Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!

Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!
5 dakika
1,140
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

COVID-19 aşılarının işe yaraması ve kısıtlamaların ülke genelinde kaldırılmasıyla, artık evde oturanların eşofmanları atıp Netflix mağaralarından çıkma zamanı geldi.[1] Ama beyin, eski sosyal hayatına geri dönmek için bu kadar hevesli olmayabilir.

Sosyal mesafe önlemleri, COVID-19'un dünya çapındaki yayılmasını yavaşlatmak için gerekli olduğunu kanıtladı ve tahmini olarak 500 milyon ek vakayı önledi.[2] Ancak bu önlemler gerekli de olsa, insanların birbirlerinden 15+ ay uzak kalmaları, daha önce de anlattığımız ve uyardığımız gibi, en nihayetinde insanların zihin sağlığını olumsuz etkiledi.

Tüm Reklamları Kapat

2020 sonbaharında yapılan ulusal bir ankette, ABD'deki genç yetişkinlerin %61'i dahil, yetişkinlerin toplamda %36'sı, pandemi sırasında "ciddi yalnızlık" hissettiğini bildirdi.[3] Bu gibi istatistikler, insanların sosyal sahneye geri dönmek için can attığını gösteriyor.

Ama kalabalık bir saatte sohbet etme fikri size korkutucu geliyorsa, yalnız değilsiniz. Amerikalıların neredeyse yarısı, aşı durumundan bağımsız olarak bireysel etkileşime dönme konusunda huzursuz olduğunu bildirdi.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Peki insanlar sosyal takvimlerini doldurma konusunda nasıl bu kadar yalnız ama bir o kadar da gergin olabiliyorlar?

Çünkü beyin, son derece uyarlanabilir. Ve son bir yılda beyinlerimizin neler yaşadığını tam olarak bilemesek de sinirbilimciler, sosyal izolasyonun ve yeniden sosyalleşmenin beyni nasıl etkilediğine dair bazı bilgilere sahipler.

Sosyal Homeostaz: Sosyalleşme İhtiyacı

İnsanların sosyalleşmeye evrimsel olarak ihtiyacı vardır; ancak bir akşam yemeği daveti ile "Schitt's Creek"i yeniden izleme arasında karar verirken, böyle hissetmeyebilirsiniz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Böceklerden primatlara kadar, sosyal ağların korunması hayvanlar aleminde hayatta kalmak için kritik öneme sahiptir.[5] Sosyal gruplar çiftleşme umudu, avcılık koordinasyonu ve avcılardan korunma sağlar.

Ancak sosyal homeostaz, yani sosyal bağlantıların doğru dengesi sağlanmalıdır.[6] Küçük sosyal ağlar bu avantajları sağlayamazken, büyük sosyal ağlar kaynaklar ve eşler için rekabeti artırır. Bu nedenle, insan beyni ilişkilerimizi ölçmek ve doğru ayarlamaları yapmak için özel devreler geliştirmiştir: Tıpkı bir sosyal termostat gibi.

Sosyal homeostaz süreci birçok beyin bölgesini içerir ve merkezinde mezokortikolimbik devre veya "ödül sistemi" vardır.[7], [8] Aynı devre, tatlı bir şey arzuladığınızda çikolata yemeniz için sizi motive eder veya arzuladığınız biri için Tinder'da sağa kaydırmayı. Neyse, olayı anladınız.

Ve yapılan yeni bir çalışma, tıpkı bahsettiğimiz bu diğer motivasyonlar gibi, sosyal etkileşimi azaltmanın da sosyal isteklere yönelik güçlü arzulara neden olduğunu buldu; sosyal mesafe sonucunda beynimiz, adeta yiyecek yoksunluğuna benzer beyin aktivite kalıpları üretiyor![9]

Peki insanlar yemeğe aç oldukları gibi sosyal bağlantıya da açsa, sosyal olarak açlıktan ölme sırasında beyne ne olur?

Tüm Reklamları Kapat

Sosyal İzolasyonda Beyniniz

Bilim insanları, etik nedenlerle, insanları yalnızlığa itip de sonra beyinlerinin içine bakamazlar. Bunun yerine araştırmacılar, sosyal beyin kablolama hakkında daha fazla bilgi edinmek için laboratuvar hayvanlarına güveniyorlar.[5] Neyse ki hayvanlar aleminde de sosyal bağlar gerekli olduğundan, bu beyin devreleri birçok türde bulunmaktadır.[6]

Sosyal izolasyonun belirgin bir etkisi, belki de tahmin ettiğiniz gibi, kaygı ve stresin artmasıdır.

