Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur?

6 dakika
101,887
Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur? Wallpaper13
Tüm Reklamları Kapat

Kuşlar hakkında insanlarla konuştuğumda bir yanlış anlama tekrar tekrar ortaya çıkıyor, herkesin yanlış anladığı bir şey. Üstelik de kalın kafalı olmayanların da. Kalın kafalılar birçok şeyi yanlış anlar. Bu insanlar, kendilerinin akıllı olduğunu düşünüyorlar, genel olarak öyleler de. Sadece kuşlardan anlamıyorlar.

Kuşlarla ilgili bu yanılgı nedir? Umarım oturuyorsunuzdur çünkü söylüyorum: Kuşlar yuvalarında uyumaz.

Hayır, uyumaz. Zihnimizdeki görüntü çok hoştur: küçük bir kuş, sabahın erken saatlerinde solucan toplamaktan yorulmuş, sıcacık küçük yuvasında ufak bir yapraktan örtüyü kaldırıyor ancak durum böyle değil. Yuvalar (tabii yuva yapan kuşlar için; çoğu kuş yuva yapmaz) yumurtaları ve yavru kuşları muhafaza etmek içindir. Yuvalama mevsimi bittiğinde yuvalar pislik içindedir: Yavruların dışkılarıyla sıvanmış durumdadır, hatta bazen içinde ölü bir yavru bile olabilir. Bu pislikler asalakları ve yırtıcı hayvanları cezbeder, kuşların da artık yuvalara ihtiyacı kalmamıştır zaten.

Tüm Reklamları Kapat

Bu durumda kuşlar nerede uyur? Birçok yerde. Kuşların uyumak için yerleşmelerine “tüneme” denir ve aradıkları, temelde, güvenlik ve sıcaklıktır. Ötücü kuşlar, kedi ve benzeri şeylerden kaçınmak için yerden, baykuşlardan kaçınmak için de açık alanlardan uzak durur. Yoğun çalılar veya ağaç yaprakları uygundur. Daha büyük kuşların daha çok seçeneği vardır; onlar suyun üzerinde, dalda hatta sadece yerde bile uyuyabilir.

Gerçi tüneklerin çok azı tamamen güvenlidir, bu nedenle bazı kuşlar kelimenin tam anlamıyla bir gözü açık uyuma yeteneği geliştirmiştir. Çoğu kuşun gözleri (insan gözünün aksine) beynin sadece bir tarafına bilgi gönderir. Tek yarımküresel yavaş dalga uykusu (unihemispheric slow-wave sleep) (TYYDU), kuşların beyninin bir yarımküresi uyanık ve alarmdayken diğer yarımküresinin derin bir uykuya dalmasını sağlar. Kuşlar, tüneklerinin güvenlik derecesine göre TYYDU’yu devreye alıp devreden çıkarabilir: Örneğin büyük bir ördek sürüsü açık bir gölde tünekliyorsa sürü merkezinin güvenliğindeki kuşlar sistemi tamamen kapatabilir, sürü kenarında açıkta olan kuşlar ise alarmda olmak için TYYDU uyuyabilir. Dahası da var, bilim insanları bazı kuşların uçarken uyuyabilmesi için TYYDU’yu kullandığını düşünüyorlar.

Tamam, yani kuşlar yuvalarında uyumaz. Daha da ayrıntıya inelim. Birçok farklı kuş türü vardır ve farklı şekillerde tünerler. Bir sonraki kokteylde herkesin gerçekten gözünü kamaştırmanız için işte size farklı kuş ailelerinden bazılarının nasıl tünedikleri hakkında bilgi:

Kazlar ve ördekler. Çakalın en sevdiği şey büyük, tombul, lezzetli, uyuyan bir kazın üstüne atlamaktır. Büyüklüğü ve tombulluğu, bir de üstüne perdeli ayağı, bu su kuşunun ağacın güvenliğinde uyumasını imkânsız hâle getirir. Kazlar ve ördekler geceleri çoğunlukla suyun üstünde uyur. Kartallar ve şahinler de geceleri uyuduklarından tehdit oluşturmaz, yüzerek yaklaşan yırtıcı da sudan titreşimler gönderip onları uyandıracaktır. Adacıklar da işe yarar. Su kuşu genellikle tek ayağının üstünde durarak kıyıda da uyur (diğer ayağını tüylerinin sıcaklığı arasına sokarak).

Tüm Reklamları Kapat

Balıkçıllar ve akbalıkçıllar. Uzun bacaklılardan, su kıyısında yaşayan bu büyük kuşlar, sadece kendileri gibi büyük yırtıcılardan korunur: timsahlar ve kartallar. Balıkçıllar ve akbalıkçıllar, sürüngen ikazı için su titreşimlerine güvenip bazen sığ sularda tüner, fakat daha çok su kenarındaki ağaçlarda büyük sürüler hâlinde uyur.

Sahil kuşları. Çoğu zamanlarını açık kumsallarda geçiren çulluklar ve yağmur kuşları, uyanık olduklarında bile pike yapan yırtıcı kuşların saldırısına uğrayabilir. Ağaç dallarına tünemek veya suda yüzmek için donanımı olmadığından uyumak daha da tehlikeli bir meseledir. Sahil kuşları sadece ellerinden gelenin en iyisini yaparak (birbirlerine alarm işareti vermek için) büyük sürüler hâlinde açık kumsallarda tüner ve tetikte kalmak için neredeyse hep TYYDU’yu kullanır.

