Matematik Becerisi İle Satranç Yeteneği Arasında Doğrudan Bir Bağlantı Keşfedildi!
Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Birçok çalışma, genel zeka ve satranç yeteneği arasındaki ilişkiyi analiz etmiştir. Özellikle bazı çalışmalar vardır ki, bu iki değişken arasındaki ilişkiyi daha da ileri götürerek; satranç oynayan nüfusun, satranç oynamayanlara göre daha zeki olduğu kanısına varılmıştır.[1] Ancak bu çalışmalar bizleri, satrancın zekayı geliştirdiği sonucuna götürmez. Çünkü nedenselliğin yönü belirsizdir. Aslında bunun birkaç alternatif açıklaması vardır: Örneğin yüksek bir IQ, yüksek bir satranç yeteneğinin nedeni olabilir. Bir başka deyişle; zeki bir birey, satranç ileri derecede analitik düşünme becerisi gerektirdiği için, satranca daha çok ilgi duyabilir ve daha ileri düzey satranç yeteneği kazanabilir.[1] Tıpkı basketbolun boyu uzatmaması (veya halterin boyu kısaltmaması); ancak daha uzun boyluların basketbolda (ve daha kısa boyluların halterde) daha başarılı olması nedeniyle sanki oyunun boyun uzamasıyla ilgisi varmış gibi sanılması gibi...
Ancak yapılan bazı çalışmalar, satrancın en azından zekanın belli bileşenlerini geliştirdiğine dair ipuçları da sunuyor. Örneğin Michelene Chi'nin 1978 tarihli ve artık klasikleşmiş bir çalışmasında, satranç oyuncularının satranç pozisyonları için özel bir hafıza becerilerisinin geliştirdiği ortaya konmuştur.[2] 1933 yılında Chi'nin bu çalışmasını tekrarlayan Gruber ve ekibi, sonuçları yeniden doğrulamayı başarmışlardır.[3] Bu önemlidir; çünkü genel olarak bir beceri ne kadar spesifik olursa, o beceri, o kadar az farklı alanlara aktarılabilir. Ancak satranç becerisi her ne kadar ilk etapta spesifik görünse de, satranç ile geliştirilen dikkat odağının farklı alanlara da yöneltilebileceği, yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.[4] Bu nedenle satranç ile zeka arasındaki nedensellik ilişkisinin gösterilmesi, insan zekasının gelişimini anlamak açısından da önemlidir.
İsterseniz gelin şimdi, Satranç-Matematik ilişkisinin baştan başa irdelendiği, yazımızın da ana temasını oluşturan ve çok yakın tarihte yayınlanmış bu çalışmaya yakından bakalım.
Matematiksel Problem Çözme Yetenekleri Ve Satranç Üzerine Deneysel Bir Çalışma
Bu çalışma, İtalya'nın kuzeyindeki 8 farklı okuldan, toplam 31 sınıfta gerçekleştirildi. Üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıfları kapsayan bu çalışma; deney ve kontrol grubu olmak üzere iki farklı kategoride değerlendirildi. Çalışma grupları rastgele belirlendi. Deney grubunda toplam 17 sınıf olmak üzere 140 kız , 169 erkek varken; kontrol grubunda toplam 14 sınıf olmak üzere 135 kız ve 116 erkek hazır bulundu. Katılımcılara, daha önce satranç oynayıp oynamama deneyimi gibi çeşitli spesifik sorular yöneltildi ve not edildi.
Çalışma Tasarımı
3 ay boyunca süren bu çalışmada, kontrol ve deney gruplarına farklı aktiviteler yaptırıldı. Öncelikli olarak deney grubuna zorunlu olarak Satranç ve Matematik Öğrenimi'ne (İta: "Scacchi e Apprendimento della Matematica" veya kısaca "SAM") dayalı bir satranç kursu verildi. Ayrıca deney grubuna CAT isimli bir yazılım sağlandı. Bu yazılım, oyunu öğrenmek için öğrencilere bir fırsat sağlıyordu. Bu yazılım zorunlu tutulmadı; ancak önemle tavsiye edildi. CAT tarafından deney grubundaki öğrencilerin yazılımı kullanım süreleri ve ulaşılan deneyim seviyeleri kaydedildi.
Deney grubunun tam aksi bir şekilde, kontrol grubuna normal gündelik aktivitelerine devam etmeleri ve haftada sadece 1-2 saat verilen satranç kurslarına katılmaları söylendi.
Her iki çalışma grubunda bulunan öğrencilere, OECD-PISA gibi akademik standartlarda kabul görmüş olan, matematiksel temelli eğitimi de kapsayan kuruluşlar tarafından çeşitli testler yapıldı. Bu testler, zaman zaman maddeler hâlindeki bir anket olduğu gibi, kimi zaman matematik problemlerini de kapsıyordu. Ayrıca testlerde satranç bulmacaları ve satrançta pozisyonel durumlarda en iyi stratejiyi bulmak gibi bilişsel yetileri zorlayıcı sorular da yöneltildi.
