Lityum
Lityum Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

Periyodik Tablo Nedir?
Bu içerik, Evrim Ağacı'nın Periyodik Tablo projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır. Periyodik Tablo projesinin amacı, bugüne kadar keşfedilmiş veya üretilmiş bütün elementleri, özelliklerini ve ne tür alanlarda kullanıldıklarını, eğitici ve kolay bir şekilde tanıtan, öğrenimi kolaylaştırıcı bir biçimde sunan, dinamik bir elementler tablosu halinde sergilemektir. Bu içerik için kullanılan kaynaklar, yazının sonunda gösterilmiştir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.



Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 4. yazısıdır. Dizinin ilk yazısına gitmek için buraya, dizideki tüm yazıları görmek için buraya tıklayınız. Yazı dizileri, EA Akademi'nin bir parçasıdır.
Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için giriş yapın veya kayıt olun.
- İngilizce İsim Lithium
- Sembol Li
- Atom Numarası 3
- Grup 1
- Periyot 2
- Oda Sıcaklığında Faz Katı
- Elektron Konfigürasyonu 1s2 2s1
- Semantik Elektron Konfigürasyonu [He] 2s1
- Atom Kütlesi 6.94 Da
- Blok s
- Kategori Alkali metal
- Görünüm Gümüşümsü beyaz
- Atomik Yarıçap 145 pm
- Kaynama Sıcaklığı 1603 K
- Erime Sıcaklığı 453.65 K
- Yoğunluk (Oda Sıcaklığında) 0.534 g/cm3
- Dünya Kabuğunda 2.0×10−5 kg/kg
- Şehir Toprağında 49.5 mg/kg (ppm)
- Meteoritlerde 1.70E-06
- Deniz Suyunda 1.8×10−7 kg/L
- İnsan Vücudunda 0.000006 %
- Güneş'te 4.0×10−7 silisyuma göre mol oranı
- Güneş Sistemi'nde 5.7×10−5 silisyuma göre mol oranı
- Kayma (Shear) Modülü 4.2 GPa
- Esneklik (Bulk) Modülü 11 GPa
- Poisson Oranı N/A
- Young Modülü 4.9 GPa
- Keşfedildiği Ülke Sweden
- Keşfeden/Gözleyen ve Keşif/Gözlem Yılı A. Arfwedson, 1817
- İzole Eden ve İzolasyon Yılı W. T. Brande, 1821
- Bu yazı, Evrim Ağacı'nın kimyasal elementlere dair bilgileri barındıran Periyodik Cetvel projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
Özellikler
Lityum, "Li" kısaltması ile sembolize edilen, atom numarası 3 olan kimyasal bir elementtir. Yumuşak, gümüş-beyaz renge sahip alkali bir metal olan lityum, standart koşullarda, kütle olarak en hafif metal olmasına rağmen, en katı element olarak da bilinir.
Tüm alkali metaller gibi, lityum da oldukça reaktif ve yanıcı bir elementtir. Depolanması gerektiğinde mineral yağı kullanılmalıdır. Kesildiğinde metalik bir parlaklığa sahip olsa da, nemli havanın etkisiyle, hızlı bir şekilde donuk gümüş-gri renge bürünür. Son olarak siyahlaşarak, tamamen kararır.
Lityum, doğada hiçbir zaman serbest halde bulunmaz. Okyanuslarda iyon formunda bulunur ve genellikle tuzlu sulardan elde edilir. Lityum, lityum klorür ve potasyum klorür karışımından elektrolitik olarak ayrıştırılır.
Bulunma Sıklığı ve Üretimi
Büyük Patlama'da sentezlenmiş olmasına rağmen, lityum, (berilyum ve bor ile birlikte) Evren'de diğer elementlere nazaran çok daha az miktarda bulunur. Bunun temel sebebi, Evren'de lityumun oluşması için gereken şartların nadiren sağlanabiliyor olmasıdır.[1] Modern kozmolojik teorilere göre, lityum Büyük Patlama'da sentezlenen üç elementten biridir.[2], [2]
Uygulama ve Kullanım Alanları
Elektrik ve Elektronik
20. yüzyılın sonlarında lityum, yüksek elektrot potansiyeli nedeniyle pil elektrolitlerinin ve elektrotlarının önemli bir bileşeni haline geldi. Düşük atomik kütlesi nedeniyle, yüksek bir güç / ağırlık oranına sahiptir. Lityum iyon piller, yeniden şarj edilebilen ve yüksek enerji yoğunluğuna sahip yapılarıyla sıklıkla tercih edilmektedir.[3], [3]
Yağlama Gresleri
Lityumun bir diğer yaygın kullanımı greslerdedir. Lityum hidroksit güçlü bir bazdır ve bir yağ ile ısıtıldığında, reaksiyon sonucu lityum stearattan yapılmış bir sabun açığa çıkar. Lityum sabununun, yağların kıvamını yoğunlaştırma özelliği vardır. Çok amaçlı olarak kullanılabilen ve yüksek sıcaklıkta yağlama yapabilen greslerin üretiminde kullanılır.[4] [5] [6]
Tarihi
Petalite (LiAlSi4O10), 1800 yılında Brezilyalı kimyager ve devlet adamı José Bonifácio de Andrada e Silva tarafından İsveç'in Utö adasındaki bir madende keşfedildi.[7] Bunun ardından, 1817'de kimyager Jöns Jakob Berzelius'un laboratuvarında çalışan Johan August Arfwedson, petalit cevherini analiz ederken yeni bir elementin varlığını tespit etti. Bu element, sodyum ve potasyuma benzer bileşikler oluştursa da, suda çözünme özelliği konusunda farklı bir yapıya sahipti.[10], [8]
Etimolojisi
Berzelius, alkali malzemeye Yunanca "λιθoς" ("taş" anlamına gelen litos) kelimesinden türeyen "lithion / lithina", malzemenin içindeki metale de "lityum" adını verdi.[9], [7], [10]
Önlem ve Güven
Lityum tozunu veya lityum bileşiklerini (genellikle alkali olan) solumak, başlangıçta burnu ve boğazı tahriş eder. Daha yüksek dozlara maruz kalmak, akciğerlerde sıvı birikmesine neden olarak ödem oluşumuna neden olabilir.
