Keto Diyeti Nedir? Ketojenik Diyet, Epilepsi Tedavisinde Neden Kullanılıyor?
Ketojenik Diyet, Aslen Çocuklarda Epilepsi Nöbetlerine Yönelik Bir Tedavi Olarak Geliştirildi!
Ketojenik diyet; diyetin enerjisinin büyük bir bölümünün yağlardan geldiği, proteinin büyüme ve gelişmeyi etkilemeyecek şekilde optimal düzeyde alındığı ve karbonhidrat oranının ise oldukça düşük olduğu bir diyet modelidir. Matematiksel olarak açıklamak gerekirse, toplam kalorinin yaklaşık %90'ı yağlardan, %6'sı proteinlerden ve %4'ü karbonhidratlardan sağlanır. Ek olarak bu oranların tedavi için kullanılan ketojenik diyet için bu şekilde olduğu bilinmeli ve bunlar klasik ketojenik diyetteki oranlar ile karıştırılmamalıdır.
Her ne kadar günümüzde "etkisi/uygulanabilirliği abartılan, popüler diyet" (İng: "fad diet") kategorisinde karşımıza çıksa da, ketojenik diyet aslen epilepsi tedavisinde kullanılan bir diyet olarak geliştirilmiştir. Bunu anlayabilmek için, öncelikle epilepsiyi ve tedavisini biraz daha yakından anlamamız gerekmektedir.
Epilepsi Nedir?
Epilepsi; dünya üzerindeki çocukların yaklaşık %0.5 ila %1'ini etkileyen, vücudun bir kısmında veya tamamında görülebilen, kısa ve istemsiz şekilde tekrarlayan nöbetlerle karakterize nörolojik bir hastalıktır. Düşük ve orta gelirli ülkelerde yüksek gelirli ülkelere göre daha sık görülmektedir.
Epilepsi tedavisinde antiepileptik ilaçlar ancak %60-70 oranında tedavi sağlayabilmektedir. Yani bu tedavi hastaların 1/3'ünde başarılı yanıt vermemektedir. Bazı alt gruplara uygulanan cerrahi girişimlerin de hastanın kontrolsüz nöbetler yaşamasına sebep olduğu gözlenmiştir. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülen ilaca dirençli epilepsi ve beraberinde getirdiği sorunlar birçok hastanın hastaneye yatışına neden olmaktadır. Bu durum epilepsi hastalarının ve onların bakımını sağlayan kişilerin yaşam kalitelerini olumsuz etkilemektedir.
Bu noktada, devreye Ketojenik Diyet (KD) uygulaması girmektedir. İlaca dirençli epilepside tıbbi beslenme tedavisi olarak kullanılan ketojenik diyet, farmakolojik tedavinin yeterince sonuç vermediği hastalarda nöbetleri kontrol altına almak için kullanılmaktadır.
Ketojenik Diyet Epilepsiyi Nasıl Tedavi Ediyor?
Ketojenik diyetin epilepsi tedavisindeki yararı, diyeti uygulayan kişilerde vücudun açlık sırasındaki metabolizmaya benzer bir metabolizma kullanmasına dayanmaktadır.
İnsan beyninin başlıca enerji kaynağı glukozdur. Ancak uzun süren açlıklar sonucunda kas ve karaciğerdeki glukoz depoları tükenir vücut enerji kaynağı olarak yağlara yönelir. Bunun sebebi ise vücuttaki proteininin yıkımını önlemektir. Yağ asitlerinin oksidasyonu sonucunda oluşan asetil-CoAl'ar karaciğerde asetoasetat, β-hidroksibütirat ve aseton olmak üzere keton cisimlere dönüştürülürler. Kan beyin bariyerini geçebilen keton cisimciklerin kandaki düzeyleri arttığında beyin, kalp ve kas dokularında enerji için kullanılabilirler.
Açlık metabolizmasına benzer şekilde yağların başlıca enerji kaynağı olduğu ketojenik diyet tedavisi sırasında da vücut enerjisi yağ asitlerinin oksidasyonu ile üretilir ve bu durum büyük miktarlarda asetil-CoA üretimi ile sonuçlanır. Keton cisimler beyinde alternatif bir enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlar. Keton cisimcikleri beyne girdikten sonra asetil-CoA'ya dönüşür ve beynin mitokondrilerinde adenozin trifosfat (ATP) üretilir. Sonuç olarak beynin metabolizması değişime uğrar, enerji üretiminde öncelik glikozdan keton cisimciklere kaymış olur. Bu değişim epileptik nöbetlerin kontrolünü sağlar.
