Evrim Ağacı
Meşhur matematik sabitleri dendiğinde akla gelen 5 sayı vardır: ee, π\pi, ii, 00 ve 11. Bunları kısaca hatırlayacak olursak:
Büyük gıda şirketleri ve yatırımcılar, Ozempic ve diğer benzer kilo verme ilaçlarının milyonlarca insana ulaşmasını, Amerika'nın diyet endüstrisini altüst etmesini ve tüketicilerin nasıl besleneceği konusunda yeni sorular ortaya çıkarmasını sessizlikle izliyorlar.
Campbell Soup'tan Conagra Brands'e gıda üreticilerinin yöneticileri, ekiplerin tüketici davranışlarını değerlendirmeye ve bu davranışlara nasıl karşılık vereceklerine dair beyin fırtınası yapmaya başlamasıyla birlikte yatırımcılardan ilaçların potansiyel etkisi hakkında sorular almaya başladıklarını söyledi.
Öncelikle, bu makalemizin, "Evrim Ağacı" Nedir, Nasıl Tasarlanır? Soy Ağaçları ile Evrim Ağacı Arasındaki İlişki Üzerine... başlıklı yazımızın içerisinde geçen bir kısmın oldukça geliştirilmiş ve zenginleştirilmiş hali olduğunu belirtmek isteriz. Ancak burada daha geniş bir şekilde işlememizin, okurlarımızın evrimi kavraması açısından çok daha faydalı olacağını düşünüyoruz. Üstelik bu yazı dizimizi toparlayacak ve konuyla ilgili son noktayı koyacak bir yazı olması açısından önem arz etmektedir. Umuyoruz ki tüm okurlarımıza faydalı olacaktır. Hemen, o kışkırtıcı soruyla başlayalım:
İlk olarak, konu hakkında uzman olmayan kişiler tarafından yönlendirilen bu tür yargılayıcı soruların neredeyse her zaman hatalı olduğunu belirterek başlayalım. Örneğin, soru içerisinde "şöyle böyle, dolayısıyla evrimin gerçekleşmesi mümkün değildir." kalıbı, soruyu baştan sona hatalı kılmaktadır; çünkü soru sahipleri, konuyu tam olarak kavrayamadan yargılara varmaktadırlar. Yani soruya anlam yüklemektedirler. Bu da, bilimsel açıdan hatalı bir yaklaşımdır. Çünkü az sonra göreceğimiz gibi, bir neslin önceki ve sonraki neslinin kendisiyle aynı türden olmasının evrime engel olan hiçbir tarafı yoktur; tam tersine, evrimin öngördüğü zaten kısa nesillerde fiziksel değişim ve dolayısıyla bariz türleşmelerin yaşanmasının pek mümkün olmadığıdır. Ancak öncelikle bazı bilgiler vermemiz gerekmektedir.
Kuantum dolanıklık (kısaca "dolanıklık" veya "dolaşıklık"), bir grup parçacığın her birinin kuantum durumunun, parçacıklar birbirinden çok uzak mesafeler boyunca ayrılmış olsalar bile, diğerlerinin durumundan bağımsız olarak tanımlanamayacağı şekilde oluşturulduğu, etkileştiği veya uzamsal yakınlığı paylaştığı zaman meydana gelen, fiziksel bir olgudur. Daha kısa tabiriyle kuantum dolanıklık, iki veya daha fazla parçacığın fiziksel özelliklerinin ("kuantum durumlarının") aralarındaki mesafeden bağımsız olarak birbirini etkileyebilmesidir. Kuantum dolanıklık konusu, klasik fizik ile kuantum fiziği arasındaki uyumsuzluğun merkezinde yer alır: Dolanıklık, klasik mekanikte bir karşılığı olmayan ama kuantum mekaniğinde yer alan ana özelliklerden biridir.
Kuantum dolanıklık, aslında sadece atom altı parçacıklara özgü bir özellik değildir; fakat dolanıklığın yeterince uzun süreler ve yeterince uzak mesafeler boyunca korunmaya devam edebilmesi için, dolanık parçacıkların olabildiğince küçük seçilmesi gerekmektedir. Parçacıklar büyük seçilecekse de dolanıklığın bozulmayacağı şartların genellikle laboratuvar ortamında hassas bir şekilde yaratılması ve korunması gerekmektedir. Bugüne kadar bu şartlar altında kuantum dolanıklık, deneysel olarak, hem fotonlar gibi kütlesiz parçacıklar, hem nötrinolar ve elektronlar gibi hafif parçacıklar hem de buckyballs gibi büyük moleküller ve hatta küçük elmaslar ile gösterilmiştir.[7][8][9][10][11] Kuantum dolanıklık; iletişim, hesaplama ve kuantum radarı gibi birçok sahada aktif olarak araştırılmakta ve geliştirilmektedir.
Canlılığın en temel yapıtaşı olan hücrelerin yuvarlak olma davranışını/eğilimini anlamak için, canlılığın kökenlerine inmemiz gerekiyor. Canlılığın başlangıcına... Yani, "cansız" olarak tanımladığımız kavramların, belirli çevre şartları altında kademeli değişerek "canlı" olarak tanımlayacağımız kavramların ortaya çıkışına... Bunu inceleyen teori, Evrim Teorisi değil, Abiyogenez Teorisi'dir.
