Pygmalion, Roma şairi Ovidius’un Metamorphōsēs (Dönüşümler) adlı eserinin onuncu kitabında yer alan mitolojik bir karakterdir. Sanatla ideal güzelliği birleştiren bu anlatı yalnızca Antik Çağ edebiyatında değil modern psikoloji kuramlarında da etkisini sürdürmüştür.

Pygmalion etkisi, bireylerin kendilerine yönelik beklentilere uygun biçimde davranışlarını şekillendirdiğini ifade eden psikolojik bir fenomendir. Başka bir deyişle, bir kişi hakkında beslenen olumlu (ya da olumsuz) beklentiler, o kişinin performansını ve öz-yeterlik algısını doğrudan etkileyebilir. Bu yazımızda Pygmalion mitinin anlatı düzeyindeki detaylarına değinilecek ve ardından bu mitin çağdaş psikolojide nasıl kavramsallaştırıldığı incelenecektir.

Endişelendiğimizde kalp çarpıntılarını veya avuç içlerimizin terlediğini hepimiz deneyimlemişizdir. Peki, tüm bu hislerimizin deri/kabuk değiştiren böceklerle de bir ilgisi olduğunu biliyor muydunuz? Öncelikle bu bağlantının kilit terimi olan “nöropeptit”leri ve onların evrimsel süreçteki yerini açıklayalım.

Nöropeptitler, bütün hayvanların beyninde ve sinir sisteminde nöronların (sinir hücrelerinin) birbirleriyle iletişimini sağlayan ve böylelikle metabolizmada pek çok fizyolojik (işlevsel) düzenleme ve davranışı gerçekleştiren proteinlerdir. İnsanda endişe durumlarını denetleyen nöropeptitler ile böceklerde deri/kabuk değişimini sağlayan nöropeptitlerin ortak bir evrimsel geçmişi vardır. 

Neredeyse 200.000 kişiyi onlarca yıl boyunca takip eden yeni bir araştırma, kalp sağlığı söz konusu olduğunda, tüketilen yiyeceklerin kalitesinin düşük karbonhidratlı veya düşük yağlı bir diyet uygulamak kadar önemli olduğunu ortaya koydu. Sonuçlar, sağlıklı ve kaliteli yiyecekler seçmenin kalbi korumanın anahtarı olduğunu gösteriyor.

Son yirmi yılda, düşük karbonhidratlı ve düşük yağlı diyetler, kilo kontrolü, kan şekeri ve kolesterol seviyelerinin iyileştirilmesi gibi potansiyel sağlık faydaları nedeniyle revaçta olsa da bu durum, bu diyetlerin kalp hastalığı riskini azaltmadaki etkisi konusundaki tartışmaları sonlandıramadı. Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu'ndan Qi Sun'ın laboratuvarında doktora sonrası araştırmacı olarak görev yapan Dr. Zhiyuan Wu şunları söylüyor:

Bilim, metodolojisi ve tarihi üzerine kafa yormuş herkesin varmak zorunda olduğu bir soru vardır: Bilimin sınırları nedir? Bilim, nerede biter, nerede başlar? "Bilim" olan ile olmayani, bilim ile "sahtebilimi" nasıl ayırt ederiz? Bilim felsefesinde buna, demarkasyon problemi veya sınır belirleme problemi adı verilir.

Eğer bilimin kesin bir reçetesi olduğunu düşünüyorsanız, net bir şekilde söyleyebiliriz ki hayır, bu şekilde evrensel bir reçete bulunmuyor. Dahası, tarihsel olarak bir şeyin bilim mi, sahtebilim mi, hatta felsefe dalı mı olduğu bolca tartışılmış olan, sıklıkla ateşli kavgalara ve hatta kimi zaman bilim dalları içerisinde ayrışmalara neden olan bir sorundur.

Araştırmacılar ilk kez özel tasma verilerini özel kameralarla birleştirerek kutup ayılarının yaşamlarındaki en gizemli ve önemli aşamalardan biri olan ayıların doğum yaptıktan sonra yavrularıyla birlikte kaldığı anne inini inceledi.

Önceki araştırmalar, anne ayıların inlerinde ne kadar kaldığının yavruların hayatta kalma şansını etkilediğini gösterse de ayıların inlerinde neden bu kadar uzun süre kaldıkları ve orada ne yaptıkları tam olarak anlaşılabilmiş değil. Ayrıca araştırmacıların giderek daha fazla kullandığı izleme cihazları şimdiye kadar ayıların gerçek hayattaki davranışlarıyla karşılaştırılmamıştı. Çalışmanın baş yazarı ve Toronto Üniversitesi Scarborough Kampüsü'nde doktora sonrası araştırmacı Louise Archer söyle anlatıyor: