Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir?

Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir? MachineZoo
Parmak izlerinin ayırt edilmesinde kullanılan minutiae isimli desenler.
6 dakika
3,220
  • Kriminalistik
Tüm Reklamları Kapat

Otomatize Edilmiş Parmak İzi Tanıma Sistemi (İng: "Automated Fingerprint Identification System" ya da kısaca AFIS), parmak izlerinin tutulduğu geniş bir veritabanıdır.

Polisiye dizisi izlemiş olan herkes, o meşhur sahneye aşinadır: Laboratuvardaki uzman, parmak izi örneğini cihazda taratır ve bir saniye önce kimliği bilinmeyen kişi hakkındaki her şey bir anda önündeki ekranda beliriverir. Aslında bu işlem, ekranda izlediğimizden daha karmaşıktır. Önce plot mutilea denen bir doğrulama işleminden geçen parmak izi, detaylı -ve tekrar tekrar- aramalar, karşılaştırmalı incelemeler ve daha başka analizler sonunda, uzmanı ancak iki saatlik bir süreden sonra sonuca ulaştırır. Tabii bunun öncesinde uzmanın alması gereken ve 12 ila 18 ay süren yoğun eğitimi de unutmamak gerek.

Tüm Reklamları Kapat

AFIS’e geçmeden önce, günümüzde kullanılmakta olan suçlu teşhis yöntemlerini ve bunların gelişimini inceleyelim.

AFIS'e Kadar Suçlu Kayıt Yöntemleri

Aslında Antik Çin ve Babiller'de parmak izi kayıtlarının tutulduğunu biliyoruz; fakat bu kayıtlar tamamen ticari meselelerde kullanılıyordu. Parmak izinin kriminalistik alanında kullanılmasına 19. yüzyılın ikinci yarısında başlandı.

Tüm Reklamları Kapat

Ünlü astronom William James Herschel’in torunu olan William Herschel, 1858’de Hindistan’da başyargıç olarak görev yaparken, parmak izlerinin birbirine benzemediğini ve yıllar geçse değişmediğini fark etti.

Bertilonaj

1890’lı yıllarda Paris Emniyet Müdürlüğü'nde suçluların fişlerini düzenlerken bunların düzensizliğini fark eden Alphonse Bertillon, antropometri denen ölçüm sistemini kurdu. Bu sistem, fiziksel olgunluğa ulaşan kişilerin vücut ölçülerinin de sabit kalması gerekliliği üzerine kuruluydu; yani boy, kol açıklığı, oturma yüksekliği, kafa uzunluğu, sağ kulak genişliği, sol ayak uzunluğu, sol el orta parmak uzunluğu gibi çeşitli ölçümler sayesinde suçlular kaydedilebilirdi. Bertilonaj denen bu sistem, zamanla ABD ve Avrupa’nın çoğunda kullanılarak suçluların teşhisinde büyük kolaylık sağlamıştır. Bu konuyla ilgili çok daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Bertilonaj hakkında bir çizim
Bertilonaj hakkında bir çizim
Wikimedia

Karşılaştırmalı Daktiloskopi

Aynı sıralarda, Arjantin’de bir polis memuru olan Juan Vucetich, bir vakada olay yerindeki örneklerle iki olası şüphelinin parmak izlerini karşılaştırarak, 2 çocuğunu öldüren ve sonrasında kendi boğazını kesen (ama ölmeyen) Francisca Rojas'ın suçlu olduğunu ve suçu başkasına atmaya çalıştığını başarıyla tespit etti. Böylece karşılaştırmalı daktiloskopi (parmak izi analizi) denen sistem doğdu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Arjantin polisi, kısa sürede bu yöntemi yaygın olarak kullanmaya başladı ve yöntem, buradan tüm dünyaya yayıldı. Bu sırada Vucetich, yöntemini daha da geliştirerek 1904 yılında Dactiloscopia Comparada yani Karşılaştırmalı Daktiloskopi kitabını yayınladı. Vucetich'in bu yöntemi, Charles Darwin'in kuzeni olan Francis Galton'un fikirlerinden temel almaktaydı.

