Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?

3 dakika
8,119
Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?
Tüm Reklamları Kapat

Bir "blackane", yani Karadeniz Kasırgası, Karadeniz'de meydana gelen kasırga-benzeri siklonlara verilen isimdir. Karadeniz tarihinde hiçbir siklon, gerçek anlamıyla bir kasırgaya dönüşmemiştir; ancak 2 ayrı fırtına buna çok yaklaşarak quasi-kasırga ("neredeyse-kasırga" veya "yarı-kasırga") olarak adlandırılmıştır.

Bir siklon, genellikle rüzgar nedeniyle oluşan güçlü ve dönen girdaplardır. Farklı coğrafyalarda siklonlara farklı isimler verilebilmektedir: Bunlar arasından en popüler olanları, Kuzey Atlantik ve Doğu Pasifik sularında meydana gelen kasırgalar ile Batı Pasifik veya Kuzey Hint Okyanusu'nda meydana gelen tayfunlar gibi siklonlardır.

Genellikle "kasırga" adıyla bildiğimiz bu güçlü girdaplar, çoğunlukla okyanuslarda meydana gelirler; çünkü okyanusların yüzey alanı ve kapladıkları coğrafi bölgeler bir denize göre çok daha geniştir. Ayrıca tropik siklon olarak da adlandırılan bu kasırgalar, neredeyse her zaman tropik coğrafyalarda (ve buralardaki büyük su birikintilerinde) oluşurlar. Bu siklonlar, Coriolis Kuvveti dolayısıyla Kuzey Yarımküre'de saatin ters yönünde, Güney Yarımküre'de saat yönünde dönerler.

Tüm Reklamları Kapat

Fakat bu, uygun şartlar altında, hele ki iklim krizinin ekstremleştirdiği şartlar altında denizlerde de kasırga (veya kasırga-benzeri siklonlar) oluşamayacağı anlamına gelmemektedir. Bunun en yaygın örneği, Akdeniz'de meydana gelen tropik-benzeri siklonlardır. Bunlara Akdeniz'in İngilizce ismi olan "Mediterranean" ile kasırganın İngilizce ismi olan "hurricane" sözcüklerinin birleşiminden ötürü medicane veya ak kasırga denir. Ancak bunların tropikal özellikte olup olmadığı tartışmalıdır.[4]

17 Eylül 2020'de Akdeniz'de oluşan ve Yunanistan'da karaya vuran bir ak kasırga
17 Eylül 2020'de Akdeniz'de oluşan ve Yunanistan'da karaya vuran bir ak kasırga
CNN

Karadeniz Kasırgası: Blackane Nedir?

Bundan daha da nadir olanı, Karadeniz gibi görece ufak bir denizde deneyimlenebilen siklonik rotasyonlardır. Bunlara Karadeniz'in İngilizce adı olan "Black Sea" ile "hurricane" sözcüklerinin birleşiminden ötürü blacane veya kara kasırga da denmektedir.

Karadeniz'deki siklonlar neredeyse hiçbir zaman gerçek bir kasırga boyutuna ulaşamazlar; ancak Karadeniz'e yönelik gözlem tarihinde 2 kez, Akdeniz'dekilere benzer kasırga-benzeri siklon oluşumu gözlenmiştir. Eğer iklim krizinden bihaber olsaydık, bunların rastgele 2 tarihte olmasını beklerdik. Ancak her iki kasırga-benzeri oluşum da son 20 yılda yaşandı: İlki Ağustos 2002'de, ikincisi Eylül 2005'te...[1] Aşağıda, 2005 yılındaki Karadeniz Kasırgası'ndan bir kare görebilirsiniz:

27 Eylül 2005'te Terra MODIS uydusu tarafından çekilmiş bir Karadeniz siklonu
27 Eylül 2005'te Terra MODIS uydusu tarafından çekilmiş bir Karadeniz siklonu
Hava Delisinin Not Defteri

