İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
Pedram Türkoğlu
- Taksonomi
- Taksonomi
- Bilimsel Adı Deuterostomia
- Halk Arasındaki Türkçe Adı İkincil Ağızlılar
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Deuterostomes
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Hayvanlar (Animalia)
- Alt Alem (Subkingdom) Gerçek Dokulular (Eumetazoa)
- Tip (Type) Parahoxlu Hayvanlar (Parahoxozoa)
- Klad Bilateria
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Bir denizanasından veya Knidliler'den daha gelişmiş olan bütün hayvanlar iki büyük gruba ayrılırlar: Birincil ağızlılar (Protostoma) ve İkincil ağızlılar (Deuterostoma). İnsanları da içinde barındıran Kordalılar (Chordata), ikincil ağızlıdır.
İkincil Ağızlılar, bu tuhaf isimlerini gelişim sırasında gastrülasyon evresinde oluşan blastoporun özelleşmesi boyunca, ağızlarının anüslerinden sonra ("ikinci sırada") oluşmasından almaktadırlar. Kardeş klad olan Prostostomlar, yani birincil ağızlılarda ise ağız önce, anüs sonra oluşur. Hem birincil, hem ikincil ağızlılarda sperm ve yumurtanın birleşmesinden oluşan zigot, öncelikle blastula adı verilen içi boş bir hücre yumağına gelişir. İkincil ağızlılarda ilkin hücre bölünmeleri, hücre kutup eksenine paralel veya dik şekilde oluşabilir. Buna radyal yarık (İng: radial cleavage) adı verilir. Birçok ikincil ağızlılarda "belirsiz yarık" (İng: indeterminate cleaveage) isimli bir diğer durum görülür: Yanigelişen embriyonun hücrelerinin "kaderi" (neye dönüşecekleri), ebeveyn hücreler tarafından belirlenmez. Dolayısıyla ilk birkaç bölünme sırasındaki hücreler birbirinden ayrıştırılacak olursa, her biri eksiksiz birer larva üretebilir.
İkincil ağızlılarda ayrıca mezoderm, sölom adı verilen boşluklu yapıyı oluşturur. Buna enterosölom denir ve bu nedenle ikincil ağızlılara kimi zaman "Enterosölomlular" da dendiği görülür.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Günümüzden 555 milyon yıl kadar önce yaşamış olan Kimberella cinsi, birincil ağızlıdır. Dolayısıyla birincil ağızlılar ile ikincil ağızlılar arasındaki ayrım bundan önce olmuş olmalıdır. Yapılan araştırmalar, bu evrimsel ayrımın en az 558 milyon yıl önce olduğunu; dolayısıyla Kambriyen Patlaması'nın yaşandığı 541 milyon yıl öncesinden çok daha önce bu ayrımın çoktan yaşandığını göstermektedir. Bugüne kadar keşfedilen en eski ikincil ağızlı, günümüzden 540 milyon yıl kadar önce yaşamış olan Saccorhytus coronarius türüdür. Yapılan incelemeler, bu türün bugüne kadar keşfedilmiş bütün ikincil ağızlıların (dolayısıyla insanların da) doğrudan atası olduğunu göstermektedir.
Etimoloji
Taksonun adı, Antik Yunan'da "ikinci ağız" anlamına gelmektedir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
4
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 04:17:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7299
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
