Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Silikon (Silisyum)

Silikon Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

Silikon (Silisyum) Wikipedia Commons
Saf Silikon örneği
3 dakika
12,194
  • Periyodik Cetvel
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 14. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

Silikon, "Si" kısaltması ile sembolize edilen ve atom numarası 14 olan kimyasal bir elementtir. Mavi-gri metalik bir parlaklığa sahip, sert, kırılgan ve kristal bir katıdır. Dört değerlik elektrona sahiptir ve yarı iletken özellik göstermektedir. Periyodik tabloda 14. grupta yer alır. Tepkimeye girmeye pek yatkın değildir.

Jöns Jakob Berzelius, ilk olarak 1823 yılında silikonu hazırlayıp saf formda karakterize edebilmiştir. Silikonun oksijenle tepkimeye girmesi sonucu oluşan oksitler, silikatlar olarak bilinen bir anyon ailesi oluşturur. Sırasıyla 1414 °C ve 3265 °C olan erime ve kaynama noktaları, borun ardından tüm metaloidler ve ametaller arasında en yüksek sıcaklıklar olarak bilinmektedir.

Silikon, kütle olarak evrendeki en yaygın sekizinci element olsa da, yeryüzünde saf halde nadiren bulunur. Yine de yerkabuğunun yaklaşık %90'ından fazlası silikat minerallerinden oluşur ve bu da silikonu yeryüzünde oksijenden sonra en bol bulunan ikinci element (kütlece yaklaşık %28) yapar. Silikon doğal bir elementtir ve her yıl yüzey sularına biyolojik kaynaklı 240 teramol silikon eklenmektedir ve bunların %3 kadarı birikmektedir.[1]

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Silikon; hidrojen, helyum, karbon, nitrojen, oksijen ve neondan sonra evrende en çok bulunan yedinci elementtir. Yerkabuğunun kütle bakımından %27,2'sini oluşturur. Bu özelliği ile yerkabuğunun yaklaşık %45,5'lik kütlesini oluşturan oksijenden sonra ikinci sırada yer alır. Dünya kütlesinin %31,5'ini oluşturan çekirdek, yaklaşık olarak Fe25Ni2Co0.1S3 bileşiği ile ifade edilir.[2]

Tüm Reklamları Kapat

Manto ise, Dünya kütlesinin %68,1'ini oluştururken, çoğunlukla yoğun oksitler ve silikatlardan oluşur. Bir diğer yandan, %96-99 saflıkta silikon, sadece kuvarsit veya kumun saf kök ile indirgenmesiyle oluşturulabilir. İndirgeme işlemi, silisyum karbürün (SiC) birikmesini önlemek için aşırı miktarda SiO2 kullanılan bir elektrik ark fırınında gerçekleştirilir.[2]

Uygulama ve Kullanım Alanları

Bileşiklerde

Çoğu silikon, endüstriyel olarak saflaştırılmadan ya da çok az miktarda işlenerek kullanılır. Silikatlar ise, inşaat harcı, modern sıva, silika kumu ve çakıl yapımında kullanılır.[2]

Alaşımlarda

İnce malzemelerin dökümünde performansı artırmak ve havaya maruz kaldığında sementit oluşumunu önlemek için, eriyik haldeki dökme demire ferrosilikon veya silikokalsiyum alaşımları ile saf silikon eklenir. Erimiş demirde saf silikonun varlığı, oksijen için bir havuz görevi görür. Böylelikle çelik türlerinin hemen hemen hepsi için kontrol altında tutulması gereken karbon miktarı, istenildiği gibi sınırlandırılabilir. Ferrosilikon üretimi ve kullanımı, çelik endüstrisinin en önemli örneklerinden biridir. Bu şekilde kullanılan silikon büyük ölçüde saf olmasa da, dünyadaki serbest silikon kullanımının %80'ini oluşturur. Silikon, aynı zamanda iletken çeliklerin önemli bir bileşeni olarak bilinir çünkü çeliğin direncini ve ferromanyetik özelliklerini önemli bir şekilde değiştirir.

