Meteorit Ayırt Etme Rehberi: Bir Taşın Göktaşı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Bir insanın jeolojik olarak keşfedebileceği en sıra dışı ve değerli parçalardan biri, kuşkusuz, meteoritlerdir. Meteoritler, daha önceden de detaylarını anlattığımız üzere, uzay boşluğundan Dünya'ya düşen ve atmosfer boyunca tamamen yanmamayı başaran (dolayısıyla bir kısmı yeryüzüne ulaşabilen) kaya veya metal parçalarıdır.

Meteoritler aşırı nadirdirler; ancak eğer yeterince şanslıysanız birini keşfetme ihtimaliniz vardır, çünkü tahminlere göre Dünya'ya her gün 10-50 arası meteorit düşmektedir.^[1] Elbette, bu meteoritlerin önemli bir bölümü okyanuslara, geri kalanlarıysa insanlar tarafından yaşanmayan yerlere düşmektedir. Fakat yeterince dikkatli bir gezginseniz, bunlardan birine denk gelme ihtimaliniz bulunmaktadır. Hatta teknik olarak (pek mümkün olmasa da) arka bahçenizde bile bu göktaşlarından bulabilirsiniz!

Ne var ki bulunan bir taşın gerçekten bir meteorit mi yoksa tamamen alakasız bir kayaç mı olduğunu tespit etmek her zaman kolay olmayabilir. Dahası, doğrulama önyargısı da birçok kaşifi yanıltmaktadır: İnsanlar, meteorit bulmak istedikleri için, keşfettikleri her ilginç görünümlü taşın meteorit olduğunu varsaymaya meyillidirler. Bu nedenle, eğer ki gerçeğe ulaşmak istiyorsanız, keşfettiğiniz her taşın dikkatli bir jeolojik analizi elzemdir.

Meteoritleri Ayırt Etmenin Kolay Yolları

Bulduğunuz bir taşın meteorit olup olmadığını hızlı bir şekilde test etmek için, aşağıdaki çizelgeyi takip edebilirsiniz.

Eğer sorulara cevap vermekte zorlanıyorsanız veya her bir madde hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, bu kısımdaki ek bilgileri de okumanızı önemle tavsiye ederiz.

Meteorit Olmayan Taşlar

İnsanlar genellikle tuhaf görünümlü taşların meteorit olduğunu düşünmeye meyilli oldukları için, burada meteorit olmayan taşlara ait bazı fotoğrafları ve nedenlerini paylaşarak, elinizdeki örneğin daha en başından meteorit olup olmadığını anlamanızı sağlamayı umuyoruz.

(1) Büyük veziküller (delikler, gaz kabarcıkları), füzyon kabuğu yok; (2) Veziküller, füzyon kabuğu yok; (3) Veziküller, füzyon kabuğu yok; (4) Cüruf: bir (üst) yüz düz ve parlak, veziküller, metal damarlı, füzyon kabuğu yok; (5 & 6) Şeritler veya katmanlar, füzyon kabuğu yok; (7) Cüruf: kesecikler, metal tanecik, füzyon kabuğu yok; (8 ve 9) Aptal şekilli, kırmızımsı, hematit betonlaşması, füzyon kabuğu yok, tuhaf şekil.

(10) Çok renkli, füzyon kabuğu yok; (11) Metal, ancak mıknatısı çekmiyor: erimiş bira veya soda kutusu; (12) Girdap özellikleri, füzyon kabuğu yok; (13) Yüzey çok pürüzlü, füzyon kabuğu yok; (14) Yayılma özelliği: yayılan pirit; (15) Küresel, geometrik desen, yüzey pürüzsüz değil: mercan?; (16) Düz hatlı geometrik şekil, füzyon kabuğu yok: kiremit?; (17) Veziküller, füzyon kabuğu yok; (18) Eşmerkezli ve küresel: bir tür betonlaşma olabilir.

(19-25) Veziküller, füzyon kabuğu yok. Çoğunlukla cüruf parçaları.

Bu tür büyük, yuvarlağımsı delikleri olan taşlar meteorit değildir.

