlaklığa sahip parlak bir kırmızı dev olarak görünür. İç yapısı, karbon ve oksijenin merkezi ve büyük ölçüde eylemsiz bir çekirdeği ve ana dizi yıldızlarına benzer çok büyük bir bileşim materyali zarfı ile ile karakterizedir.
Ancak ekip, umutları tamamen boşa çıkarmadı: Beasor ve ekibi, rubidyumun belirgin bir fazlalığına ve HV 2112 ile benzer bir parlaklığına dayanarak, 2019 yılında Küçük Macellan Bulutu'ndaki başka bir olası aday olan HV 11417 yıldızını ortaya koydular. Bu yeni keşfin gerçekten bir Thorne-Zytkow cismi olduğunu anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.
Bir Throne-Zytkow Cismi Nasıl Yapılır?
Nötron çekirdekli devasa yıldızlar olan Throne-Zytkow Cisimlerini yapmanın yeni bir yolu daha keşfedilmiştir.[5] Buna göre ilk olarak, bu ikili sistemin, bir süpernova olarak patladığında oluşan nötron yıldızına verilen asimetrik vuruşa; ikinci olarak da yeni oluşan nötron yıldızını ikili sistemin kütleçekim merkezinden başlayan uzaklığın yani periapsis mesafesinin, yarıçapından daha küçük bir yörüngeye yerleşebilmek için uygun yön ve genliğe sahip olması gerekir. Sonuç olarak, nötron yıldızı, ikinci yıldızın içine gömülü hale gelir.
Throne-Zytkow Cisimleri'nin, aşırı M-tipi kırmızı süperdev yıldızlar gibi görünmesi beklenmektedir. Başlangıçta soğuk bir nötron çekirdeğine sahip 5 M⊙M_{\odot} kütleli (M⊙M_{\odot}, Güneş Kütlesi'ni temsil eder) yıldızların evrimi, yıldızın etrafını çevreleyen bir zarfın birikmesi sırasında salınan ısı akışları tarafından nötron yıldızının ısınması hesaba katılarak sayısal olarak hesaplanır. Başka bir deyişle, nötron çekirdeğinin ısınması, ilk konfigürasyonun hızlı bir şekilde çökmesine yol açmaz. Gömülü nötron yıldızı üzerindeki yığılma, izole edilmiş bir nötron yıldızı (muhtemelen kısa periyotlu bir pulsar) ya da bir kara delik üretecektir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Gelgelelim nötron yıldızı veya kara delik kalıntılarının baskın olup olmadığı, Throne-Ztykow Cisimlerinin ömürlerine, ilgili yığılma oranlarına ve maksimum nötron yıldızı kütlesine bağlıdır. Henüz bunların hiçbiri kesin olarak anlaşılmamıştır.[5]
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 6
- 4
- 3
- 3
- 2
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ K. S. Thorne, et al. (1977). Stars With Degenerate Neutron Cores. I. Structure Of Equilibrium Models.. The Astrophysical Journal, sf: 832-858. doi: 10.1086/155109. | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. Podsiadlowski, et al. (1995). The Evolution And Final Fate Of Massive Thorne-Żytkow Objects. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, sf: 485-490. doi: 10.1093/mnras/274.2.485. | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. M. Levesque, et al. (2014). Discovery Of A Thorne–Żytkow Object Candidate In The Small Magellanic Cloud. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, sf: L94-L98. doi: 10.1093/mnrasl/slu080. | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. R. Beasor, et al. (2018). A Critical Re-Evaluation Of The Thorne–Żytkow Object Candidate Hv 2112. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, sf: 3101-3105. doi: 10.1093/mnras/sty1744. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b P. J. T. Leonard, et al. (1994). A New Way To Make Thorne-Zytkow Objects. The Astrophysical Journal, sf: L19. doi: 10.1086/187225. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 01/12/2024 21:20:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10884
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.