Şempanzelerde Et Tüketimi ve Avlanma Taktikleri: Kuzenlerimiz Nasıl Avlanıyor?

Şempanzeler, genellikle bitki-temelli besinlerle, örneğin meyvelerle beslenmeleriyle bilinirler. Gerçekten de diyetlerinin büyük bir çoğunluğu otçul besinlerle doludur. Ancak şempanzeler, otçul hayvanlar değildir! Bizler gibi, hepçil hayvanlardır: Yani hem et yiyebilirler, hem de ot... Üstelik bu, öyle böcek veya küçük memeliler yemekle sınırlı da değildir!

Şempanze kuzenlerimiz, organize gruplar halinde kolobus maymunları gibi diğer maymunları avlamaktadırlar! Sürüler halinde avlanan şempanzelerden söz ediyoruz. Planet of the Apes tarzı görüntüler aklınıza geliyorsa, yanılmıyorsunuz; çünkü Gombe'de gözlenen 4 Yıl Savaşları gibi savaşçı doğaya sahip olan kuzenlerimiz, et bulma ve avlanma konusunda da son derece başarılıdır.

Şempanzelerde Avlanma

1995-2014 yılları arasında sadece şempanze avlanmalarına odaklanan Watts ve Mitani, International Journal of Primatology dergisinde yayımladıkları makalede ilan ettikleri üzere, toplamda 556 ayrı av girişimine tanıklık etmişlerdir.

International Journal of Primatology

Tabii bu, tespit edebildikleridir. Muhtemelen tespit edebildikleri, gerçekte vahşi doğada kuzenlerimizin yaptığından çok ama çok daha azdır.

Buna rağmen bu 556 ayrı avlanma davranışı, şempanzelerle ilgili bize önemli bilgiler vermektedir. Örneğin bu avlanma girişimlerinin 356 tanesi, doğrudan kolobus maymunlarına yöneliktir. Kuzenlerimiz, geri kalanlarında başka maymun türlerini, diğer memeli hayvanları ve bulabildikleri diğer canlıları avlamışlardır. 

Ronan Donovan

Bu 356 kolobus maymunu avı boyunda 912 adet kolobus maymunu yakalayıp öldürmeyi başarmışlardır. Dolayısıyla her sürü, av başına yaklaşık 3 kolobus maymunu avlamıştır. Bu, kolobusların son derece hızlı maymunlar olduğu düşünülürse harika bir orandır!

"Harika" diyor olsak da, işin bir de kolobus maymunu tarafı vardır. 2011 yılında yapılan bir araştırma, 1975 ila 2007 yılları arasında kolobus maymunu popülasyonunun %89 oranında azaldığını tespit etmiştir! "Lanet olası insanlar!" diye düşünebilirsiniz; ancak bu defa suçlu biz değiliz gibi. Çünkü 1990'ların başında yapılan araştırmalar, şempanzelerin her yıl, kızıl kolobus maymunlarının toplam popülasyonunun yarısını öldürdüğünü göstermektedir! 

Neden Kırmızı Kolobuslar?

Çünkü diğer maymunların aksine, şempanze avcılarını gören kolobuslar kaçmak yerine, bölgelerini savunmayı tercih etmektedirler. Bu da onları şempanzeler için daha kolay avlar haline getirmektedir. Aslında yerini korumak asil bir davranış olabilir; ancak eğer ki saldıran şempanze sürüsü 20 şempanzeden oluşuyorsa, makul bir savunma yapmak imkansızdır! 

Evrimsel süreç ve evrimin ekolojiyle ilişkisi, bu örnekte de iş başındadır. Şempanzelerin aşırı avlanması ve kızıl kolobus popülasyonlarını tükenme noktasına getirmesi, onları yeni avlar aramaya itmiştir. Gerçekten de, 2002 yılında en yüksek noktasına ulaşan kolobus avları, o dönemden beri azalmaktadır. Şempanzeleri doyuran ikinci grup ise mantolu geriza (Colobus guereza) adı verilen bir diğer kolobus maymunu türüdür. Ne yazık ki aşırı şempanze avlanması, bu canlıların da soyunu tüketmektedir. Üçüncü sırada bulunan siyah-beyaz kolobuslar, tehlike hattında bulunmaktadır.

Bu üçüncü grubun av olması tür için daha büyük bir tehdittir; çünkü siyah-beyaz kolobuslar zaten azınlıkta olan bir türdür. Eğer ki 100 bireylik bir popülasyondan 1-2 tane avlarsanız sorun değil; ancak siyah-beyaz kolobus gibi 10-12 bireyden oluşan bir grupta 1-2 tane avlamanız, türe büyük zararlar verebilecektir. Fakat evrim, burada dengeleyici bir role sahiptir. Bir türün sayısı aşırı azaldığında, onları bulmak da bir o kadar zor olmaktadır. Dolayısıyla araştırmak, enerji sarfiyatı demektir. Şempanzeler, soyu tükenme noktasına gelen türlerle uğraşmayı bırakmaktadır. Böylece, döngüsel bir şekilde farklı türleri hedeflemeleri sayesinde hiçbir tür tamamen yok olmamaktadır.

Natural History Museum

Şempanze Avcı Gruplarında İş Bölümü

Böylesine zorlu bir av, ancak işbirliği ile mümkündür. Şempanzeler, son derece organize bir şekilde avlanmaktadırlar. Boesch tarafından 2005 yılında yayınladığı bir makalede, avcı sürüsündeki her bir şempanzenin ayrı görevleri olduğu belirtilmektedir. Bu görevler, 4 ana başlıkta toplanabilir:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

1. Yönlendiriciler: Bunlar, avı belli bir yöne doğru süren, genelde avları doğrudan kovalamayan ama belirli yönlere doğru güden bireylerdir.
2. Engelleyiciler (Blokerler): Bunlar, eğer ki av sürüsü içerisinde planın dışına çıkan avlar olursa, onların yolunu keserek uzaklaşmalarına engel olan bireylerdir.
3. Kovalayıcılar: Bunlar, doğrudan avın peşinden koşan ve onları yormayı hedefleyen avcılardır. Bunlar, çıkardıkları seslerle avları korkutmakta ve hataya zorlamaktadır. Ne var ki ava son darbeyi vurup avlayanlar bunlar değildir.
4. Pusucular: Avların yönlendirildiği bölgede, pusucular beklemektedir. Bunlar, doğru anda, korkuyla kaçan avların üzerine atlayarak onları alt ederler.

Lolcow

Bu avlanma teknikleri, birçok türde benzer olmakla birlikte, insanlarınkiyle de büyük oranda benzeşmektedir.

Ayrıca sürü, paylaşımcıdır. Ortaklaşa avlanan av, ortaklaşa tüketilir.