Nadiren de olsa bazı demir meteoritlerde büyük delikler olabilir. Bu örnek 15.5 tondur.

Bir Taşın Meteorit Olma İhtimalini Artıran Özellikler

Elinizdeki örneğin bir meteorit olma ihtimali bulunup bulunmadığını anlamak için şu özelliklerine bakabilirsiniz:^[2]

Yoğunluk

Meteoritler, hacimlerine göre çok ağırdırlar (yani yoğunlukları çok yüksektir); çünkü genellikle metalik demir ve diğer yoğun mineralleri içerirler. Ancak bulduğunuz taşın "çok ağır" olması, meteorit olması için yeterli değildir. Önemli olan, civardaki diğer taşlara göre kütlesinin ne olduğunu tespit etmektir.

Astrojeoloji ile ilgili diğer içerikler ›

Bu nedenle, civardaki diğer taşların benzer büyüklükteki örnekleriyle kıyaslayarak, şüphelendiğiniz örneğin dikkate değer miktarda yoğun olup olmadığını inceleyebilirsiniz. Bir kıstas olması bakımından, demir meteoritleri Dünya'daki sıradan taşlardan 3.5 kat civarında daha yoğundur; dolayısıyla civardan toplayacağınız aynı büyüklükteki taşlardan 3.5 kat ağır olacaktır. Taşsı meteoritlerse Dünya'daki sıradan kayaçlardan 1.5 kat kadar yoğundur. Eğer civardaki taşlarla aynı yoğunluktaysa, muhtemelen elinizdeki meteorit değildir.

Yoğunluk testi yapmak için, elinizdeki örneğin kütlesini ve hacmini ölçmeniz gerekecektir. Kütleyi ölçmek kolaydır: Kayayı bir terazide tartın ve gram cinsinden kütlesini belirleyin. Hacmi ölçmek biraz daha zordur: Kayanızın sığacağı büyük bir ölçüm kabı alıp, herhangi bir seviyeye kadar su koyun. Taşı içine bırakıp, suyun yükseldiği seviyeyi ölçün. Bu yüksek seviyeden, başlangıçtaki seviyeyi çıkarın. Aradaki farkı hesaplayıp, ölçü kabınızın kullandığı birime bağlı olarak sayıyı mililitre değerine çevirin; bu, hacme karşılık gelecektir. Eğer bu şekilde ölçüm yapmanız mümkün değilse, yaklaşık bir hacim değeri hesaplamak için taşı düzgün bir yüzeye koyup, 3 boyutta (en, boy, derinlik) ölçüp, bu sayıların santimetre değerlerini birbiriyle çarpmanız gerekmektedir. Çarpım sonucu, hacmin mililitre cinsinden karşılığı olacaktır.

Sonrasında, başta ölçtüğünüz kütle değerini, bu hacim değerine böldüğünüzde, gram/mL cinsinden yoğunluğu hesaplamış olacaksınız. Elde ettiğiniz değeri, aşağıdaki sayılarla kıyaslayabilirsiniz:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Granit: 2.8 gr/mL
Kumtaşı (Kefeki Taşı): 2.6 gr/mL
Bazalt (Lav Taşı): 3.1 gr/mL
Hematit: 5.1 gr/mL
Taşsı Meteorit: 3.5 gr/mL
Demir Meteorit: 8 gr/mL

Şunu da unutmayın: İnsanlar tarafından yapılan eşyaların sıkıştırılmış kalıntıları, maden kayaları, endüstriyel süreçlerin atığı olarak oluşan cüruf ve manyetit ile hematit gibi Dünya'da bulunan demir oksitler de oldukça yaygındır ve bunlar da oldukça yoğun ve metalik yapılıdır. Dolayısıyla yoğunluk testi nihai bir test olarak görülemez.

