Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?

5 dakika
59,196
Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?
Evrim Ağacı Akademi: Kara Delikler Yazı Dizisi

Bu yazı, Kara Delikler yazı dizisinin 4 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kara Delik Nedir? Kara Delik Nasıl Oluşur?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Kara deliklerin gizemlerini çözmek mi istiyorsunuz? Sorun değil, tek yapmanız gereken bir kara deliğin içine girmek! Ama şunu bilmenizde fayda var: Bir insan, bunu, ancak ilgili kara delik süper kütleli ve izole haldeyse ve kara deliğe giren kişinin bulguları Evren'in herhangi bir yerindeki hiç kimseye bildirmeyi umursamıyorsa yapmalıdır.

Fizikçiler, evrenimizdeki en bol astrofiziksel nesne olan kara delikleri şimdilik uzaktan araştırmakla yetinmek zorundalar.[1] Bu ilgi çekici nesneler, Büyük Patlama'dan günümüze kadar Evren'imizin evriminde önemli bir bileşen olarak rol aldılar.[2] En azından bizim galaksimizde var olduğunu bildiğimiz canlı yaşamının oluşumunda da kara deliklerin muhtemelen payı vardı.[3]

Bir kara deliğe düşen bir insan, kara deliğin olay ufkuna yaklaşırken sünecektir.
Bir kara deliğe düşen bir insan, kara deliğin olay ufkuna yaklaşırken sünecektir.
Leo Rodriguez ve Shanshan Rodriguez

İki Tür Karadelik

Evren, farklı kara delik türlerinden oluşan, geniş bir hayvanat bahçesi gibidir.[4] Kara delikler çok farklı boyutlarda olabilirler ve tıpkı atomlardaki elektronların veya protonların sebep olduğu yükler gibi, kara delikler de farklı yüklere sahip olabilirler. Hatta bazı kara delikler, kendi etraflarında dönmektedir. Bu yazımızla ilgili olan iki tür kara delik vardır: İlki dönmez, elektriksel olarak nötrdür (yani pozitif ya da negatif yüklü değildir) ve Güneş'imiz kadar kütleye sahiptir. İkinci tip, Güneşimizin kütlesinden milyonlarca, hatta milyarlarca kat daha büyük bir kütleye sahip olan süper kütleli kara deliklerdir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu iki kara delik türü arasındaki kütle farkının yanı sıra onları farklı kılan, merkezlerinden "olay ufkuna" olan uzaklıktır. Bu, radyal mesafe adı verilen bir ölçüdür. Bir kara deliğin olay ufku, geri dönüşü olmayan noktadır. Bu noktadan geçen her şey, kara delik tarafından yutulacak ve bilinen evrenimizden sonsuza dek yok olacaktır.

Olay ufkunda, kara deliğin yerçekimi o kadar güçlüdür ki, hiçbir mekanik kuvvet onun üstesinden gelemez veya ona karşı koyamaz. Evrenimizdeki en hızlı hareket eden şey olan ışık bile kaçamaz.[5] "Kara delik" terimi de buradan gelmektedir.

Olay ufkunun radyal boyutu, ilgili kara deliğin kütlesine bağlıdır ve bir kişinin bir karadeliğe düşerek hayatta kalması için anahtar öneme sahiptir. Güneşimizin kütlesine (1 Güneş kütlesi) sahip bir kara delik için olay ufkunun yarıçapı, 3.2 kilometrenin biraz altında olacaktır. Buna karşılık, Samanyolu galaksimizin merkezindeki süper kütleli kara delik, kabaca 4 milyon güneş kütlesine sahiptir ve 11.7 milyon kilometre veya 17 Güneş yarıçapına eşit bir olay ufkuna sahiptir. Bu nedenle, yıldız boyutunda bir kara deliğe düşen biri, süper kütleli bir kara deliğe düşmenin aksine, olay ufkunu geçmeden önce kara deliğin merkezine çok daha fazla yaklaşacaktır.

Bu, kara deliğin merkezinin yakınlığından ötürü kara deliğin bir kişi üzerindeki kütleçekim kuvvetinin, serbest düşüşe bağlı olarak başınız ile ayak parmağınız arasında 1 trilyon kat fark olacağı anlamına gelir. Bu tür kuvvetlere aynı zamanda gelgit kuvvetleri denir. Başka bir deyişle kişi, yıldız kütleli bir kara deliğin olay ufkuna ayakları önden gidecek şekilde düşüyorsa, ayaklarındaki çekim kuvveti, kafasına uygulanan kütleçekime kıyasla kat kat daha büyük olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Kişi, spagettifikasyon (karadelik gibi devasa ve kompakt astronomik bir cisme doğru düşen cismin gelgit kuvvetleri sebebiyle aşırı uzaması) yaşayacak ve büyük olasılıkla uzun, ince bir makarna benzeri şekle girecek düzeyde gerilecek ve hayatta kalamayacaktır.

