Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler...

Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler...
7 dakika
74,201
Tüm Reklamları Kapat

İnsan, "tek zeki canlı" olma sıfatından son derece uzak bir tür. Modern bilim dahilinde beyni olan her canlının zeki ve belli bir ölçüde bilinçli olduğunu biliyoruz. Hayvanlar salt içgüdüleri ile hareket etmiyorlar, otomatik makineler de değiller. Onlar da bizler gibi düşünüyorlar, analiz ediyorlar, algılıyorlar, kararlar alıyorlar. Fakat insan harici hayvanların yine de davranışlarının büyük bir kısmını içgüdüsel davranışlar, özellikle de "sabit hareket örüntüleri" (İng: "fixed action pattern") adını verdiğimiz davranış desenleri domine ediyor. Bu yüzden dışarıdan bakıldığında, canlıları detaylı incelemeyen gözler onların robotlar gibi hareket ettiğini sanıyorlar. Bu, tamamen yanlış.

Örneğin kargaları diğer hayvanlarla karşılaştırdığımızda "Ne kadar zeki hayvanlar!" diye düşünürüz; çünkü o sabit hareket örüntülerini kırmayı başarıyor gibi gözükür. Bu doğrudur da... Fakat bunu yapabilen tek hayvan karga değildir; her hayvan sabit hareket örüntülerinin ötesine geçebilir. Bunu, buradaki yazımızda işlemiştik. Bu yazıda gelin, karga zekasına odaklanalım:

Tüm Reklamları Kapat

Kargalar, muhteşem hafızaları ve alet kullanarak problem çözme yetenekleri bizi hayretler içinde bırakır. Biyologlara göre kargaların zeka seviyesi, 7 yaşında bir çocuğunkine eşittir. Kargalar ve zekaları her zaman merak konusu olmuştur ve bilim insanlarının kargalar üzerindeki araştırmaları devam etmektedir.

Öncelikle bütün karga türleri bu kadar zeki değildir. Kargalar; kuzgun ve saksağan gibi farklı türlerin de dahil olduğu Corvus cinsine dahil olup, kargagiller (Corvidae) familyasındandır. Bu familyada yaklaşık 120 farklı tür bulunur. Kargalar ve kuzgunlar bu familyanın en zeki türleridir. Kargaların ve kuzgunların beyinleri vücut büyüklüğüne göre kıyaslanınca diğer kuşlara göre daha büyüktür. Memelilerde ise insanlar ve yunusların beyinleri büyüktür. Tabii ki, bilim insanları kargaların beyni daha büyük o yüzden daha zekidir diye kestirip atmıyor; bunun nedenini anlamak için pek çok deney ve gözlem yapıyorlar. Öyle ki, kargaların zekasını anlamak, Dünya-dışı zeki yaşam formları varsa onların zekasını anlamamızın anahtarı olabilir!

Tüm Reklamları Kapat

Kargalar Zekaları Sayesinde Neler Yapabilir?

Kargaların ne kadar zeki hayvanlar olduğunu gösteren gözlenmiş kanıtlar şunlardır:

