Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir?

Adet Öncesi Dönemde Antidepresanlar Sizlere Yardımcı Olabilir

Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir? Shutterstock.com
PMS döneminde hissedilen sancı beyinde olup bitenlerle ilişkilidir.
4 dakika
28,027
Tüm Reklamları Kapat

Halihazırda antidepresan olarak yaygınca reçetelendirilen Fluoksetin (Prozac) gibi Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörleri (SSRI), Adet Öncesi Sendromu (PMS) tedavisinde geçmiş 20 yılda artan bir kabul elde etti.

Son araştırmalar bize bu ilaçların PMS tedavisini nasıl mümkün kıldığını gösteren ve bu tedavinin geliştirilmesinin önünü açacak fikirler veriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörleri'nin (SSRI), beyinde sinir hücreleri arasında bilgi aktaran bir sinir devim salgısı olan serotoninin miktarını artırarak çalıştığı öngörülüyor. Hücreler arası bir mesaj gönderildiğinde serotonin yeniden emilir, ancak SSRI'lar bunu durdurarak beyinde bu kimyasaldan daha fazla kalmasını sağlarlar. Serotonin, iyi bir ruh haliyle ilişkilendirildiğinden depresif bozuklukların ve anksiyete bozukluklarının tedavisinde geniş çapta kullanılır.

Ancak bu ilaçlar, yumurtalıktaki projesteron (bir steroid hormonu) metabolizmasında görev alan bir enzimi durdurarak PMS tedavisinde başka etkilerde de bulunuyor gibi görünmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Adet Öncesi Bozukluklar

Çoğu kadın premenstrüel dönemde (adet öncesi) adet döngülerinin normal bir parçası olarak asabiyet, kaygı, yorgunluk, uyku bozukluğu ve acıya karşı artan bir hassasiyet gibi PMS semptomlarını tecrübe etmiştir. Doğurgan yıllarında kadınların yaklaşık %25'i adet öncesi sendromunun bu genel semptomları için tedavi ararken tahmini %5'i Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) adı verilen daha sert ve yıpratıcı bir PMS formu yaşamaktadır.

PMS'nin adet döngüsü esnasında yumurtalık hormonu üretimindeki değişikliklerden kaynaklandığını biliyoruz. Özellikle yumurtlama sonrası projesteron hormonundaki yaklaşık olarak 10 kat artış ve bu artışı takiben menstrüasyon öncesi bu hormonun salgılanmasındaki sert düşüş bundan sorumludur. Önemli olarak, projesteron hormonu salgısındaki bu düşüşü etkili bir sakinleştirici ve yatıştırıcı steroid olan metabolit allopregnanolone'da bir azalma takip eder.

Bir diğer deyişle, premenstrüel kadınlar içsel bir yatıştırıcı olan allopregnanolone hormonundan yoksun kalır. Bu, PMS'nin ortaya çıkmasında büyük katkısı olan bir faktördür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

PMS Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer PMS periyodik yumurtalık faaliyeti sebebiyle ortaya çıkıyorsa potansiyel tedavi yöntemlerinden biri de ovülasyonu (yumurtlama) durdurmaktır. Tabi ki bu durum hamilelikte gerçekleşir. Buna bağlı ilginç bir fikir ise PMS'nin kadınların kısır bir eş bağı oluşturmasını engellemek için evrimleştiği yönündedir.

Yumurtlamayı engelleyecek ilaçlar vardır, ancak bu ilaçlar uzun dönem kullanıldığında kaybolan östrojen ve projesteron hormonlarını yerine koymak için sentetik hormonların kullanıldığı ek terapileri gerektirir. Ayrıca PMS sancılarını biraz dindirebilen ve yumurtlamayı bastırabilen gebelik önleyici steroidler de var, ama semptomlar çekilme kanaması esnasında tekrar ortaya çıkabilir.

Projesteronla yerine koyma terapisi de bu semptomları daha da kötüleştirebileceği için ve hastayı uykulu bir hale sokabileceği (muhtemelen projesteronun aşırı miktarda yatıştırıcı allopregnanolone'a dönüşümü yüzünden) için problematiktir.

Fluoksetin Kullanımı

PMS için ideal tedavi adet döngüsünün sonlarına doğru allopregnanolone'un azalmasını yavaşlatacak bir ilaçla mümkündür. Fluoksetinin bunu sağladığı anlaşılmaktadır. Fluoksetin ve diğer SSRI'lar ile yapılan tedavi allopregnanolone'un sıçan ve fare beyinlerindeki yoğunluğunu artırabilmektedir. Bu durum bir saatten daha kısa bir sürede ve serotonin geri alımını durdurmak için gereken seviyeden daha az dozda görülebilir. Düşük dozlu SSRI tedavisi insan beyninde de allopregnanolone'u artırabilir.

