Londra Üniversitesi Akademisinden araştırmacıların balıklar üzerinde yaptığı yeni bir araştırmada nöronlar arasında uyanıkken kurulan yeni bağların gece uykusunun ilk yarısında zayıfladığı ortaya çıktı. Araştırmacılar, Nature dergisinde yayınlanan bulgularının uykunun rolü hakkında fikir verdiğini ancak gece uykusunun ikinci yarısının hâlâ gizemini koruduğunu belirtiyor.

Çalışma yine de uykunun rolü hakkında bir fikir veriyor ve bu konuda önemli bir teori olan ve uykunun beyin için bir sıfırlama görevi gördüğünü öne süren Sinaptik Homeostaz Hipotezini destekleyen sonuçlar ortaya koyuyor. UCL Hücre ve Gelişim Biyolojisi ve UCL Kulak Enstitüsü’nden araştırmanın ilk yazarı Dr. Anya Suppermpool şöyle anlatıyor:

1925'teki Scopes Maymun Davası'nın yüzüncü yıldönümü yaklaşırken, Amerikalılar ile yapılan yeni bir çalışma X kuşağının evrime yönelik tutumlarının yaşlandıkça değiştiğini gösteriyor.

Michigan Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Enstitüsü'nde araştırmacı olan Jon D. Miller tarafından yönetilen çalışma, ortaokul ve lise öğrencilerinin evrime karşı belirsiz tutumlar sergileme eğilimindeyken, liseden mezun olup üniversiteye gittiklerinde ve işgücüne katıldıklarında bu tutumların daha katı bir hâl aldığını ortaya koydu. Miller, şöyle anlatıyor:

Glutamaterjik sinapsların eşsiz özelliklerinden long-term potentiation (LTP) en yoğun çalışılan sinaptik plastisite modelidir ve sinaptik transmisyonda aktivite-bağımlı uzun süreli bir artış olarak tanımlanır. İlk olarak Tim Bliss ve Terje Lømo tarafından 70’li yıllarda tavşanların hipokampüslerinde tanımlanan LTP, zamanla belleğin en popüler hücresel mekanizması haline geldi. LTP’nin birçok farklı formunun bulunuyor olması sıklıkla kafa karışıklığına yol açıyor; bu nedenle LTP tek bir mekanizma değil, bir mekanizma ailesi olarak görülmelidir.

LTP ilk olarak bellek ile ilişkili olarak ele alınmıştır ama bugün kronik ağrı, madde bağımlılığı gibi nöral devrelerin uzun-dönem şekillenmesine bağlı fonksiyonel değişikliklerin çoğunda rol oynadığına dair kanıtlar vardır. Biz, LTP’nin en iyi çalışılmış formu NMDA reseptör-bağımlı LTP (NMDAR-bağımlı LTP)’yi ele alacağız ve çalışmaların büyük kısmının gerçekleştirildiği beyin bölgesi olan dorsal hipokampüsün CA3-CA1 sinapslarına odaklanacağız. Uzun bir yazı olacak ama bize güvenin, LTP çok güzel ve çok zarif!

Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.

Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.

Bilimle ve özellikle de evrimle ilgili tartışmalarda sıklıkla karşılaşırsınız: Geçmişte veya bugün, halihazırda gerçekleşmiş, olmuş, bitmiş olayların matematiksel gerçekleşme ihtimallerinden söz ederek bunların ne kadar sıra dışı olduğunu ve dolayısıyla doğal yollarla var olamayacağı iddia edilir; yaratılışçılık gibi bilim dışı akımların primi/reklamı bu şekilde yapılır. Çoğu zaman bu hesaplar zaten hatalı bir şekilde yapılmaktadır; ancak doğru yapılsa bile, bu yaklaşım tamamen hatalıdır ve size doğayla ilgili hiçbir bilgi veremez! İzah edelim:

Olasılık ve istatistik matematiğinin kötüye kullanılmasın ne kadar yaygın olduğunu, Mark Twain tarafından meşhur edilen ve muhtemelen ilk olarak İngiliz eski başbakanı Benjamin Disraeli tarafından sarfedilen şu sözlerden anlayabilmekteyiz:

Çağdaş felsefede ön planda olan iki felsefe geleneği olduğunu görüyoruz. Bu gelenekler analitik felsefe ve kıta felsefesi olarak adlandırılıyor. Bu yazıda iki gelenek hakkında bilgi vermek, bu gelenekleri karşılaştırmak ve analitik felsefe/kıta felsefesi ayrımına dair bazı noktaları açıklığa kavuşturmak istiyorum.

Başlamadan önce bir uyarı yapmam gerekiyor: Ben, analitik felsefe ve kıta felsefesi ekolleri arasından analitik felsefeye yakınım. Dolayısıyla söz konusu ekoller arasında yaptığım karşılaştırmanın ve yaptığım çıkarımların taraflı görünebileceğinin farkındayım. Bu ayrım, kişilerin felsefeye nasıl baktığıyla öyle yakından ilişkili ki, kamplardan herhangi birine yakınsanız, analitik felsefe ve kıta felsefesi karşılaştırmasını taraflardan birini ‘kayırmadan’ yapmanız pek mümkün değil. Bu nedenle konu hakkındaki taraflılığımla ilgili olarak okuyucuyu uyarma ihtiyacı hissediyorum.

Günümüzde, teknolojik ilerlemeler büyük veri ve yapay zeka alanlarını daha da entegre hale getiriyor. Bu entegrasyon, şirketlerin ve kuruluşların veri dalgalarını anlamalarına, yönetmelerine ve değerlendirmelerine olanak tanıyor. İşte bu kritik alanda son zamanlarda yaşanan gelişmeler:

1. Derin Öğrenme ve Büyük Veri Analitiğinin Evliliği