Manyetizma

Dünya'ya düşen meteoritlerin çok büyük bir kısmı metalik demir (daha doğrusu bir demir-nikel alaşımı) içermektedir; dolayısıyla çoğu meteorit, bir mıknatısa doğru güçlü bir şekilde çekilecektir. Eğer elinizdeki örneğin etrafı bol miktarda taşla sarılıysa, mıknatısınız kolay kolay yüzeye yapışmayabilir. Bunun için, mıknatısı bir ipe bağlayıp, taşa yaklaştırabilirsiniz. Eğer elinizdeki manyetik bir kayaçsa (dolayısıyla meteorit olma ihtimali varsa), ipe asılı mıknatıs, örneğinize doğru çekilecektir. Benzer şekilde, aşağıda tarif edildiği şekliyle bir mıknatıs yuvarlama testi de yapabilirsiniz. Tabii ki her meteoritin ferromanyetik olmadığını da unutmayınız.

Bu konuda etkili bir yöntem, silindirik bir mıknatısı bir kenarı boyunca düz ve sert olduğundan emin olduğunuz bir yüzeye koyup, meteorit olduğunu düşündüğünüz taşı ona yavaşça yaklaştırmaktır. Eğer elinizdeki taş manyetikse, silindir mıknatıs ona doğru yuvarlanmaya başlayacaktır.

Gerçek meteoritler, ucuz mıknatıslar tarafından bile güçlü bir şekilde çekilecektir.

Buzdolabına yapıştırdığınız basit bir mıknatısla bile örneğinizin manyetikliğini test edebilirsiniz. Mıknatısınız ne kadar güçlü olursa, sonuç da o kadar net olacaktır.

Burada bir uyarıda bulunmamızda fayda var: Birçok kişi, aradığı şeyin metal olmasından ötürü buldukları taşları metal detektörüyle teşhis etmeye çalışmaktadır. Bu detektörlerin bir kısmının, alüminyum gibi manyetik olmayan metaller tarafından da uyarılabileceğini unutmayınız. Dolayısıyla bir detektör kullansanız bile, mıknatıs testiyle doğrulamanızı öneririz.

Manyetizma testiyle ilgili bir diğer önerimiz, "mıknatıs testi" denince akla gelebilecek nadir toprak elementlerinden oluşan (örneğin neodimyum) mıknatıslar kullanmamanızdır. Bu mıknatıslar çok güçlü oldukları için, manyetik olarak çok zayıf metalleri bile çekebilirler. Bunun yerine, buzdolabına bir şeyler tutturmak için kullandığınız ucuz mıknatıslarla test yapmanızı öneririz. Eğer elinizdeki bir meteoritse, bu zayıf mıknatısı bile güçlü bir şekilde üzerine çekecektir.

Bu taş bir meteorit değildir. Neodimyum mıknatıslar ona güçlü bir şekilde yapışmaktadır. Ancak ucuz, seramik bir mıknatıs yüzeyine tutunamamaktadır. Bu nedenle ucuz bir mıknatıs kullanmak hatalı pozitifleri azaltmanızı sağlayacaktır.

Manyetizma konusundaki bir diğer problemse, yeryüzündeki kayaçların da manyetik olabilmesidir. Örneğin yeryüzünde bulunan kayaçlarda bol miktarda manyetit (veya manyetit) ve hematit bulunmaktadır ve bunlar da mıknatısı çekecektir (manyetit fazlasıyla manyetiktir; hematit ise orta derecede manyetiktir). Ayrıca bu minerallerden oluşan kayaçlar da çok büyük kütleli, pürüzsüz yüzeyli, vb. olabilirler. Dolayısıyla bu kayaçları meteoritlerle karıştırmak çok kolay olmaktadır. Bu sorunu çözmek için, yazımızın ilerleyen kısımlarında göreceğiniz İz Testini yapmanız gerekmektedir.

Parlak İç Yüzey

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, birçok meteoritin içeriğinde demir-nikel alaşımı bulunur ve bu, kayaca parlak bir iç yüzey kazandırır. Dolayısıyla elinizdeki örnek kırıksa, bu parlak yüzeylerin bulunup bulunmadığını inceleyebilirsiniz - veya kendiniz bir kısmını kırarak bu parlak yüzeyleri açığa çıkarmayı deneyebilirsiniz.

Büyük oranda demirden oluşan bir meteoritin iç yüzeyi.

