Yeşil papağan (Psittacula krameri)

Gözlem Bilgileri

İstanbul, Ayasofya Camii'deki ufak bir deliğin içerisinde meraklı gözlerle aramalar gerçekleştiren bir dişi birey.

Tanım ve Genel Bilgiler

Bu papağan türleri tamamen yeşil tüylere, uzun sivri uçlu kuyruğa ve kanatlara sahiptir. Cinsel dimorfizm, yani cinsiyetler arasında görünüş farkı barındırırlar. Erkeklerin boynunda siyah ve kırmızı halka bulunurken; dişi ve immatür bireylerde bulunmaz. Zaten bu yüzden İngilizce "ring-necked parakeet" şeklinde isimlendirilir. Yetişkin bireyler, kuyruk dahil yaklaşık olarak 37-43 cm uzunluğundadır. Kanat açıklıkları ise 15-17 cm'dir. Sesleri ise oldukça karakteristik "çığlık" şeklindedir. Ayrıca insan seslerini taklit etmeyi öğrenebilirler.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Tropikal ve subtropikal dahil bütün papağanları içeren Psittaciformes (Papağangiller) takımında sınıflandırılırlar. Bu takım içerisinde 3 tane süper-aile bulunur. Bunlar, söz konusu papağanımızın da dahil olduğu gerçek papağanlar olarak bilinen Psittacoidea ailesi, büyük ibikleri ile kakadu olarak bilinen Cacatuidae (Kakadugiller) ailesi ve Yeni Zelanda papağanlarının dahil olduğu Strigopoidea ailesidir. Zira bildiğiniz gibi Yeni Zelanda gibi izole adalardaki coğrafik izolasyonlar, türleşmeyi sağlayan en güçlü mekanizmalardan biridir. Afrika'da P. k. krameri ve P. k. parvirostris olmak üzere iki alt tür bulunur. Asya'da ise P. k. manillensis ve P. k. borealis olmak üzere iki alt türü vardır.

Ashlee Lane Bakırcı-Taylor

Moleküler analizler, Avustralasya'nın ayrıldığı Gondwana kıtasından köken aldıklarını ve ilk olarak yaklaşık olarak 66-51 milyon yıl önce türleşmeye başladıklarını gösteriyor. Ayrıca fosilleri, non-avian oviraptorid dinozorlar ile fazlasıyla benzerlik gösterdiği için arada anatomik karışıklıklar olabiliyor. Bu da papağan gagalarının Oviraptor türleri ile güzel bir yakınsak evrim örneği olduğunu gösteriyor.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Önceden Sahra Altı Afrika ve bazı Güney Asya ülkelerinde yaşayan bu türler, hayvan ticareti sayesinde 19. yy'dan itibaren Avrupa'nın birçok kısmına yayıldıkları düşünülüyor. Fakat bu konuda doğal yollarla yayılmış olabilecekleri de tartışma konusu dahilindedir. Neredeyse bütün papağanlardan daha kuzey kesime erişebilmişlerdir. Bu uyum başarıları sayesinde artık Belçika, İspanya, İsrail, Türkiye, İngiltere, Hollanda, Almanya, Yunanistan, Fransa ve Hollanda gibi ülkelerde yerleşik türler olarak sınıflandırılıyorlar. Ülkemizde özellikle İstanbul ve Ankara'da görülebilirler. Öyle ki Riva'da bol bol bulunurlar. Adeta bir evrimsel başarı hikayesi. Ayrıca yerleşik hayata uyum sağlayabilmiş nadir papağan türlerinden biridir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Artık IUCN Kırmızı Liste içerisinde LC, yani Asgari Endişe (Least Concern) kategorisinde sınıflandırılırlar. Keza sayıları gün geçtikçe artmaktadır.

Davranış ve Etoloji

Son derece zeki türlerdir demek isterdik. Fakat zekanın tanımı yapılamadığı için "bilişsel yetenek" demek çok daha doğru olacaktır. Zira etologlar (davranış bilimciler) da literatürde bilişsel yetenek anlamına gelen "cognitive abilities" tanımını kullanmaya başlamışlardır. Memeliler dışında kargalar (Corvidae) ile birlikte bilişsel kabiliyetleri en fazla olduğu bilinen türlerdir. Keder içeren kompleks duygular dahil ayrıntılı sosyal ritüeller de taşımaktadırlar. Alet kullanmak ve objeleri gömmek gibi davranışlar da sergilerler. Bu yüzden bilişsel yetenekler kompleksinin hem kargagiller, hem papağanlar, hem de primatlarda bağımsız evrimleştiği kabul edilir. İnsan seslerini dinleyerek birebir taklit edebilirler. Sadece insan sesleri de değil, çevrede duydukları birçok sesi taklit etmekte çok başarılıdırlar.

Ashlee Lane Bakırcı-Taylor

Diyet ve Metabolizma

Otçul türlerdir. Genelde tohumlar, meyveler, sebzeler, kuruyemişler ve tahıllar ile beslenirler. Dolayısıyla çiftçiler için baş belası olabiliyorlar.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Avrupa'ya yayılışının ana nedeni, evcil hayvan ticareti olarak belirlenmiştir. Sahra Altı Afrika'dan yakalanan ve Avrupa'ya satılan bireyler kafeslerden kaçarak yayılmaya başlamış olmalılar. Aynı şekilde insanlarla iyi geçinen kuş türlerinden biridirler. İnsan seslerini taklit etmekte ustadırlar.

Etimoloji

Psittacula, Latince Psittacus'tan gelir ve "papağan" anlamını taşır. Tür ismindeki krameri ise Avusturyalı doğa bilimci Wilhelm Heinrich Kramer anısına verilmiştir.