Abiyogenez Kuramı dahilinde cansız varlıklardan, yaklaşık 500 milyon yıl süren bir deneme-yanılma süreci sonucunda, ilk defa canlı varlıkların kimyasal evrim yoluyla oluştuğunu biliyoruz. Bu sürecin en önemli basamaklarından birisi, belki de canlılık tarihinin en önemli olayı olan "bölünme" ("üreme") olayıdır. Bu ilk bölünme, günümüzde de prokaryotik canlılarda görebildiğimiz "amitoz bölünme" (binary fission) ile olmuştur. Yani hücre, yaklaşık olarak ortadan, mümkün olduğunca eş (ancak içerikler heterojen olarak dağılabilir) bir şekilde ikiye bölünmüştür. İyi ama... Neden? Neden bir varlık "bölünme" ihtiyacı duysun ki? Canlılar, üremeden de evrimleşemezler miydi?
Evrim Ağacı üyeliği tamamen ücretsiz ve sitemizi çok daha etkili, interaktif ve keyifli bir şekilde kullanmanızı sağlayacak. Üye değilseniz, birkaç saniyede üyelik oluşturabilirsiniz! Üyeyseniz de giriş yapmanızı tavsiye ederiz.
Evrim Ağacı'nı sosyal medya hesaplarından takip etmeyi unutmayın! Yeni paylaşımlarımızı görmek için bizi aşağıdaki sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz.
Antibiyotikleri ihtiyaç olmadığında kullanırsak, en çok ihtiyaç duyduğumuz anda kullanamayabiliriz.
Evrim Ağacı Akademi'yi kullanarak kendini Fizik konusunda geliştirebilirsin.
evrim dediğimiz kavram bir maydanozun kavak ağacı olmasını gerektirecek bir şey değildir. bunun yerine evrim, uzun bir zaman içerisinde x türünün y ortam koşuluna sağladığı uyumun (adaptasyonun) sonucunda eski halinden önemli ölçüde farklılık kazanarak yeni bir tür veya alt oluşum meydana getirmesidir. yani günümüzdeki bir canlı yaşadığı ortama zaten uyum sağladıysa ve doğal koşullar sebebiyle meydana gelen mutasyonlar bu canlıya ortamda hayatta kalmasını kolaylaştıracak ek özellikler sağlayarak onu geliştirmiyorsa canlının dramatik bir evrim geçirmesine gerek yoktur. söz konusu maydanozlar yaşadıkları ortama halihazırda uyumluysa ve meydana gelen mutasyonlar maydanoza önemli bir ek özellik kazandırıp onu doğal seçilimde ön plana çıkarmıyorsa maydanoz evrim geçirip bir kavak ağacına dönüşmez. mesela maydanozun ortamına uyum sağlayamadığı bir durumu varsayalım bu durumdayken meydana gelen bir mutasyon maydanozun ortama uyum sağlamasını sağlasın. böylece zamanla bu mutasyona sahip olan maydanoz hayatta kalıp yeni mutasyonlarla farklılaşırken mutasyonsuz olan maydanoz o bölge için ölerek doğal seçilim aracılığıyla yeni bir maydanoz türü gelişmiş olabilir. ancak günümüzde maydanozda meydana gelen mutasyonlar dramatik bir değişime sebebp olmuyor ve mutasyon zaten yaşadığı ortama belli ölçüde uyum sağlamış (uzun bir evrim süreci sayesinde) diye evrim yoktur demek oldukça yalnış bir yaklaşımdır. zaten kural gereği bir organizma ne kadar gelişmişse ve büyükse (detaylarını araştırabilirsiniz) ve ortamına ne kadar uyum sağladıysa evrimleşme ihtimali o kadar azalır.
dolayısıyla maydanoz bitkisi yerine tek hücreli canlılara bakıldığında disk difüzyon yöntemiyle antibiyotiğe maruz bırakılan bakterilerin hızlıca adapte olarak direnç kazanması veya her sene (viral dna adapte olarak direnç kazandığı için) yeni grip aşıları olmamız tek hücreli organizmalarda hızlıca gerçekleşen evrime örnektir. bu her zaman yeni bir tür açığa çıkarmak zorunda da değildir. bahsedildiği gibi alt oluşumlar da meydana getirebilir.
yani evrim bir canlıyı görece kendisinden daha gelişmiş farklı bir forma dönüştürmez. yani maydanoz kavak ağacına dönüşmez. evrim, bambaşka ve çok daha detaylı bir kavramdır. tabii evrimi öğretmeninize açıklayacak olmanız ve öğretmeninizin evrime bu bakış açısıyla yaklaşması oldukça üzücü bir durum olmasına rağmen bu açıklamayla tatmin olacağını sanıyorum. aksi takdirde elbette ki yeniden yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım.
ayrıca bu cevabımda evrim kavramına çok temel bir düzeyden yaklaştığımı ve açıklamalarımı sadece belli örnekler üzerinden yürüttüğümü belirtmeliyim. [1]
Bilim, batıl inancın zehridir.
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.