Demir meteoritler oldukça yoğun, gümüşsü bir iç yüzeye sahip olacaktır. Bu yüzeylerde delikler veya kristaller bulunmaz. Taşsı demir meteoritlerin yarısı kadar demirden oluşur, geri kalan yarısı yeşil veya turuncumsu zeytin rengi bir kristalden oluşur. Bu taşsı meteoritlerde, taş boyunca yayılan küçük tanecikler bulunur.

İçinde metal olmayan meteoritler inanılmaz nadir bulunurlar; dolayısıyla bulduğunuzun bu türden bir meteorit olma ihtimali neredeyse yoktur. Fakat şanslıysanız da bu tür bir meteorite denk geldiyseniz, mecburen diğer yöntemlere başvurarak bulgunuzun bir meteorit olduğunu doğrulamanız gerekecektir.

Bir göktaşının meteorit olduğunu anlamanın kesin yöntemi, nikel oranını tespit etmektir: Meteoritlerde, Dünya'daki kayaçlar için oldukça sıra dışı bir miktar olan, %7'ye varan oranlarda nikel bulunmaktadır. Bu test, yüzeyin asitle aşındırılması ve kimyasal olarak tepkimeye sokulmasıyla yapılır.

Sıra Dışı Şekil ve Regmagliptler

Demir-nikel içerikli meteoritler neredeyse hiçbir zaman yuvarlanmış bir geometriye sahip değillerdir (bunun istisnaları vardır); ancak çoğu zaman meteoritler, düzensiz şekillere sahiptirler ve yüzeylerinde adeta bir parmak izine benzeyen, regmaglipt adı verilen çukurları vardır. Burada kastettiğimiz "parmak izi", kriminolojik amaçlarla kullanılan ve herkesin eşsiz olduğuna inanılan parmak izi değildir. Kastettiğimiz, bir oyun hamuruyla oynadıktan sonra üzerinde oluşan büyük girintili çıkıntılı parmak şeklindeki izlerdir.

Ekstrem bir regmaglipt örneği. Adeta bir oyun hamuru veya ıslak kille oynanmışçasına çıkmış izlere dikkat ediniz. Özellikle de demir meteoritlerinin çoğunda bu belirgin izler olacaktır.

Ancak her meteoritte bu tür izlerin olmayacağı hatırlanmalıdır. Örneğin sıradan kondritlerde ve taşsı meteoritlerde bu girinti çıkıntılar bulunmaz ve yüzeyleri çok daha düzenlidir.

Antarktika'da keşfedilen 7 kilogramlık MacAlpine Hills 88108 meteroiti. Taşın sağ tarafının kırıldığı görülüyor. Örneğin bu meteroitin üst kısmında adeta üzerine baskı yapılmış gibi "regmaglipt" girintileri oluştuğu görülüyor; fakat demir meteroitlerdekinden çok daha belirsiz olduğuna dikkat ediniz.

Füzyon Kabuğu

Meteoritler yeryüzüne ulaşana kadar kalın atmosfer tabakamızdan geçmek zorunda kaldıkları için, yüzeyleri inanılmaz yüksek sıcaklıklara erişmektedir. Bu yüksek sıcaklıkta en dış yüzeylerinde ince ve eriyik bir tabaka oluşmaktadır. Taşın yanması sonucu oluşan bu füzyon kabuğu, taş etrafında parlak siyah bir renkte gözükecektir. Bununla birlikte, bu kabuk, Dünya yüzeyinde birkaç yıl açık havaya maruz kaldıktan sonra, giderek daha paslı bir kahverengi renge dönüşür ve sonunda tamamen yok olacaktır.

Eğer bulduğunuz örnek çöl gibi aşırı sıcak bir bölgedeyse, buralardaki kayaçlar da parlak, siyah bir kabukla kaplanabilir. Bu kaplanmanın nedeni atmosferik yanma değil, bu bölgelerdeki kayaların üzerinde yaşayan bakterilerdir. Eğer örneğinizi bu tür sıcak bir coğrafyada bulduysanız ve civardaki kayaların hepsi benzer bir koyu kabukla kaplıysa, muhtemelen bulduğunuz bir meteorit değildir.

Agora Bilim Pazarı

Primo Sole Blend Filtre Kahve 500 gr.

Primo Sole Filtre Kahve

The Coffee Belt markamızın yeni üyesi Primo Sole Filtre Kahve, %100 Arabica çekirdeklerinden oluşan nefis bir lezzet. Özenle ve orta derecede kavrulan kahve çekirdekleri fincanınızda kakao, vanilya ve çiçeksi notalarıyla lezzet dolu bir deneyim sunuyor.

Primo Sole Filtre Kahve günün her saatinde içebileceğiniz bir kahve. Güne başlangıçta, ofiste, evde ya da bir akşam sohbetinde sevdiklerinizle size eşlik eder.UYARI: Bu ürün, müşterilerimizin tercihine göre özel olarak öğütülerek (veya hiç öğütülmeden) temin edilmektedir; yani müşteri talebine özel olarak hazırlanmaktadır. Bu nedenle lütfen sipariş notlarına talep ettiğiniz öğütme türünü ekleyiniz:

Çekirdek (Öğütme İstemiyorum)
Filtre Kahve Makinesi,
Espresso (Öğütülmüş),
French Press,
Moka Pot,
Hario V60,
Aeropress,
Metal Filtre,
Chemex – Pour Over.

Tercih belirtilmemesi halinde öğütülmemiş çekirdekler gönderilecektir ve tarafınızdan öğütülmesi veya değirmen olan bir yerde öğüttürülmesi gerekecektir.

Devamını Göster

₺385.00

Satın Al Tüm Ürünler

Dış Sitelerde Paylaş

Avustralya'da keşfedilen Camel Donga meteoritlerinden biri. Keşfedeceğiniz bir meteoritin bu kadar parlak bir füzyon kabuğu olma ihtimali düşüktür; çünkü burada gördüğünüz örnek, düşmesinden kısa bir süre sonra tespit edilmiştir. Ancak füzyon kabuğu, genel olarak, meteoritin dışının içinden daha düzgün, parlak, camsı ve koyu renkte olmasına neden olmaktadır.

Daha uzun süre Dünya'da vakit geçirmiş meteroitlerde füzyon kabuğu kısmen veya tamamen dökülmüş olabilir. Bu örnek, Sahra Çölü'nde keşfedilmiş kondritik meteoritlerden biridir.

Aşırı ısınma sonucu oluşan camsı tabakanın hızla soğuması ve katılaşması sırasında genelde yüzeyde yarık ve çatlaklar oluşur. Buradaki örnek, Kuzeybatı Afrika'da tespit edilmiş bir meteorittir.

Füzyon kabuğuyla kaplı bir meteoritin dışıyla içi arasında çok belirgin bir farklılık olacaktır.

Bir Taşın Meteorit Olma İhtimalini Azaltan Özellikler

Tıpkı yukarıdaki özelliklerin, bulduğunuz örneğin meteorit olma ihtimalini artırması gibi, aşağıdaki özellikler de bulduğunuz örneğin meteorit olma ihtimalini azaltmaktadır:

Açık Renkli Kristaller

Eğer örneğinizin bir kısmında açık renkli kristaller varsa, muhtemelen kuartz içerikli bir örnek keşfettiniz demektir. Kuartz, Dünya'nın kabuğunda bulunan açık renkli bir kristaldir; ancak Güneş Sistemi'nin geri kalanında bulunmaz.

Baloncuklar

Birçok insan, meteoritlerin atmosferden geçerken yanmasından ötürü, tıpkı lav kayaçları gibi delikli ve odacıklı bir yapıya sahip olması gerektiğine yönelik bir inanç beslerler. Bu doğru değildir. Meteoritlere en çok benzeyen yapılar olan volkanik kayalar ve metalik cüruf içerisinde genellikle baloncuklar ve odacıklar vardır; çünkü bunlar, magmanın fışkırması sırasında lav içine hapsolan gazdan kaynaklanır. Uzaydan gelen meteoritlerde bu tür baloncuk ve odacıklar bulunmaz.^[4] Meteoritlerde sadece yüzeysel parmak izleri (regmagliptler) bulunur.

Vesiküler bazalt. Görüş alanı yaklaşık 6 cm'dir. Fotoğrafın üst kısmındaki yüzey, erimiş lavın havaya maruz kaldığı yerdir. Maruz kalan kısım hızla soğuyarak camsı, parlak bir yüzey bırakmış. Yüzey, biraz bir göktaşı füzyon kabuğunu andırıyor. Bununla birlikte, göktaşı füzyon kabukları genellikle bundan daha pürüzsüzdür. Ayrıca bu kayanın kabuğunda kırılmış gaz kabarcıklarının dairesel şekillerini görebilirsiniz; bu tür özellikler göktaşı füzyon kabuklarında nadirdir.

New Mexico'dan bir veziküler bazalt örneği. Bir önceki fotoğrafta olduğu gibi, üstteki camsı kabuk, erimiş lavın havaya maruz kaldığı ve hızla soğuduğu yerdir. Bir göktaşı füzyon kabuğu değildir. Bazaltlar, çoğunlukla gri veya siyahtan pas rengine kadar çeşitli renklerde gelir.

İz Testi: Kalıntı Bırakma

Eğer bir meteoriti alıp, perdahsız (sırlanmamış) bir seramik yüzeye sürtecek olursanız, arkasında hiçbir iz bırakmayacaktır. Öte yandan elinizdeki yoğun (ama sıradan) bir kayaysa, aynı seramik yüzeye sürdüğünüzde siyah veya kırmızı bir iz bırakır. Bunlar, sırasıyla manyetit ve hematit gibi demir minerallerinin varlığına işaret eder. Bu minerallerin her ikisi de tipik olarak meteoritlerde bulunmaz.

Manyetit ve hematit gibi kayaçlar, seramiğe sürtüldüğünde bu şekilde izler bırakırlar.

Meteoritler, seramiğe sürtüldüğünde hiçbir iz bırakmazlar.

Sıcak Olma veya Radyoaktivite

Uzaydan gelen meteoritlerin sıcak ve radyoaktif olması gerektiğine yönelik de yaygın bir inanış vardır. Eğer bir meteoriti düşer düşmez tespit ederseniz, bunlar geçerli olabilir; fakat bunun yaşanma ihtimali yok denecek kadar azdır. Dolayısıyla bulduğunuz meteoritin sıcak olma ihtimali düşüktür. Ayrıca uzay kayaçları, yeryüzündeki kayaçlardan farklı bir radyoaktiviteye sahip değillerdir; dolayısıyla Geiger Sayacı gibi araçlar, meteorit avlamak için kullanılamaz.

Büyüklük

İnsanlar (biraz da Hollywood etkisiyle) meteoritlerin kocaman taşlar olması gerektiğine veya en azından buldukları büyük taşların meteorit olma ihtimalinin daha yüksek olduğuna inanmaktadırlar. Bu doğru değildir. Tam tersine, bir taş büyükse, muhtemelen bir meteorit değildir. Aşağıdaki grafikte, bulunan meteoritlerin gram cinsinden kütle dağılımını görebilirsiniz.

Antarktika-haricinde bulunan taş meteoritlerin gram bakımından kütle dağılımı. Çoğu meteoritin 128-256 gram aralığında olduğuna dikkat ediniz.

Görece nadiren de olsa böyle devasa meteoritler de keşfedilebilmektedir.

Meteorit Tanımlamayla İlgili Sık Sorulan Sorular

Bulduğumun meteorit olma ihtimali nedir?

Sıfır olmasa bile, neredeyse sıfır. 1900 yılından beri Kuzey Amerika'nın tamamında sadece 1800 meteorit keşfedilmiştir. Bu, Dünya genelinde yılda sadece 15 keşfe denk gelmektedir. ABD'de bulunan meteoritlerin %70 kadarı Kaliforniya, Nevada, Arizona, New Mexico, Teksas ve Kansas'ın kurak bölgelerinde keşfedilmiştir.