  • Alet yaparak yiyeceklere ulaşabilirler. Kargalar harika birer alet yapıcıdırlar. Doğada genellikle yaprakları yırtıp, kıvırıp ağaç kavuklarındaki böceklere ulaşmak için kullanırken görülmektedir. Sadece bu da değil, sert yaprakları ya da çimlerin keskin kenarlarını bıçak gibi kullanıp alet yapabilmektedir. Bir laboratuvar deneyinde, bir karga ulaşılması zor olan yiyeceğe bir telin ucunu kıvırarak ulaşmaya çalışmıştır. Sonra ucu kıvrılmış teli, yiyeceğe ulaşması kadar uzun olan başka bir çubuğa ulaşmak için kullandı. Kargalar bu teknikleri genç kargalara da öğretmektedir.
  • Kargalar yer değişimi ve yerçekimi gibi karmaşık kavramları anlayabilmektedir. Bir deneyde, dört karga çakıl taşlarının bulunduğu bir odaya konuldu ve kargaların yetişemeyeceği uzaklıkta su dolu bir tüpün içine kurtçuk yerleştirildi. Kargalardan ikisi bu problemi çözmeye çalışırken diğer ikisi hemen çözüme ulaştı. Kargalar daha büyük taşların daha çok su yer değiştireceğini de anladı ve kurtçuğa ulaşana kadar taşları suya attı.
  • Sincap gibi birçok hayvan yiyeceklerini saklayabilmekte, fakat kargalar bunu daha ileri bir seviyede yapabilmektedir. Kargalar omnivordur yani hem et hem de otla beslenmektedir ve hırsız olarak bilinmektedir. Kargalar yiyeceklerini saklayabilir ve diğer kargalar tarafından gözetlenmediğinden de emin olmak ister. Eğer etrafta bir karga varsa, yiyeceklerini göğüs tüylerinin içine saklıyormuş gibi yaparlar. Fakat bütün kargaların bunu yaptığını düşünürsek, birbirlerini takip edip bazen bu durumu destansı bir hava savaşına dönüştürürler.
Bu videoda, en zeki canlılar arasında yer alan kargaların muhteşem problem çözme yeteneklerini izleyeceğiz. Tıpkı bir insanın bir problemi çözerken deneme-yanılma ve gözlem becerilerine başvurması gibi, karga da karşılaştığı problemi aynı şekilde çözmeye çalışıyor. Bütünün parçalarını tanıyor olsa da, bilmecenin yanıtını bilmiyor ve daha önce hiç karşılaşmamış. Buna rağmen zekası sayesinde sorunu çözmesi pek de vakit almıyor.
BBC
  • Kargalar bulunduğu ortama çok iyi uyum sağlayabilmektedir. Cevizleri yüksek bir yerden bırakarak kırılmasını sağlayabilir. Bu sizi şaşırtmadıysa eğer bir de bunu dinleyin: Cevizlerin kırılması için yola bırakıp bir arabanın üzerinden geçmesini bekleyebilir. Eğer hala kırılmadıysa cevizi alır ve tekrar dener. Ayrıca kargalar trafikteki değişimi de takip ederek cevizi ne zaman yola bırakacaklarını da bilebilir; cevizleri sadece arabalar için kırmızı yandığında yoldan toplarlar. Birçok insanda olmayan bir yetenektir bu.
  • Kargalar göç yollarında ölümcül bir vaka olduysa eğer (bir karga dahi ölse) o yolu bir daha kullanmamaya çalışır. Bu durum nesilden nesle aktarılabilmektedir. Mesela bir karganın öldüğü evi unutmazlar. 
  • Kargalar yüzleri de hatırlayabilmektedir. Seattle kampüsündeki araştırmacılar, kargaların yüzleri hatırlayıp hatırlayamayacaklarına dair bir deney yaptı. Yedi tane kargayı yakalayıp sonra da bıraktılar. Bu deneyi yaparken korku maskesi takıyorlardı. Şaşırtıcı bir şekilde araştırmacılar bu maskelerle kampüste dolaşmaya çıktıklarında, kargalar huzursuzlanarak onlara doğru uçuş bombardımanı yaptılar. Yalnız, sadece yakalanan kargalar değil hepsi saldırıya geçti. Herhalde yeni nesiller de maskeli insanlara karşı aynı davranışı sergilerdi. Açıkçası kargalar birbirleri ile konuşabilmekte ve kin besleyebilmektedir. 
  • Kargalar sadece içgüdüleriyle hareket etmezler; nihai sonuç daha büyük bir ödül olduğunda kendilerini kontrol edebilirler. Yapılan bir deneyde kargalara az sevdikleri yiyecekleri daha çok sevdikleri yiyeceklerle değiştirme şansı sunuldu ve kargalar istedikleri yiyeceklere sahip olana kadar (10 dakika kadar) beklemeyi tercih ettiler.
  • Kargaların maymunlar kadar başarılı plan yapıcılar oldukları düşünülmektedir.
Emin adımlarla yürüyen bu karga Türkçede leş kargası olarak biliniyor. İngilizcedeki adı ise Carrion crow (Corvus corone). Kargalar kuzgunlara göre daha küçüktürler, ayrıca kuzgunların gagası daha büyük, kıvrımlı ve tüylüdür.
Emin adımlarla yürüyen bu karga Türkçede leş kargası olarak biliniyor. İngilizcedeki adı ise Carrion crow (Corvus corone). Kargalar kuzgunlara göre daha küçüktürler, ayrıca kuzgunların gagası daha büyük, kıvrımlı ve tüylüdür.
Meltem Çetin Sever

Kargalarda Çöp Toplama Davranışları

Aşağıdaki fotoğraflarda görülen kargalar, bazı insanlardan gördükleri çok temel hareketi taklit etmektedir. Bu kare, bu olayın gözlendiği tek örnek değildir. Kargaların trafik ışıklarına uyma, çöpleri toplama, yiyeceklerin kaplarını insanlar gibi açma, içecekleri cam şişelerden pipet kullanarak içme, kamışları çatal gibi kullanarak dar yerlerden yiyecek alma gibi insanlarla özdeşleşen karmaşık hareketleri ve davranışları öğrenebildikleri bilinmektedir. İşte fotoğraflarda da bu durum gösterilmektedir. İnsanların bile yitirdiği değerler, bazı diğer hayvan türleri tarafından korunabilmektedir.

