Gümüş

Özellikler

Gümüş, sembolü Ag olan kimyasal bir elementtir. Periyodik tablonun 11. grubuna aittir ve atom numarası 47'dir. Gümüş, parlak, yumuşak, çok sünek ve dövülebilir bir metaldir. Tüm metaller arasında en yüksek elektrik iletkenliğine sahip metaldir; ancak çok pahalı olduğu için elektriksel amaçlarla yaygın olarak kullanılamamaktadır.

Gümüş, saf yataklardan olduğu kadar argentit gibi gümüş cevherlerinden de elde edilebilir. Altın, bakır veya kurşun içeren cevher yataklarının yanı sıra yan ürün olarak da elde edilebilir. Gümüş havada oksitlenmez; ancak havadaki hidrojen sülfür ile reaksiyona girerek gümüş sülfit oluşumu nedeniyle metalin kararmasına neden olur. Bu nedenle gümüş ürünler düzenli temizlik gerektirir. Gümüş bileşiklerinde hemen hemen her zaman tek değerlik alır, ancak, bir oksit, bir fluorür ve çift değerli bir gümüş sülfid olarak da bulunabilmektedir.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Gümüş, birleşmemiş halde ve argentit ve klorarjirit (boynuz gümüşü) gibi cevherlerde bulunur. Bununla birlikte, çoğunlukla kurşun-çinko, bakır, altın ve bakır-nikel cevherlerinden madenciliğin yan ürünü olarak çıkarılır. Gümüşün dünya üretimi yılda yaklaşık 20.000 tondur. Topraktaki gümüş seviyeleri, bazen 44 ppm’e kadar çıkabilen mineral bakımından zengin topraklar dışında genellikle yüksek değildir. Metalik gümüş doğada kristal halinde, ancak genel olarak kompakt bir kütle olarak bulunur. Başlıca gümüş cevherleri Meksika, Bolivya ve Honduras'ta çıkarılan akantit ve Kanada'da çıkarılan stephanittir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Som gümüş %92,5 gümüş içerir. Gerisi bakır veya başka bir metallerdir. Görünümün önemli olduğu takılarda ve gümüş sofra takımlarında kullanılır. Gümüş, zamanla kararmasına rağmen bilinen görünür ışığın en iyi yansıtıcısı olduğu için ayna yapımında kullanılır. Diş alaşımlarında, lehim ve sert lehim alaşımlarında, elektrik kontaklarında ve pillerde de kullanılır. Gümüş boyalar, baskılı devre yapımında kullanılır. Gümüş bromür ve iyodür, ışığa duyarlılıkları nedeniyle fotoğrafçılık tarihinde önemlidir. Dijital fotoğrafçılığın yükselişine rağmen, gümüş tuzları yüksek kaliteli görüntüler üretmede ve yasadışı kopyalamaya karşı korumada hala kullanılmaktadır.

Tarihi

Türkiye ve Yunanistan'daki eski maden işletmelerinin yakınındaki cüruf yığınları, gümüş madenciliğinin MÖ 3000 civarında başladığını gösteriyor. Gümüş ilk olarak, şu anda güney Irak'ta yaşayan Keldaniler tarafından icat edilen bir işlem olan küpelasyonla rafine edilmiştir. Erimiş metali sığ bir kapta ısıtmaktan ibaret olan bu yöntemde gümüşün üzerine güçlü bir hava akımı üfleniyordu. Bu, kurşun ve bakır gibi diğer metalleri oksitleyerek yalnızca gümüşü etkilenmediği için gümüş bileşikten ve alaşımdan ayrılmış olur.

Atina'nın yükselişi, kısmen Laurium'daki yerel gümüş madenlerinin açığa çıkması ile mümkün oldu. Bu durumun etkileri MÖ 600'den itibaren ve Roma dönemine kadar işledi. Ortaçağda, Alman madenleri Avrupa'da ana gümüş kaynağı haline geldi. Gümüş, Peru, Bolivya ve Meksika'da zengin yataklar bulunan Orta ve Güney Amerika'nın eski uygarlıkları tarafından da çıkarıldı.

Etimolojisi

"Gümüş" kelimesi Eski İngilizcede seolfor ve siolfor gibi çeşitli yazım biçimlerinde görünür. Gümüş için Balto-Slavca sözcükler, Keltiberyalı form silabur gibi Germen sözcüklere oldukça benzerdir. Morfolojileri Hint-Avrupa olmayan bir Wanderwort'u önermesine rağmen, ortak bir Hint-Avrupa kökenine sahip olabilirler.^{[1], [2]} Ag kimyasal sembolü, Latince "gümüş" anlamına gelen argentum kelimesinden gelmektedir.

Önlem ve Güven

Gümüşün Sağlığa Etkileri

Çözünür gümüş tuzları, özellikle AgNO₃, 2 grama kadar olan konsantrasyonlarda ölümcül sonuçlara yol açabilmektedir. Gümüş bileşikler, vücut dokuları tarafından yavaşça emilebilir ve bunun sonucunda mavimsi veya siyahımsı cilt pigmentasyonu ortaya çıkar.

• Gözle temas: Sıvı gözle temas ederse ciddi kornea hasarına neden olabilir.
• Cilt ile temas: ciltte tahrişe neden olabilir. Ciltle tekrarlanan ve uzun süreli temas alerjik dermatite neden olabilir.
• Soluma tehlikeleri: yüksek konsantrasyonlarda buharlara maruz kalma baş dönmesine, solunum zorluğuna, baş ağrısına veya solunum yolunda tahrişe neden olabilir. Son derece yüksek konsantrasyonlar, uyuşukluğa, şaşırtmaya, kafa karışıklığına, bilinç kaybına, komaya veya ölüme neden olabilir.
• Yutma tehlikeleri: orta derecede toksik olarak sınıflandırılır. Mide bulantısına, kusmaya, ishale ve baygınlığa neden olabilir. Yutulduğunda veya kusma meydana gelirse maddenin akciğerlere çekilmesi ölümcül olabilen kimyasal pnömoniye neden olabilir.
• Hedef organ: Bu materyaldeki bir bileşene veya bileşenlere kronik aşırı maruz kalmanın laboratuvar hayvanlarında aşağıdaki etkilere neden olduğu bulunmuştur:
• Böbrek hasarı
• Göz hasarı
• Akciğer hasarı
• Karaciğer hasarı
• Anemi
• Beyin hasarı

İlginç Bilgiler ve Diğer

1. Yer kabuğunda altından daha az gümüş var.
2. Gümüş, dünyadaki en yansıtıcı metallerden biridir.
3. Meksika, dünyadaki en büyük Gümüş üreticisidir.
4. Gümüşün doğal antibakteriyel özellikleri vardır ve “gümüş kaşıkla doğmuş” sözü, mikrop öldürücü özellikleri için küçük çocuklarını gümüş kaşıklarla besleyen zengin ailelerden gelmektedir.
5. Altından farklı olarak, gümüş genellikle geri dönüştürülmez. Televizyonlarda, elektronik cihazlarda vb. Kullanılan madenden çıkarılan gümüşün çoğu çöplüklere gömülür.
6. Gümüş, altından biraz daha serttir.