Yeni düşmüş bir meteoriti keşfetme ihtimaliniz bundan bile azdır! 1900 yılından beri düştüğü görülen bir meteoritin keşfedilme sayısı 814 civarındadır. Bu, yılda 6.7'ye denk gelmektedir. Bir meteor görmeniz, o taşın sizin civarınıza düşeceği anlamına gelmemektedir. Çoğu zaman gökyüzünde gördüğünüz bir meteor, ufkun ötesindeki bir noktaya, yani sizden (kimi durumda) onlarca, yüzlerce kilometre uzağa düşecektir.

Bir taş buldum. Benim için tanımlar mısınız?

Maalesef hayır; çünkü bulduğunuz taşların sadece fotoğraflar veya videolar aracılığıyla tanımlanması çok zordur.^[3] Eğer gerçek bir sonuç istiyorsanız, taşı bulunduğunuz şehirdeki üniversitelerin jeoloji departmanlarına veya jeoloji müzelerine götürmeniz gerekmektedir. Ancak unutmayın: Şehrinizde bunlar bulunmuyor olabilir ve bulunsa bile bu tür bir hizmet sağlamıyor olabilirler (veya bu tip taleplerle uğraşmak istemiyor olabilirler). Bu durumda örneğinizi bir kaya dükkanına, yerel bir mineral ve kaya toplama kulübü varsa onlara veya kayaçlarla ilgili düzenlenen şovlardaki satıcılara gösterebilirsiniz.

Üniversitelerdeki bilim insanları neden benimle ilgilenmiyorlar?

Bunun umut kırıcı olduğunu biliyoruz; ama çoğu durumda akademisyenler de vakitleri kısıtlı uzmanlar oluyorlar ve sizin merakınızı gidermek için yeterli vakitleri (ve teşvikleri) olmuyor. 1998 yılından beri meteoritlerle ilgili bir internet sitesini sürdüren St. Louis'teki Washington Üniversitesi'nden emekli jeokimyager Randy L. Korotev, bunu şöyle anlatıyor:

1998'de ay göktaşları ile ilgili web siteme başladığımdan beri göktaşları hakkında on binlerce soru aldım. 2022 yılında 89 ülkeden 2095 farklı kişi tarafından, toplamda 5905 kez arandım. İsveç'ten bir arkadaş 243 kez, Türkiye'den bir arkadaş 175 kez benimle iletişime geçti. Bu insanların neredeyse tamamı bir göktaşı bulup bulmadıklarını, satın almadıklarını veya miras alıp almadıklarını sorguladılar, komik görünümlü bir kaya hakkında soruları vardı, bana kayalar satmak istediler, göktaşları hakkında sohbet etmek istediler (ki ben sohbet eden biri değilimdir) veya beni azarladılar; çünkü onlara attığım e-postalarda onlara çok kaba uyarılarda bulunmuşum. Bu kişilerin attığı fotoğraflara bakmak, e-posta mesajlarını yanıtlamak ve gerçek jeolog olan meslektaşlarımı rahatsız etmek için çok zaman harcadım (ben, Dünya kayalarını tanımlamada iyi olmayan, emekli bir ay jeokimyacısıyım). Göktaşlarını inceleyen diğer bilim insanları da aynı deneyimi yaşadılar ve çoğu, artık halktan gelen sorulara yanıt vermiyor. İnsanların göktaşlarına olan ilgisi arttıkça ve nadir bulunan göktaşlarının fiyatları yüksek kalmaya devam ettikçe bu tür araştırmaların artmasını bekliyorum. Zamanımı kullanmak ile topluma hizmet sunmak arasında bir denge kurmak için bu sitede anlattığım politikaları benimsedim.

Sözünü ettiği "politikalar", kabaca bizim bu yazı boyunca tarif ettiğimiz testleri yapmaktan geçiyor. Dolayısıyla size tavsiyemiz, bizzat tanıdıklarınız haricindeki akademisyenlere ulaşarak hem onların hem kendi zamanınızı kaybetmek yerine, bu konuda kendi bilgilerinizi geliştirmeye çalışmanız, ders kitaplarını okumanız ve kendi kendinizin uzmanı haline gelmeniz olacaktır.