Sonuçlar
Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi, deney grubundaki (solda) öğrencilerde eskiye nazaran matematiksel problem çözme kategorisinde belirgin bir artış gözlendi. Kontrol grubunda (sağda) ise pek bir değişim olmadı.
İkinci grafikte ise, sadece 3 ayda genç öğrencilerin satranç yeteneklerini ne denli ileri verimlilikle geliştirdiği görülüyor. Yine burada, sadece deney grubunda (solda) anlamlı bir belirgin artışın görülmesi de, çalışmanın verimine dikkat çekiyor:
Sonuçları kısaca özetleyecek olursak:
- Deneysel süreçte, matematiksel problem çözme puanlarının kazanıldığı araştırmanın hipotez grubu, kontrol grubundakinden önemli ölçüde daha yüksek puan aldığı doğrulandı.
- Her iki grubun CAT seviyeleri, aldıkları satranç ve matematik gruplarındaki puanlarla, bulundukları gruplar arasında doğrudan bir korelasyon vardı.
Satranç Neden Matematiksel Becerileri Arttırıyor?
Satranç matematiksel problem çözme becerilerini artırır çünkü:
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
- Matematik ve satranç izomorfik alanlardır; satranç oynayarak, matematik kavramları daha az soyuta indirgenebilir ve dolayısıyla daha geniş perspektifte çözüm odaklı çalışılabilir.
- Bir satranç oyuncusunun soyut düşünmesi, varyantları hesaplaması; matematikte gerekli olan strateji ve becerilerden ileri gelir.
- Bir satranç oyuncusu tahtadaki seçimlerinin bir sonucu olarak, galibiyetleri ve yenilgileri algılar, bu, uygulama ve çabalarıyla orantılıdır.
- Satranç eğlenceli ve ödüllendiricidir, dolayısıyla bireyleri daha fazla oynamaya teşvik eder.
Tartışmalar ve Deneye Yöneltilmiş Sorular
Bu sonuçları göz önünde bulundurduğumuzda, eğitim ve pratik nasıl genç öğrencilerin hem satranç hem de matematik becerilerini etkileyebildi? Soruya yanıt getiren Giovanni ve arkadaşları çalışmalarını şöyle açıklıyorlar:
Bu soruyu yanıtlandırmak için bazı varsayımlarda bulunabiliriz. Onlar da satranç oyunun kendine özgü özellikleridir. Satranç tahtası, kendine has geometrik şekillere ve taşların geometrik davranışlarına ev sahipliği yapar. Ayrıca tahtadaki stratejiler sadece geometrik şekillerle sınırlı değildir; aynı zamanda stratejiye bağlı olarak matematiksel prensipler de vardır.
Satrancın Doğası ve Deneyin Sonuçları Üzerine
Satranç, doğası gereği bilişsel olarak zorlayıcı bir oyundur. Kişi oyunda geliştikçe, basit hesaplamaların ötesine geçmek zorundadır. Tahta üzerinde insan aklının kolayca hesaplayabileceğiniz çok ötesinde sayıda varyasyonlar ve yine irrasyonel olarak, kendini tekrar etmeyen sayılar gibi çok sayıda kombinasyonlar mevcuttur. Tüm bunlara ek olarak; tesadüfi unsurların olmayışı, bireyin kazanıp-kaybettiği oyunun niceliği ve kalitesi, yine bireyin kendisine kazandırdığı farkındalıkla doğru orantılı olarak değişir.
Yani bu açıdan bakacak olursak, matematiksel problem çözme yeteneği ile satranç pratiğinin birbirlerine yabancı olmayan iki kavram olduğunu söyleyebiliriz. Hatta bu çalışma perspektifinde değerlendirecek olursak, bu ikilinin birbirini açıklayabildiği bile söylenebilir! Konuyla ilgili görüş belirten Trinchero'nun da dediği gibi:[5]
Bireylerin okuma düzeyleri ve düşünce kapasiteleri; matematiksel problem çözme ve stratejik düşünme biçimleri, satranç eğitiminden sonraki süreçte farklılık gösterebilir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 44
- 26
- 16
- 13
- 10
- 9
- 8
- 3
- 1
- 1
- 0
- 0
- Türev İçerik Kaynağı: SAGE Open | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b F. Gobet, et al. (2014). Intelligence And Chess. ResearchGate. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Chi. (1978). Knowledge Structures And Memory Development. Yayınevi: Lawrence Erlbaum Associates, Inc..
- ^ W. Schneider, et al. (1993). Chess Expertise And Memory For Chess Positions In Children And Adults. Journal of Experimental Child Psychology, sf: 328-349. doi: 10.1006/jecp.1993.1038. | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. C. Barret, et al. (2011). Our Move: Using Chess To Improve Math Achievement For Students Who Receive Special Education Services. Semantic Scholar. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. Roberto, et al. (2016). Does Chess Instruction Enhance Mathematical Ability In Children? A Three-Group Design To Control For Placebo Effects. Researchgate. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 06:16:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10039
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.