Tarihi

Yer kabuğundaki silikon bolluğu sayesinde, doğal silikon esaslı malzemeler binlerce yıldır kullanılıyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  • Silikon, eski Mısırlılar ve Çinliler gibi farklı uygarlıklar tarafından boncuklar ve küçük vazolar üretmek için kullanılıyordu.
  • Silika içeren cam, ilk olarak MÖ 1500 yılında Mısırlılar ve Fenikeliler tarafından kullanıldı.
  • Doğal silikat bileşikleri, eski uygarlıklarda konutların inşası için kullanılan çeşitli harçlarda da yaygın olarak bulunuyordu.[4]

Etimolojisi

Silikon, adını çakmaktaşı veya sert taş anlamına gelen Latince "silex" kelimesinden alır. Başlangıçta "silisyum" olarak adlandırılan elementin adı, karbon ve bor gibi element isimlerine daha benzer olması amacıyla, 1800'lerin başında "silikon" olarak değiştirildi.[3] Daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Önlem ve Güven

Soluyarak, yutarak veya temas (deri, göz) yoluyla saf silikona maruz kalınabilir. Temas durumunda silikon, tahriş edici bir etki gösterse de büyük bir tehlike oluşturmaz. Solunması ve yutulması oldukça tehlikelidir.[5]

Kristalin silika tozunun solunması, akciğerlerin üst loblarında nodüler lezyonlar şeklinde iltihaplanma oluşturabilir. Bir diğer yandan, silika tozunun solunması, bir akciğer hastalığı olan silikoza yol açabilir.[6] Bu ve benzeri hastalıkların önüne geçmek için koruyucu maske kullanmak hayati bir öneme sahiptir.

İlginç Bilgiler ve Diğer

  • Saf silikon elmasla aynı kristal yapıya sahiptir.
  • Silikon, yüksek bir saflık oranına sahipken oldukça parlak bir katı formundadır. Metal gibi görünmesine rağmen, bir metaloid olarak sınıflandırılır. Yani elektriği yalnızca belirli koşullar altında iletir. Bu da silikonu elektronik endüstrisi için çok uygun hale getirir.
  • İnsanlar tarafından yapılan eski keskin çakmaktaşlı aletler silika içeriyordu. Taş Devri'nde, bu aletlerin arasına av araçları (oklar ve mızraklar gibi) ve ahşap işleme aletleri (kazma ve balta gibi) girdi.
  • 2015 yılında, yarı iletken malzeme uygulamaları için 65 milyon m2'den fazla silikon malzeme kullanıldı.[3] Bu, yaklaşık olarak 1000 futbol sahası kadar silikon kullanımı anlamına gelmektedir.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 14. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
20
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Bilim Budur! 6
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/06/2023 12:03:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9898

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kimya Tarihi
Elektromanyetizma
Balıkçılık
Göğüs
Canlı Cansız
Su Ayısı
Genetik Değişim
Ekonomi
Karanlık Enerji
Kara Delik
Akıl
Ağız
Gaz
Türkiye
Ara Geçiş Türleri
Kimyasal
Uzaylı
Nöron
Mikoloji
Besin
Entropi
Virüsler
Mühendislik
Cansız
Makroevrim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Dizleriniz Neden Gıcırdıyor?
Dizleriniz Neden Gıcırdıyor?
Büyük Patlama Neden Evrenin Başlangıcı Olamaz?
Büyük Patlama Neden Evrenin Başlangıcı Olamaz?
Mars'ta, Dünya'dan Bile Daha Yaşanabilir Yerler Olabilir mi?
Mars'ta, Dünya'dan Bile Daha Yaşanabilir Yerler Olabilir mi?
Depremler Sırasında Gökyüzünde Neden Işık Oluşur? | Deprem Işıkları!
Depremler Sırasında Gökyüzünde Neden Işık Oluşur? | Deprem Işıkları!
Karanlık Madde: Evrenin Yarısından Fazlası Nasıl
Karanlık Madde: Evrenin Yarısından Fazlası Nasıl "Görünmez" Olabilir?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Anlayan, et al. Silikon (Silisyum). (10 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 8 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9898
Anlayan, A., Emektar, D. (2021, February 10). Silikon (Silisyum). Evrim Ağacı. Retrieved June 08, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9898
A. Anlayan, et al. “Silikon (Silisyum).” Edited by Dilan Emektar. Evrim Ağacı, 10 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/9898.
Anlayan, Alican. Emektar, Dilan. “Silikon (Silisyum).” Edited by Dilan Emektar. Evrim Ağacı, February 10, 2021. https://evrimagaci.org/s/9898.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close