Kargaların Beyinlerinde Ne Tür Farklılıklar Var?

Kargaların beyinleri incelendiğinde insan beyninden oldukça farklı olduğu görülür. Memelilerde sosyal davranış ve karar verme gibi yönetici işlevlerden sorumlu olan prefrontal kortekstir (PFC). Kuşlarda, doğal olarak kargalarda, PFC bulunmaz. Bunun yerine onlarda, nidopalyum kodolateral (NCL) denilen bir bölge bulunur. PFC ve NCL yakınsak evrimin örnekleridir. Yaklaşık 300 milyon yıl önce ortak atalarımız kuşlar ve memeliler olarak ayrıldılar. Memeliler ve kuşların ortak ataları bu kadar zeki değildi çünkü PFC ve NLC’ye sahip değillerdi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Soldaki beyin insana ait ve PFC beynin ön bölümünde bulunmaktadır. Sağdaki ise kuşlara ait bir beyin ve NCL beynin orta-üst bölümünde.
Soldaki beyin insana ait ve PFC beynin ön bölümünde bulunmaktadır. Sağdaki ise kuşlara ait bir beyin ve NCL beynin orta-üst bölümünde.

Tübingen Üniversitesi'nde nörobilimci olan Andreas Nieder, kargaların sofistike davranışları sırasındaki nöronal aktivitelerini inceledi. Nieder, 2013 yılında yayınlanan Nature Communications'daki çalışmasında lisansüstü öğrencisi Lena Veit ile gözlemlerini aktardı.

Nieder ve ekibi kargalara görüntü eşleştirme oyunu oynattırdı. Kargalar ilk önce bir bilgisayar ekranında örnek bir resme baktı, ardından ekranda beliren bir işaretle eşleşen resmi ya da farklı bir resmi seçebileceklerdi. İşaretler, görsel (kırmızı veya mavi daireler) veya işitsel (gürültü veya glissando sesi) idi. Mavi daire veya glissando sesi, eşleşen resim için; kırmızı daire veya gürültü sesi ise farklı olan resim için kullanılan işaretlerdi. Bu, kargaların işareti esnek bir şekilde yorumlamasını sağladı. Nieder ve ekibi, doğru davranışları ödüllendirerek kuşlara kuralı öğretti ve onların NCL’lerindeki nöronal aktiviteleri kaydetmeye başladı. Her iki türün (karga ve primat) nöronları da kural işaretinin sunulması sırasında en çok aktive olurken, görüntülere olan tepkileri sırasında daha az aktive oldu. Ayrıca iki türün nöronları da işaretin işitsel veya görsel olmasına bakmaksızın aynı şekilde aktive oldu.

Görüntü eşleştirme oyununu oynayan bir karga.
Görüntü eşleştirme oyununu oynayan bir karga.
A. Nieder (Tübingen Üniversitesi)

Bu deneyler sonucunda nöronal aktivitelerine bakılarak kargaların beyinlerindeki NCL’lerinin primatlardaki PFC’ye benzediği ortaya çıktı. Nieder'in sonuçlarına göre; kargalar ve primatlar aynı hesaplamayı kullanmak için evrim geçirdi.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
50
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 42
  • Tebrikler! 21
  • Muhteşem! 14
  • Merak Uyandırıcı! 13
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 11
  • Umut Verici! 8
  • Bilim Budur! 7
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Kennell. How Smart Are Crows? The Answer May Shock You.. (11 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 19 Temmuz 2018. Alındığı Yer: The Science Explorer | Arşiv Bağlantısı
  • M. Starr. 13 Surprisingly Weird Reasons Why Crows And Ravens Are The Best Birds, No Question. (31 Aralık 2017). Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
  • G. Guitchounts. Why Neuroscientists Need To Study The Crow. (22 Eylül 2016). Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Nautil.us | Arşiv Bağlantısı
  • B. Smith. Why Are Crows So Smart?. (10 Mart 2016). Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Cosmos | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 22:34:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5393

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Ç. Sever, et al. Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler.... (30 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5393
Sever, M. Ç., Özdil, A. Ş. (2018, April 30). Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler.... Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5393
M. Ç. Sever, et al. “Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler....” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, 30 Apr. 2018, https://evrimagaci.org/s/5393.
Sever, Meltem Çetin. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Karga Zekası: Kargaların Baş Döndürücü Zekasına Örnekler....” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, April 30, 2018. https://evrimagaci.org/s/5393.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close