Ketojenik Diyet Nöbetleri Nasıl Kontrol Eder?
Enerji üretiminde karbonhidratlardan yağlara geçiş, vücutta metabolik yolaklardaki ara ürünlerin değişmesi gibi birçok farklılığı beraberinde getirir. Bilim bu konuyu henüz tam olarak açıklayamamış olsa da ketojenik diyetin epilepsi üzerindeki etkisini anlamak için bu değişimin etkilerini incelemek gerekir:
- Keton cisimcikler beyin için glukoza nazaran daha iyi bir enerji kaynağı olabilir, çünkü keton cisimcikler kullanıldığında beyindeki enerji üretimi daha fazladır.
- Beynin glikoz tüketimindeki azalma ATP'ye duyarlı kanalları etkiler. Bu durum beynin elektriksel olarak uyarılma oranını azaltıp, nöbet eşiğini yükseltebilir.
- GABA (Gama aminobütirik asit) beyinde nöronların uyarılmasını engelleyici bir nörotransmiter olarak çalışır. Ketojenik diyet GABA sentezini tetikleyerek nöbet kontrolünü kolaylaştırabilir.
- Epilepside nöbetle ilişkilendirilen nöron hasarları veya daha ciddi tabloların ana mekanizmasının apoptoz olduğu söylenmektedir. Bu olumsuz durumlar ketojenik diyetle iyileştirilebilir.
- Ketojenik diyet glutatyon seviyelerini arttırır yani vücudun kendi antioksidan savunma sistemini olumlu yönde etkiler. Bu durum mitokondriyal DNA'yı serbest radikal hasarından korur. Sonuç olarak beyin hücreleri nöbet sırasında üretilen zarar verici serbest radikallerle daha kolay başa çıkabilir.
Birlikte ele aldığımızda, ketojenik diyetin bu mekanizmalar üzerindeki etkisi sinapslarda nöron geçişini değiştiren, nöronların yapısını ve homeostazı iyileştiren değişiklikler olarak görülebilir.
Ketojenik diyetin ilaç dirençli epilepsi tedavisinde nöbet sıklığını azaltmada etkili olduğu açıktır. Çalışmalar, Ketojenik Diyetin son çare olarak değil; eğer hasta bu tedavi için uygunsa en baştan değerlendirilebileceğini vurgulamaktadır. Ancak ne yazık ki diyetin yönetimindeki zorluklar, uyumun zahmetli ve zaman alıcı olması bireylerde motivasyon kaybına neden olabilmektedir. Bu durumla başa çıkabilmek için çocuk hastalarda ebeveynlerin motivasyonunun yükseltilmesi, iyi organize olabilen bir ketojenik diyet ekibinin kurulması ve destekleyici sağlık hizmetlerinin sağlanması önemlidir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
9
-
7
-
4
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Z. Akışın, et al. (2019). Klasik Nonketotik Hiperglisinemi Tanılı Bebekte İlaca Dirençli Epilepsi Tedavisinde Ketojenik Diyet Uygulaması: Bir Olgu Sunumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, sf: 100-104. doi: 10.33076/2019.BDD.665. | Arşiv Bağlantısı
- B. Çetin, et al. (2013). Epilepsi Hastası Çocuklarda Ketojenik Diyetin Epileptik Nöbet Sayısı Üzerine Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, sf: 27-34. | Arşiv Bağlantısı
- V. Sondhi, et al. (2020). Efficacy Of Ketogenic Diet, Modified Atkins Diet, And Low Glycemic Index Therapy Diet Among Children With Drug-Resistant Epilepsy: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatrics, sf: 944-951. doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.2282. | Arşiv Bağlantısı
- M. Ułamek-Kozioł, et al. (2019). Ketogenic Diet And Epilepsy. Nutrients, sf: 2510. doi: 10.3390/nu11102510. | Arşiv Bağlantısı
- I. M. Zarnowska. (2020). Therapeutic Use Of The Ketogenic Diet In Refractory Epilepsy: What We Know And What Still Needs To Be Learned. Nutrients, sf: 2616. doi: 10.3390/nu12092616. | Arşiv Bağlantısı
- K. Dowis, et al. (2021). The Potential Health Benefits Of The Ketogenic Diet: A Narrative Review. Nutrients, sf: 1654. doi: 10.3390/nu13051654. | Arşiv Bağlantısı
- L. Lyons, et al. (2020). Use Of Ketogenic Diet Therapy In Infants With Epilepsy: A Systematic Review And Meta-Analysis. Epilepsia, sf: 1261-1281. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 08:40:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14666
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