Yakın zamanda dişi sıçanlar üzerinde yapılan bir araştırma, serotonin geri alımını engellemeyen ama beyindeki allopregnanolone yoğunluğunu artırabilen düşük dozda fluoksetin kullanımının PMS benzeri semptomların gelişimini de engellediğini gösteriyor. İlginçtir ki, bu aynı zamanda korkuya verilen tepkilere aracı olan beyin devrelerinin eksitabilitesindeki (uyarılabilirlik) artışı da engelliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Fluoksetin Biyokimyasal Değişim Üzerine Etki Eder

Yumurtalık ve beyin, projesteronu, ikisi de enzimlerle kontrol edilen iki adımda allopregnanolone'a dönüştürür. İlk adımda projesteron, pasif bir öncü olan ve 5a-dihidroprogestron adı verilen bir steroide dönüştürülür. İkinci adım ise bir enzim çifti tarafından düzenlenir. İlk enzim bu öncü maddeyi allopregnanolone'a dönüştürürken diğeri allopregnanolone'u pasif öncüye geri çevirir. Yani, allopregnanolone seviyesi bu iki zıt faaliyetin dengesiyle, yani esasen biyokimyasal bir değişimle, kontrol edilir.

Sıçan beyinlerinde fluoksetin, allopregnanolone'u pasif öncüye çeviren enzimi bloke eder. Aynı etki insan enziminde de görülür. Bu yüzden allopregnanolone'daki premenstrüel düşüşü azaltmalıdır.

Cinsiyet ve Yaş Farkı

Eğer fluoksetin beyindeki allopregnanolone seviyesini bu yolla yükseltiyorsa, doğurganlık dönemindeki ve allopregnanolone seviyesinde düzenli dalgalanma görülen genç kadınların SSRI'lara neden devamlı düşük seviyede steroid üreten erkeklerden daha hassas olduğunu anlayabiliriz.

Bu cinsiyet farkı sıçanlarda da görülmektedir. Aslında hayvanlar üzerindeki çalışmalardan, beyindeki allopregnanolone artışının SSRI'lara verilen antidepresan tepkisinin önemli bir parçası olabileceğine dair artan miktarlarda kanıtlar gelmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca, çok küçük fluoksetin dozuyla gerçekleşen beyindeki allopregnanolone artışı da PMS'si olan kadınların bu ilaca neden iki gün gibi kısa bir sürede tepki verdiklerini açıklıyor. Bunun aksine, beyindeki serotonin fonksiyonlarını değiştirebilen, daha büyük dozlarda alınan fluoksetine verilen antidepresan tepkileri iki ayı bulabilir.

Dolayısıyla, bu ilaçların bulantı, ishal, iştahsızlık, uykusuzluk, yorgunluk ve cinsel işlev bozukluğu gibi yan etkilerini aralıklı kullanımla azaltarak düşük SSRI dozlarının PMS tedavisinde kullanılabileceğine dair bir temel oluşmuştur. Allopregnanolone'u metabolize eden bir enziminin hedef olarak keşfi, PMS tedavisi için daha özel ilaçların geliştirilmesinde umut oluyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 2
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/09/2023 14:49:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7882

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sivrisinek
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Çiçek
Renkler
Aşırı
Obezite
İnsan Evrimi
Venüs
Fosil
Müfredat
Kuantum Mekaniği
Dişler
Vejetaryen
Algoritma
Hastalık Kataloğu
Çocuklar İçin Bilim
Sayı
Zeka
Sars-Cov-2
Arkeoloji
Yıldızlar
Balık Çeşitliliği
İlişki
Çalışma
Aslan
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Fry, et al. Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir?. (2 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 28 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7882
Fry, J., Kozak, Y., Ateş, A. (2019, August 02). Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir?. Evrim Ağacı. Retrieved September 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7882
J. Fry, et al. “Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir?.” Edited by Arda Ateş. Translated by Yasin Kozak, Evrim Ağacı, 02 Aug. 2019, https://evrimagaci.org/s/7882.
Fry, Jonathan. Kozak, Yasin. Ateş, Arda. “Prozac ve PMS: Ayın En Sancılı Döneminde Antidepresanlar Nasıl Yardımınıza Yetişir?.” Edited by Arda Ateş. Translated by Yasin Kozak. Evrim Ağacı, August 02, 2019. https://evrimagaci.org/s/7882.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close