Birçok çalışma, hayvanları kafes arkadaşlarından ayırmanın, anksiyete-benzeri davranışları ve birincil stres hormonu olan kortizolleri artırdığını buldu.[10] Küçük sosyal çevrelere sahip insanlar da daha yüksek kortizol seviyelerine ve sosyallikten yoksun laboratuvar hayvanlarına benzer anksiyete ile ilgili diğer semptomlara sahip olduğu için, insan çalışmaları da bunu desteklemektedir.[11]

Evrimsel olarak bu etki mantıklıdır: Grup korumasını kaybeden hayvanlar, kendilerini korumak için teyakkuz halinde olmalıdır.[12] Ve bu sadece vahşi doğada olmaz: Bir çalışma, kendini "yalnız" olarak tarif eden insanların reddedilme veya dışlanma gibi sosyal tehditlere karşı daha uyanık olduğunu buldu.[13]

Tüm Reklamları Kapat

Sosyal homeostaz için bir diğer önemli bölge hipokampustur; yani beynin öğrenme ve hafıza merkezi...[7] Başarılı sosyal çevreler, özveri ve işbirliği gibi sosyal davranışları öğrenmenizi ve düşmanlardan arkadaşlarınızı tanımanızı gerektirir.[14] Ama beyniniz muazzam miktarda bilgi depolar ve önemsiz bağlantıları kaldırması gerekir.[15] Yani tıpkı lisede öğrendiğiniz Almanca, Fransızca veya İspanyolca gibi, eğer kullanmazsanız, kaybedersiniz.

Birkaç hayvan çalışması, yetişkinlikte geçici olarak yaşanan izolasyonun bile, tanıdık bir yüzü tanımayı sağlayan sosyal hafızayı ve yemek pişirirken bir tarifi hatırlamayı sağlayan çalışma belleğini bozduğunu göstermektedir.[16], [17]

Ve izole edilmiş insanlar da bir o kadar unutkan olabilirler. Antarktika'da uzun süre izolasyon altında çalışan araştırmacıların hipokampüsü, sadece 14 aylık sosyal izolasyondan küçülmüştür.[18] Benzer şekilde, küçük sosyal çevrelere sahip yetişkinlerin daha sonra hafıza kaybı ve bilişsel düşüş geliştirme olasılığı daha yüksektir.[19]

Yani insanlar, artık vahşi doğada dolaşmıyor olabilir; ama sosyal homeostaz, hala hayatta kalmak için kritik öneme sahiptir. Neyse ki, beyin izolasyona ne kadar uyarlanabilir olsa da aynı şey yeniden sosyalleşme için de geçerli olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Talebe

YILIN EN İYİ KİTABI SEÇKİLERİNDE
GUARDIAN • WASHINGTON POST • NEW YORK TIMES • BOSTON GLOBE • THE ECONOMIST
2018 GOODREADS OKUR ÖDÜLÜ
ANI VE OTOBİYOGRAFİ
Tara Westover’ın bir doğum belgesi olmadı. Okul kaydı yoktu çünkü hayatında hiçbir sınıfa ayak basmamıştı. Tıbbi dosyası yoktu çünkü babası tıp biliminden ziyade kıyamete inanıyordu. Çocukluğunda Mormon babasının bağnazlığa, erkek kardeşinin şiddete teslim oluşunu izledi. Ve on altı yaşına geldiğinde Tara kendi kendini eğitmeye karar verdi. Bilgiye duyduğu açlık onu Idaho’nun dağlarından çok uzaklara, okyanusların ötesine, bir kıtadan diğerine, Harvard’dan Cambridge’e taşıdı. Neden sonra aklına şu soru düştü: “Acaba fazla mı uzağa gittim?”, “Eve dönmenin hâlâ bir yolu var mı?”