Galton ve Henry Sınıflandırma Sistemi

Parmak iziyle ilgili en detaylı bilgileri edinmemizi sağlayan kişi, Francis Galton’du. Japonya’da antik sanat eserlerini inceleyen İskoç doktor Henry Faulds, kilin üzerinde kalmış parmak izlerini sınıflandırmasında yardım istemek için, kuzeni Charles Darwin’e mektup yazmıştı; ancak Darwin, konuyu daha iyi bileceğini düşünerek Faulds'u diğer kuzeni Francis Galton’a yönlendirdi.

Halihazırda öjeni, yani insana yapay seçilim uygulanmasıyla ilgili çalışmaları için dünyanın dört bir yanından insanlara ait veriler toplamakta olan Galton, 8000 kadar parmak izi örneği kaydetmişti. Galton’un hesaplamalarına göre dünyada iki kişinin aynı parmak izine sahip olma olasılığı, ikizlerde de dahil olmak üzere 64 milyonda 1 idi. Parmak izlerinin kalıtsal olup olmadıklarını ve biçimleri araştıran Galton, bunları üç ana kategoriye ayırdı: halkasal, döngüsel ve yay. Bu sınıflandırma günümüzde hala kullanılır.

Galton'un parmak izi sınıflandırması
Galton'un parmak izi sınıflandırması
Wikimedia

Modern daktiloskopi, yani parmak izi biliminin kurucusu olarak anılan Galton’un çalışmaları, ilerleyen yıllarda dünyanın çeşitli ülkelerinde parmak izi kaydının suçluların teşhis edilmesinde kullanılmasına öncülük etti.

1896 yılına gelindiğinde Sir Edward Henry, Galton’un çalışmalarından da yararlanarak kendi sınıflandırma sistemini kurdu ve Henry Sınıflandırma Sistemi, zamanla Bertilonaj’ın yerini aldı. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

AFIS'e Doğru

1901’de ABD, 1902’de Fransa suçluların biyometrik kayıtlarını tutup bu kayıtları kullanmaya başladı. Amerika’da parmak izi teşhisiyle çözülen ilk vaka 1910’da Thomas Jensen’in Clerence Hiller’i öldürdüğü vakaydı.

1924’te FBI Teşhis Bölümü adı altında parmak izlerinin sistematik kaydı tutulmaya başlanarak sonraki 50 yıl içinde 200 milyon civarında parmak izi kaydı tutuldu. Parmak izlerini analiz etmek elbette işe yarıyordu; ama yüzlerce ve binlerce parmak izinin kaydının elle tutulması ve bunların karşılaştırılması inanılmaz zahmetliydi.

Nihayet, 1970’lere gelindiğinde teknolojik gelişmeler bütün bu işlerin artık bilgisayarlar üzerinden yürütülmesinin önünü açtı. 1991’de AFIS, FBI tarafından kullanılmaya başlandı ve 1991 yılında da IAFIS (Integrated Automated Fingerprint Identification System) halinde geliştirilmiş versiyonuna geçildi.

Bu sistem, Türkiye’ye ise OPTES (Otomatik Parmak ve Avuç İzi Teşhis Sistemi) adıyla 1998 yılında geldi.

Tüm Reklamları Kapat

Benzer kenarlara sahip parmak izi işaretleyicileri (minutiae), benzer renklerle işaretlenmiştir.
Benzer kenarlara sahip parmak izi işaretleyicileri (minutiae), benzer renklerle işaretlenmiştir.
MachineZoo

AFIS Nasıl Çalışır, Nerelerde Kullanılır?

AFIS, sensörleri sayesinde parmak izlerini dijital olarak kaydeder. Daha sonra ihtiyaç olduğunda bilgisayar yazılımları sayesinde parmak izlerindeki çeşitli desen ve minutiae noktaları (parmak izinin tanınmasını sağlayan özel noktalar) veritabanındaki en iyi eşleşmeleri bulur. Kullanılan karşılaştırma yöntemi, Sir Henry Edward’ın geliştirdiği yönteme dayanır.