Akdeniz, hele ki Karadeniz'deki siklonların okyanus kasırgalarına göre daha küçük olmasından ötürü bunlara kimi zaman quasi-tropikal siklon da denebilmektedir. Örneğin 25-29 Eylül 2005'te Karadeniz'de oluşan yukarıdaki siklon, maksimum 300 kilometre çapa ulaşmıştır.[2] Tepe bulutlarının sıcaklığı -50 ila -33 derece olarak ölçülmüştür ve bu, onu tropopoza, yani atmosferin troposfer ve stratosfer katmanları arasındaki katmana kadar ulaşan, yüksek bir siklon yapmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Tropik siklonların oluştuğu 7 bölge
Tropik siklonların oluştuğu 7 bölge

QuikScat tarafından yapılan ölçümlere göre rüzgar hızı bu siklon sırasında saatte 72-90 kilometre hıza ulaşmıştır. Bu hızlar, her ne kadar Atlas veya Pasifik okyanuslarındaki kasırgalar kadar yıkıcı etkiye sahip olmasalar da, Kırım ve Odessa'dan İstanbul'a yapılacak cruise seferlerinin ertelenmesine neden olacak düzeyde absürt bir hava kötüleşmesiyle sonuçlanmıştır.

Karadeniz'de 1982-2006 yılında oluşan iki büyük siklonun merkezlerinin hareket grafikleri. Güneybatı Karadeniz'deki 2005 yılında, Doğu Karadeniz'deki ise 2002 yılında oluşmuştur.
Karadeniz'de 1982-2006 yılında oluşan iki büyük siklonun merkezlerinin hareket grafikleri. Güneybatı Karadeniz'deki 2005 yılında, Doğu Karadeniz'deki ise 2002 yılında oluşmuştur.
ESSL

10 Ağustos 2021 itibariyle Orta-Batı Karadeniz üzerinde bir siklon oluşumu ihtimali üzerinde durulmuştur; ancak bir quasi-kasırganın oluşması beklenmemektedir. Hava Delisinin Not Defteri sayfası şöyle anlatıyor:[3]

Şu anda (10 Ağustos) Orta Karadeniz'de devam eden yağışlara ilaveten ayın 14'ünde ICON ve ARPEGE modelleri Ukrayna kıyılarında Quasi (hemen hemen) Tropik Siklon oluşacağını tahmin ediyor ve rotası şu an için bu modellerde Sinop ve çevresi gözükmekte. Diğer modeller düne kadar (9 Ağustos) bu senaryoları desteklemiş olsa da bugün ICON ve ARPEGE modelleri dışında bu tip yıkıcı senaryolara rastlamıyoruz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • İnanılmaz 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Korkutucu! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ P. Groenemeijer, et al. Satellite Based Climatology Of (Sub-) Tropical Cyclones In Europe. (1 Ocak 2013). Alındığı Tarih: 11 Ağustos 2021. Alındığı Yer: ESSL | Arşiv Bağlantısı
  • ^ V. V. Efimov, et al. (2007). Numerical Simulation Of A Quasi-Tropical Cyclone Over The Black Sea. Izvestiya, Atmospheric and Oceanic Physics, sf: 667-686. doi: 10.1134/S0001433807060011. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Hava Delisinin Not Defteri. Karadeniz Kasırgası. (10 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 11 Ağustos 2021. Alındığı Yer: Instagram | Arşiv Bağlantısı
  • ^ NOAA. What Regions Around The Globe Have Tropical Cyclones And Who Is Responsible For Forecasting There?. (2 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 11 Ağustos 2021. Alındığı Yer: NOAA | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/12/2024 00:27:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10840

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Veri Bilimi
Gün
Oyun
Orman
Doğal Seçilim
Mikrobiyota
Bilim Felsefesi
Nükleer Enerji
Rna
Çiftleşme
Ergen
Vaka
Öğrenme Teorileri
Koronavirüs
Habercilik
Sosyal Medya
Nörobilim
Nötron
Teleskop
Ara Tür
Bakteriler
Cinsellik Araştırmaları
Kedigiller
Kadın Sağlığı
Beslenme Davranışları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?. (11 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 9 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10840
Bakırcı, Ç. M. (2021, August 11). Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 09, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10840
Ç. M. Bakırcı. “Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Aug. 2021, https://evrimagaci.org/s/10840.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Karadeniz Kasırgası (Blackane) Nedir? Türkiye'de Kasırga Görülebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 11, 2021. https://evrimagaci.org/s/10840.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close