Lityumun tek başına bulunması oldukça tehlikelidir çünkü nemle temas ettiğinde kostik lityum hidroksit üretir. Lityum, nafta gibi reaktif olmayan bileşiklerde güvenle depolanır.[11]
İlginç Bilgiler ve Diğer
- En katı element olmasına rağmen bıçakla kesilecek kadar yumuşaktır.
- Kütle bakımından en hafif metal olması dolayısıyla suda yüzebilir.
- Lityum yangınlarının söndürülmesi oldukça zordur. Su, lityum ile reaksiyona gireceği ve yangını daha da körükleyeceği için, yangın sırasında suyu kullanmak mümkün değildir. Tozlu yangın söndürücü gereklidir.
- Lityum yandığında, parlak kırmızı bir alev çıkarır.
- En hafif metal olması sayesinde, hem güçlü hem de hafif alaşımlar oluşturmak için alüminyum ve bakır gibi metaller ile birlikte kullanılabilir.[12]
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Sorular
- Perseverance aracının mars'a iniş sırası görüntülerinde neden ateşleme gözükmüyor?
- Dunning-kruger etkisi ile ilgili deneyimleriniz nelerdir? Hayatınızda bu etkiyi nerelerde görüyorsunuz?
- Dinler nasıl ve neden ortaya çıktı?
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ Wesleyan University. Cosmic Abundance Of The Elements And Nucleosynthesis. (26 Şubat 2006). Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: Wesleyan University | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b N. N. Greenwood. (1996). Chemistry Of The Elements. ISBN: 9780080379418. Yayınevi: Pergamon. sf: 73.
- ^ a b Battery Review. Disposable Batteries. (26 Şubat 2009). Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: Battery Review | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. R. Lide. (2000). Crc Handbook Of Chemistry And Physics: A Ready-Reference Book Of Chemical And Physical Data. ISBN: 9780849304811. Yayınevi: CRC Press.
- ^ G. E. Totten. (2003). Fuels And Lubricants Handbook: Technology, Properties, Performance, And Testing. ISBN: 9780803120969. Yayınevi: ASTM International.
- ^ S. J. Rand. (2003). Significance Of Tests For Petroleum Products. ISBN: 9780803120976. Yayınevi: Astm International.
- ^ a b L. M. Winter. Lithium. Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: Web Elements | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Shorter. (2009). The History Of Lithium Therapy. Wiley, sf: 4-9. doi: 10.1111/j.1399-5618.2009.00706.x. | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. E. Krebs. (2006). The History And Use Of Our Earth's Chemical Elements: A Reference Guide. ISBN: 9780313334382. Yayınevi: Greenwood.
- ^ a b P. V. D. Krogt. 3. Lithium - Elementymology & Elements Multidict. (26 Şubat 2011). Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: elements.vanderkrogt.net | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. K. Furr. (2000). Crc Handbook Of Laboratory Safety. ISBN: 9780849325236. Yayınevi: CRC Press. sf: 244–246.
- ^ Ducksters. Chemistry For Kids: Elements - Lithium. Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: Ducksters | Arşiv Bağlantısı
- Cornell University. Battery Anodes. Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: Cornell University | Arşiv Bağlantısı
- Meridian International Research. (2008). The Trouble With Lithium. www.meridian-int-res.com. | Arşiv Bağlantısı
- ChemGuide. Compounds Of The Group 1 Elements. Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: ChemGuide | Arşiv Bağlantısı
- A. M. Boesgaard, et al. (2003). Big Bang Nucleosynthesis: Theories And Observations. Annual Reviews, sf: 319-378. doi: 10.1146/annurev.aa.23.090185.001535. | Arşiv Bağlantısı
- B. Jaskula. Lithium Statistics And Information. Alındığı Tarih: 04 Ocak 2021. Alındığı Yer: USGS | Arşiv Bağlantısı
- J. Emsley, et al. (2001). Nature's Building Blocks. ISBN: 9780198503415. Yayınevi: Oxford University Press, USA.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/02/2021 04:14:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9855
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.