Uykunun İlk Yarısında Beyin Bağlantıları Sıfırlanıyor Olabilir!

Londra Üniversitesi Akademisinden araştırmacıların balıklar üzerinde yaptığı yeni bir araştırmada nöronlar arasında uyanıkken kurulan yeni bağların gece uykusunun ilk yarısında zayıfladığı ortaya çıktı. Araştırmacılar, Nature dergisinde yayınlanan bulgularının uykunun rolü hakkında fikir verdiğini ancak gece uykusunun ikinci yarısının hâlâ gizemini koruduğunu belirtiyor.

Çalışma yine de uykunun rolü hakkında bir fikir veriyor ve bu konuda önemli bir teori olan ve uykunun beyin için bir sıfırlama görevi gördüğünü öne süren Sinaptik Homeostaz Hipotezini destekleyen sonuçlar ortaya koyuyor. UCL Hücre ve Gelişim Biyolojisi ve UCL Kulak Enstitüsü’nden araştırmanın ilk yazarı Dr. Anya Suppermpool şöyle anlatıyor:

Bulgularımız, uykunun beyindeki bağlantıları zayıflatarak ertesi gün daha fazla öğrenme ve yeni bağlantılar için hazırlık yaptığı teorisine ağırlık kazandırıyor. Ancak çalışmamız bize gecenin ikinci yarısında ne olduğu hakkında bir şey söylemiyor.

Bilim insanları, çalışma için sinapsları (beyin hücreleri arasında iletişim kuran yapılar) daha kolay görülebilen, optik olarak yarı saydam zebra balığı kullandılar. Araştırma ekibi balıkları birkaç uyku-uyanıklık döngüsü boyunca izledi. Hücre ve Gelişim Biyolojisi Profesörü ve araştırmanın baş yazarı Jason Rihel, şunları söylüyor:

Uyanık olduğumuzda beyin hücreleri arasındaki bağlantılar güçlenir ve daha karmaşık hale gelir. Eğer bu aktivite hız kesmeden devam ederse, enerjik olarak sürdürülemez olacaktır. Beyin hücreleri arasında çok fazla aktif bağlantı olması, ertesi gün yeni bağlantıların kurulmasını engelleyebilir. Uykunun işlevi tam olarak ne olduğu gizemini korusa da beynin ertesi gün yeni şeyler öğrenmeye hazırlık yapması için bağlantıların zayıflatıldığı 'çevrim dışı' dönem olabilir.

Bulgular, beyin hücrelerinin uyanıklık saatlerinde daha fazla bağlantı kurduğunu, daha sonra uyku sırasında bunların kesildiğini gösterdi. Bu durum, hayvanın dinlenmeye geçmeden önce ne kadar uyku ihtiyacı olduğuna bağlıydı. Balık birkaç saat daha uykudan mahrum bırakıldığında, hayvan uyuyana kadar bağlantılar artmaya devam etti. Profesör Rihel şöyle devam ediyor:

Eğer gözlemlediğimiz örüntüler insanlarda da geçerliyse, bulgularımız uykunun baskısı hala düşükken, öğlen uykusunda sinapsların bu yeniden şekillenmesinin gece olduğu kadar etkili olmayabileceğini gösteriyor.

Araştırmacılar ayrıca nöronlar arasındaki bağlantıların bu şekilde yeniden düzenlenmesinin çoğunlukla hayvanın gece uykusunun ilk yarısında gerçekleştiğini tespit etti. Bu durum, uyku döngüsünün bir parçası olan ve gecenin başında en güçlü olan yavaş dalga aktivitesi modelini destekliyor. Dr. Anya Suppermpool sözlerini şöyle bitiriyor:

Uykunun beyindeki atıkları temizlemek ve hasarlı hücrelerin onarmak için beynin kendine ayırdığı bir zaman dilimi olduğuna dair başka teoriler de var, belki de gecenin ikinci yarısında başka işlevler devreye giriyordur.