Günümüzde, AFIS benzeri algoritmaların açık kaynak kodlu versiyonları da bulunmaktadır. Dolayısıyla bu konuya ilgi duyuyorsanız, siz de parmak izi karşılaştırmaları yapabilecek bir sistem geliştirebilirsiniz. Bu tür sistemlerde örüntü algılama ve makine öğrenmesi gibi birçok teknoloji bir arada çalışmaktadır ve bu alanlarda kendinizi geliştirmek için iyi bir proje olabilir. Rastgele oluşturulmuş parmak izleri veri tabanına da buradan erişebilirsiniz.

Kişilerin tanınmasında parmak izinin yanı sıra yüz ölçüleri ve iris de kullanılır; teknoloji̇ i̇lerledi̇kçe bu biyometrik özelliklerin de dahil olmasıyla AFIS, ABIS’e (İng: "Automated Biometric Identification System", Tr: "Otomatize Edilmiş Biyometrik Tanıma Sistemi") dönüşmüştür. Bu teknolojiler, modern cep telefonları ve tabletlerde de karşımıza çıkmaktadır ve cihaza tanıttığınız biyometrik verileri kullanarak cihazınız sizi hızlı bir şekilde tanıyabilmektedir.

AFIS'in kullanım alanları
AFIS'in kullanım alanları
m2sys

Tarihi 1850’li yıllara kadar uzanan, ekranlarda gördüğümüz bu "havalı" sistemlerin kullanım alanı aslında yalnızca suçluların teşhisiyle de sınırlı değildir. 100’den fazla ülkede vatandaşların kimlik kartlarında biyometrik veriler vardır ve ayrıca seçimler sırasında da oylama sürecinin hilesiz işlemesi ve adil oy sayımı yapılmasında kullanılır. Ülke sınırlarında hızlı ve güvenli̇ geçi̇şi̇ sağlar, elektroni̇k pasaportlarda güvenli̇k ve gi̇zli̇li̇ği̇ arttırır. Sağlık alanında da kişilerin bilgilerinin bulunduğu güvenli ve eksiksiz bir veritabanı oluşturulmasına katkı sağlar.

Elbette, teknolojinin her alanında olduğu gibi kimlik doğrulama teknolojileri alanında da etik birçok problem ve sorun bulunmaktadır. Örneğin bu kadar geniş ve hızlı veri tabanlarının bulunmasının ve biyometrik verilerin artık özel firmalar tarafından da çok hızlı ve yaygın bir şekilde toplanabilmesinin kişilik ve gizlilik haklarını nasıl ve ne düzeyde ihlal edeceği tartışmalıdır. Özellikle de özel firmaların bu verileri tam olarak nasıl kullandığının ve kimlere erişimin verildiğinin bilinemiyor oluşu, reklamcılık sektörünün bu verileri nasıl kullandığı konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Benzer şekilde, aşırı merkezileşmiş siyasi sistemlere sahip ülkelerde bu verilerin ne düzeyde kötüye kullandığı her zaman tartışmalı ve bilinmez olmaktadır. Tüm bunlar, medeniyetimiz geliştikçe yüzleşmek zorunda olduğumuz modern sorunlardır; ancak kökenleri, asırlar öncesinin araştırmalarına dayanmaktadır.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
20
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Bilim Budur! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/05/2023 13:41:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9428

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Saç
Sağlık Personeli
Hafıza
Çekirdek
Mars
Kuyruksuz Maymun
Diyet
Zaman
Mitler
Tardigrad
Öne Çıkan
Olumsuz
Şehir Hastanesi
Hidrotermal Baca
Haber
Entomoloji
Zehirli Mantar
Canlı Cansız
Mit
Yangın
Nörobiyoloji
Koruma
Elektrik
Mutasyon
Evrenin Genişlemesi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. Tek, et al. Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir?. (12 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 28 Mayıs 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9428
Tek, N., Bakırcı, Ç. M. (2020, October 12). Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved May 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9428
N. Tek, et al. “Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 12 Oct. 2020, https://evrimagaci.org/s/9428.
Tek, Nilüfer. Bakırcı, Çağrı Mert. “Filmlerde Gördüğümüz Parmak İzi Tarama Sistemi ve İşin Aslı: AFIS Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 12, 2020. https://evrimagaci.org/s/9428.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close