Şahinler, kartallar ve baykuşlar. Şu eski 800 librelik (yaklaşık 360 kiloluk) goril bilmecesini* biliyor musunuz? Şahinler ve kartallar için de aynı şey geçerli: Onlar da istedikleri yerde uyur. Büyük yırtıcı kuşlar, yerden yüksekte oldukları sürece başka yırtıcılardan korunmak zorunda değildir, bu nedenle genellikle sadece bir yerlerde bir ağaç dalı bulmaları yeterlidir. Baykuşlar da çoğunlukla gündüzleri ağaçlarda uyur, ya (ışığın biraz kesilmesi için) yoğun yapraklar arasında ya da -bazı türler için- ağaç kovuklarında.

Orman tavukları ve bıldırcınlar. Uyku, belki de en çok bu adamlar için tehlikelidir: tombul ve ağız sulandırıcı ve tipik zayıf uçma kabiliyeti. Onları her şey yer. Bulabildikleri en güvenli yerlerde uyur, TYYDU’yu kullanır ve savunma amacıyla kamuflaj yapar. Çil kekliği (spruce grouse veya ruffed grouse) gibi ağaçların olduğu yerlerde yaşayan kuşlar yukarılara uçup ağaç dallarında uyur. Ağaçların değil de küçük bitkilerin olduğu yerlerde söğüt kar tavuğu gibi kuşlar bu bitkilerde uyur. Hiçbir şey yoksa -ne ağaç ne de çalı- diyelim ki toprak da karla kaplıysa, ak kuyruklu kar tavuğu gibi kuşlar bütün tüylerinin beyazlığına güvenip karlı yamaçlara sokularak yatar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Ağaçkakanlar. Çoğu ağaçkakan ağaç kovuklarında tüner, ya yuva olarak kullandıkları kovuklarda ya da sadece uyumak için oyduklarında. Aslında birçok kuş ağaç kovuklarında uyur veya herhangi bir delikte ya da üstü kapalı bir alanda. İnsanlar da çatıların, köprülerin, ağıl saçaklarının ve denizliklerin altında korumalı kuytu alanlar yaratarak kuşlara yardım etmişlerdir.

Kargalar, kırlangıçlar, ebabiller, sığırcıklar. Bu kuşlar yakın akraba değildir ancak olağanüstü bazı toplu tüneme davranışları hepsinde görülür. Bazı türler sosyal nedenlerle veya güvenlik nedeniyle ya da sıcaklık için beraber uyumayı seçer, bazen kocaman sürüler hâlinde. Bu sürüler gün batımında toplandıklarında oluşan manzara, kimileri için hayret verici kimileri içinse ürkütücüdür, ancak kesinlikle bakışlarınızı alamayacağınız bir şeydir. Maryland’deki yüzlerce kargayı, Florida’daki binlerce ağaç kırlangıcını, Wisconsin’deki bir ortaokulun üstüne üşüşen baca ebabillerini gösteren videoları ve virüs gibi yayılan, Birleşik Krallık’taki ünlü sığırcık sürüsü videosunu muhakkak izleyin.

Peki ya diğer kuşlar? Kalan kuşların çoğu –tüm kuş türlerinin yarısından daha fazlası- ötücü kuşlar takımından tüneyen kuşlardır. Klasik kuş gibi kuşlar: serçeler, bülbüller, kardinal kuşları, alakargalar, kiraz kuşları vs. Tüneyen bu kuşlar uyumak için çoğunlukla çalı, çalı çit ve ağaçlar gibi yoğun bitkileri kullanır. Gün batımında uçarak gelir, uygun boyuttaki bir dala tutunur ve uyuyakalırlar.

Tüneyen kuşlar, uyurken tüneklerinde nasıl tünemiş kalırlar, diye sorabilirsiniz. Tabii ki, evrim. Tüneyen ötücü kuşlar, bacaklarında, bir tüneğe konduklarında istemsizce orayı kavrayarak kapanan “bükücü tendonlar (flexor tendons)” geliştirmişlerdir. Kuş, bacağını düzleştirene kadar tendonlar gevşemeyecektir, bu nedenle hazır olana dek kuş yerinden fiziksel olarak ayrılamaz. Kavrama o kadar sıkıdır ki bazı kuşlar baş aşağı durumda uyurken görülebilir. Bana çok rahat görünüyor, ayrıca yuvaya da ihtiyaç yok.

* Çevirmen Notu: Bilmece şöyledir: Soru: "800 librelik bir goril nereye oturur?" Cevap: "Nereye isterse." 800 librelik goril, ayrıca “istediği şeyi yapabilecek kadar güçlü kişi veya şirket” için kullanılan bir deyimdir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 8
  • Tebrikler! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 1
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Slate | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 13/12/2024 12:18:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1950

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Semptom
İhtiyoloji
Ufo
Elektromanyetik
Genetik Mühendisliği
Pandemi
Nüfus
Algoritma
Şehir Hastanesi
Ara Tür
Makina
Hayvan Davranışları
Risk
Enzim
Yangın
Astrobiyoloji
Koruma
Hücre Biyolojisi
Çocuklar
Bilim Felsefesi
Yeni Koronavirüs
Değişim
Yaşamın Başlangıcı
Tedavi
Modern
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. Lund, et al. Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur?. (8 Şubat 2014). Alındığı Tarih: 13 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1950
Lund, N., Ölez, Ş., Bakırcı, Ç. M. (2014, February 08). Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur?. Evrim Ağacı. Retrieved December 13, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1950
N. Lund, et al. “Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez, Evrim Ağacı, 08 Feb. 2014, https://evrimagaci.org/s/1950.
Lund, Nicholas. Ölez, Şule. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kuşlar Hakkındaki En Büyük Yanılgı: Kuşlar Nerede Uyur?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez. Evrim Ağacı, February 08, 2014. https://evrimagaci.org/s/1950.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close