Kimyasal testi nasıl yaptırabilirim?

Türkiye'de bu tür bir testi ticari olarak yapan bir firma bilmiyoruz. Yurtdışında Actlabs, SGS, ALS Global gibi firmalar bu işi yapıp rapor oluşturmaktadır. Ancak bu raporlar, elinizdeki taşın içeriğini bildirir; size "Evet, taşınız meteorittir." gibi bir bilgi veremez; taşınızı sınıflandırmaz. Fakat eğer bu raporu bir jeokimyagere atacak olursanız, en azından bir fotoğraf veya videoya nazaran çok daha isabetli şekilde size bilgi verebilir ve kendi üzerinize düşeni yaptığınız için size cevap verme ihtimali de daha yüksek olacektır.

Yaptıracağınız kimyasal test sonucunda bu tür bir içerik verisi elde edeceksiniz. Şöyle düşünün: St. Louis'teki Washington Üniversitesi'nden Randy L. Korotev'e gönderilen 715 kimyasal analiz raporundan sadece 1 tanesinin tam bir demir meteorit olduğu öğrenilmiştir (toplamda sadece 12 örnekte meteorit izine rastlanmıştır). Dolayısıyla keşfinizin meteorit olma ihtimali inanılmaz düşüktür.

Bulduğumun meteorit olduğunu düşünüyorum. Kaça satabilirim?

Bilmiyoruz. Bu tür nadir eşyalar genellikle alıcıların biçtiği değer kadardır. İnternetteki satış sitelerinde benzer ürünler bulup ona göre fiyatlandırabilirsiniz. Ne yazık ki Evrim Ağacı olarak bu konuda size yardımcı olamıyoruz.

Bu Makaleyi Alıntıla

Okundu Olarak İşaretle

Paylaş
Alıntıla
Alıntıları Göster

Paylaş

Sonra Oku

Notlarım

Yazdır / PDF Olarak Kaydet

Bize Ulaş

Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git

Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?

Kaynaklar ve İleri Okuma

^ E. Kjørstad. How Often Do Asteroids And Comets Hit The Earth?. (6 Mart 2022). Alındığı Tarih: 12 Eylül 2022. Alındığı Yer: Science Norway | Arşiv Bağlantısı
^ USGS. I Think I Found A Meteorite. How Can I Tell For Sure?. (1 Ağustos 1998). Alındığı Tarih: 12 Eylül 2022. Alındığı Yer: USGS | Arşiv Bağlantısı
^ USGS. Can You Identify My Rock Or Mineral?. (1 Ocak 1990). Alındığı Tarih: 12 Eylül 2022. Alındığı Yer: USGS | Arşiv Bağlantısı
^ UNM. Do You Think You May Have Found A Meteorite?. Alındığı Tarih: 12 Eylül 2022. Alındığı Yer: UNM | Arşiv Bağlantısı

Sıkça Sorulan Sorular

Meteorit nedir?

Uzay boşluğundan Dünya'ya düşen ve atmosfer boyunca tamamen yanmamayı başaran (dolayısıyla bir kısmı yeryüzüne ulaşabilen) kaya veya metal parçalarıdır.

Dünya'ya günde kaç meteorit düşer?

Meteoritler aşırı nadirdirler; ancak eğer yeterince şanslıysanız birini keşfetme ihtimaliniz vardır, çünkü tahminlere göre Dünya'ya her gün 10-50 arası meteorit düşmektedir.

Bir taşı meteoritten ayıran özellikleri nelerdir?

Yoğunluk, manyetizma, parlak iç yüzey, sıra dışı şekil ve regmagliptler, füzyon kabuğu.

Bir taşın meteorit olma ihtimalini azaltan özellikler nelerdir?

Açık renkli kristaller, baloncuklar, iz testi: kalıntı bırakma, sıcak olma veya radyoaktivite.

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/04/2024 03:08:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12432

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler

Tümünü Göster