Çıktığı günden itibaren dünya çapında büyük övgü toplayan, pek çok yayın organı tarafından yılın kitabı seçilen ve şu ana dek 40 dile çevrilen Talebe bir kendini inşa öyküsü. Tara Westover, hiddetli bir sadakatle bağlandığı ailesinin, eğitim sayesinde yaşadığı değişimin ve ayrılık kederinin hikâyesini –bizzat kendi hayat hikâyesini– büyük yazarlara özgü bir içgörüyle anlatıyor. Yürek burkan ve umut saçan bir hikâye bu.

“Sarsıcı. . . Tara Westover’ın hayat hikâyesi sıradışı ama kitabın merkezindeki sorular hepimizedair: Sevdiklerimiz için kendimizden ne kadarödün verebiliriz? Büyüyebilmek için onlara ne kadar ihanet edebiliriz?”
VOGUE

“İLHAM VERİCİ.”
BILL GATES

“MUHTEŞEM.”
STEPHEN FRY

Devamını Göster
₺130.00
Talebe

Beyniniz ve Sosyal Yeniden Bağlanma Üzerine

Sadece birkaç çalışma izolasyonla ilişkili kaygı ve stresin geri döndürülebilirliğini araştırmış olsa da bu az sayıda çalışmanın gösterdiğine göre yeniden sosyalleşme, bu etkileri onarabilmektedir.[20]

Örneğin bir çalışma, daha önce izole edilmiş marmosetlerin yeniden sosyalleştirildiklerinde, önce daha yüksek stres ve kortizol seviyelerine sahip olduğunu, ancak daha sonra hızla iyileştiklerini bulmuştur.[21] Eskiden izole edilmiş hayvanlar, yeni arkadaşları tımar etmek için daha fazla zaman harcadılar.

Sosyal hafıza ve bilişsel işlev de son derece uyarlanabilir görünüyor. Fare ve sıçan çalışmaları, hayvanlar kısa süreli izolasyondan hemen sonra tanıdık bir arkadaşı tanıyamasalar da, yeniden sosyalleştirdikten sonra hafızalarını hızla geri kazandıklarını bildirmektedir.[22], [23]

Ve sosyal mesafeli karantinadan çıkan insanlar için de umut olabilir: COVID-19 salgını sırasında yapılan yeni bir İskoç çalışması, sakinlerin en sert karantina haftalarında bazı bilişsel düşüşler yaşadığını, ancak kısıtlamalar azalınca hızla iyileştiğini buldu.[24]

Ne yazık ki, bu gibi çalışmalar hala seyrek. Ve hayvan araştırmaları bilgilendirici olsa da, insanlar geçen yıl boyunca tamamen tecrit altında olmadığı için, bu hayvan çalışmaları büyük olasılıkla fazlasıyla aşırı senaryoları temsil ediyor. Kafeslere sıkışmış farelerin aksine, birçok kişi sanal oyun geceleri düzenlediler ve Zoom üzerinden katılabilecekleri doğum günü partileri vardı (aman ne şanslıyız!).

Gergin asansör sohbetleri ve rahatsız edici kafa karışıkları için şimdiden güç toplayın; çünkü "sosyal mesafesizlik" çok yakında sosyal homeostazı yenileyecek!

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
10
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • İnanılmaz 6
  • Umut Verici! 5
  • Tebrikler! 4
  • Bilim Budur! 4
  • Güldürdü 2
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2023 23:42:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10964

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sıcak
Hastalık Yayılımı
Bilişsel
Uydu
Mers
Köpekler
Önyargı
Coğrafya
Müzik
Kadın Sağlığı
Çiçek
Semptom
Radyo
Taklit
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Enfeksiyon
Teyit
Kişilik
Bilim Tarihi
Albert Einstein
Aşı
Gen
Biyoçeşitlilik
Optik
Evrim Ağacı Duyurusu
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
K. Clark, et al. Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!. (10 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10964
Clark, K., Kurban, Ç. A., Bakırcı, Ç. M. (2021, September 10). Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10964
K. Clark, et al. “Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağan Arda Kurban, Evrim Ağacı, 10 Sep. 2021, https://evrimagaci.org/s/10964.
Clark, Kareem. Kurban, Çağan Arda. Bakırcı, Çağrı Mert. “Sosyal Mesafesizleşme Stresi: Pandemi Sonrası Dünyada, Sosyal Yaşama Yeniden Adapte Olmak İçin, Beyninizin Zamana İhtiyacı Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağan Arda Kurban. Evrim Ağacı, September 10, 2021. https://evrimagaci.org/s/10964.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close