CRiSPR ile telomer kısalmasını azaltmak yahut engellemek mümkün müdür?

Hücresel boyutta evet, mümkün! Ancak bunu neden yapalım ki?

Telomerleri uzatmanın insanın ömrünü uzatacağı veya ölümsüzlüğe giden yolda iyi bir adım olacağı görüşü şimdilik çok da iyi bir görüş değil. Bunu anlamak için telomerlerin tam olarak ne olduğuna ve ne işe yaradığına ve onları nasıl uzattığımıza bakmak gerekir.

Telomerler, kromozomların uçlarındaki tekrarlayan nükleotid parçalarıdır. Bu nükleotit parçaları herhangi bir protein kodlamazlar. Ancak hücre her bölündüğünde yani her replikasyonunda telomerler kısalırlar. Telomerler olmasaydı her hücre bölünmesinde oluşan bu kısalmalar, anlamlı gen parçalarını etkileyebilirdi. Bilindiği üzere hücre bölündükçe telomerler zamanla kısalır ve en sonunda hücre bölünemeyecek hale gelir. Bu hücre yaşlanmasına sebep olur. Ama telomerlerin kısalmasını önlemek, hücrelerimizin daha genç kalmasını sağlayabileceği gibi başka sorunlar da doğurur.

DNA’nın her gün 1 milyon mutasyona uğradığı düşünülüyor. Bu mutasyonların kimisi tamir edilse de kimisi hücre bölündükçe birikmeye devam eder. Telomerlerin kısalıp hücre bölünmesinin engellenmesi bu mutasyonların birikimine ve tümör oluşumuna engel olur. Eğer bir hücremiz sonsuz bölünebilseydi yani telomerleri hiç kısalmasaydı yüksek ihtimalle kanser olurduk. Telomerazın, yani telomer kısalmasını önleyen enzimin kanserle bağlantılı olduğu düşünülüyor.

Ayrıca şu anki teknolojiyle bir insanın bütün hücrelerinin telomerlerinin kısalmasının önlenmesi çok mümkün görünmüyor. Yalnız bazı hücrelerde bunu uyguladığımızda ise kanserleşme sorunu ortaya çıkıyor. Unutulmamalı ki, CRISPR teknolojisi daha çok geliştirilmeye muhtaç ve telomerler hakkında daha bilmediğimiz çok şey var. Yani, şimdilik yaşlanmayı yavaşlatmak için yaptığımız şeyler sınırlı ancak muhtemelen bir gün daha fazlasını başarabiliriz. Farelerle yapılan birtakım çalışmalarda telomerleri gerçekten de geç yaşlanma için kullanabileceğimiz konusunda veriler elde edilmiş ancak henüz bahsettiğim problemleri aşabildiğimiz ve insanda deneyebildiğimiz söylenemez. Eklediğim kaynaklardan daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.