Eski Dünya Maymunları (Cercopithecidae)

Tanım ve Genel Bilgiler

Orta ve büyük boyutlu maymunlardır. Çoğunun kuyruğu vardır; ancak uzuv özelliği yoktur, yani prehensil değildir. Bazı Eski Dünya maymununun köpekler gibi İngilizce snout adı verilen burunları vardır. Bazıları düz burunlu, çoğu ise renkli postludur. Gebelik süreleri 5 ila 7 ay sürer. Bilinen en küçük Eski Dünya maymunu Orta Afrika'da yaşayan talapoin adı verilen Miopithecus cinsi maymunlardır. Boyutları 34-37 cm civarındadır. Ağırlıkları ise 1 kg civarındadır. Bilinen en büyük Eski Dünya maymunu ise 70 cm boyunda, 50 kg ağırlığında mandril isimli Mandrillus cinsi maymunlardır. Örneğin Lion King filmindeki Rafiki bir mandril türüdür.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Tam olarak 24 cins ve 138 tür ile bilinen en büyük primat ailesidir. Bu ailenin bir üst taksonu Cercopithecoidea üst ailesinde (superfamily) Alophe metios isimli 22 milyon yıl önceye ait Kenya'da bulunan bir başka tür de dahil olur. Bu türün çene ve diş morfolojisindeki bazı farklar nedeniyle taksonomik olarak Eski Dünya maymunlarından biraz uzaklaşıp, insansılar veya insaymunlar diye bilinen Hominoidea üst ailesine yakınlaşır. Bu da Cercopithecidae ailesinin üstüne Cercopithecoidea üst ailesinin açılmasına neden olur.

Eski Dünya Maymunları arasında babunlar (Papio spp.), makaklar, mandriller, vervetler, kolobus maymunları, lutunglar, surililer, langurlar, doklar, proboskisler, domuz-kuyruklu maymunlar bulunur. Filogenetik olarak insan türüne, Yeni Dünya maymunlarından daha yakındırlar. Yeni Dünya maymunlarından yaklaşık olarak 55 milyon yıl önce ayrıldıkları hesaplanmıştır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Adlarından da anlaşılacağı gibi sadece Afrika ve Asya'ya yaşarlar. Savan iklimlerde, tropikal ormanlarda, dağlık alanlarda ve çalılarda yaşayabilen türleri vardır. Eskiden Avrupa'da dağılım gösterdikleri bilinse de günümüzde yayılımları yoktur. Sadece Cebelitarık'ta dağılım kaydı olan barbar makakları (Macaca sylvanus) vardır. Ancak o bölgeye insanlar tarafından getirilip, getirilmedikleri bilinmiyor.

Davranış ve Etoloji

Kolobus maymunları gibi bazıları ağaçsıl (arboreal), babunlar gibi diğerleri karasaldır. Oldukça kompleks sosyal ilişkileri bulunur. Matrilineal grup tipi görülür. Yani dişiler doğduktan sonra hayat boyu anneleri ile yaşarken, erkekler erişkinliğe ulaşınca yeni gruplar aramak için gruptan ayrılır.

Diyet ve Metabolizma

Ağırlıklı olarak otçul beslenseler de neredeyse hepsi hepçildir. Başlıca besin kaynakları meyve ve diğer bitkiler olsa da, açlık durumunda çiçekler, yapraklar, böcekler, omurgasızlar ve küçük memelileri yiyebilirler. Hatta insan çöpleri ile de beslenirler.