Güneş boyutundaki bir kara deliğe yaklaşırken, kişinin kafası ile ayak parmakları arasındaki kütleçekim kuvveti farkı devasa boyutta olacaktır ve buna bağlı olarak, spagettifikasyon denen bir süreçten geçerek, bir makarna gibi uzayacaktır.
Güneş boyutundaki bir kara deliğe yaklaşırken, kişinin kafası ile ayak parmakları arasındaki kütleçekim kuvveti farkı devasa boyutta olacaktır ve buna bağlı olarak, spagettifikasyon denen bir süreçten geçerek, bir makarna gibi uzayacaktır.
Leo Rodriguez ve Shanshan Rodriguez

Öte yandan, süper kütleli bir kara deliğe düşen bir kişi; olay ufkuna, merkezdeki yer çekimi kaynağından çok daha uzakta ulaşacaktı. Bu da baş ile ayak parmağı arasındaki yer çekimi farkının neredeyse sıfır olduğu anlamına geliyor. Böylece kişi olay ufkundan etkilenmeden geçecek, uzun ve ince erişte haline gelmeyecek, hayatta kalacak ve karadeliğin ufkunu acısız bir şekilde geçecektir.

Süperkütleli bir karadeliğin içine düşen biri, muhtemelen hayatta kalacaktır.
Süperkütleli bir karadeliğin içine düşen biri, muhtemelen hayatta kalacaktır.
Leo Rodriguez ve Shanshan Rodriguez

Kara Deliğin İçinde Ne Var?

Kısa cevap: Bilmiyoruz.

Ancak bazı teorisyenler, kara deliklerin aslında solucan deliği adı verilen bir uzay-zaman tünelinin parçası olduğunu düşünmektedirler. Solucan delikleri, Evren'in farklı kısımlarını birbirine bağlayan uzay-zaman tünelleri gibi düşünülebilir. Bu tünellerin bir ucunda kara delikler (her şeyi yutan cisimler), diğer ucunda ise ak delikler (her şeyi kusan cisimler) bulunduğu düşünülmektedir. Ak deliklerle ilgili bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Fakat kara deliklerin aksine, solucan deliklerinin varlığı teorik olarak bile henüz tam olarak gösterilememiştir. Hatta fikri ilk olarak ileri süren fizikçiler, bir solucan deliğinin stabil olarak "açık" kalabilmesi için gereken enerjinin aşırı büyük olduğunu göstermişlerdir. Bu nedenle bu fikir, spekülatif bir düşünce olarak varlığını korumaktadır.

Greenwich Kraliyet Gözlemevi tarafından çocuklar için hazırlanan ve karadelikleri konu edinen bu harika videoda, karadeliklerle ilgili modern bilimin elindeki farklı teorileri inceleyeceğiz ve ne anlama geldiklerini kısaca ve basit olarak göreceğiz.

Kara Deliğe Atlarken Dikkat Etmeniz Gereken Diğer Hususlar

Evrende gözlemlediğimiz kara deliklerin çoğu, ufka çok yaklaşıp kara deliğin içine düşen yıldızlar ve gezegenler gibi, çoğunlukla gaz ve toz içeren, çok sıcak malzeme diskleriyle çevrilidir. Bu disklere toplama (akresyon) diskleri denir. Çok sıcak ve çalkantılıdır. Kesinlikle misafirperver değillerdir ve kara deliğe seyahat etmeyi son derece tehlikeli hale getirirler.

Bir kara deliğe güvenli bir şekilde girmek için tamamen izole edilmiş ve etrafını çevreleyen materyaller, gaz ve hatta yıldızlar ile beslenmeyen süper kütleli bir kara delik bulmanız gerekir.

Şimdi, eğer bir kişi bilimsel çalışma için uygun izole edilmiş bir süper kütleli kara delik bulursa ve girmeye karar verirse, kara deliğin iç kısmında gözlemlenen veya ölçülen her şey kara deliğin olay ufkuyla sınırlı kalacaktır.

Olay ufkunun ötesindeki çekim kuvvetinden hiçbir şeyin kaçamayacağını akılda tutarsak düşen kişi bulguları hakkında bu ufkun ötesine herhangi bir bilgi gönderemez. Yolculukları ve bulguları, tüm evrenin geri kalanı için her zaman kaybolur. Ama hayatta kaldıkları sürece maceradan zevk alırlardı.

Bir ihtimal...

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Kara Delikler Yazı Dizisi

Bu yazı, Kara Delikler yazı dizisinin 4 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kara Delik Nedir? Kara Delik Nasıl Oluşur?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
109
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 58
  • İnanılmaz 40
  • Merak Uyandırıcı! 30
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 25
  • Tebrikler! 19
  • Bilim Budur! 16
  • Umut Verici! 8
  • Korkutucu! 6
  • Üzücü! 4
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/12/2024 11:26:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10233

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kilometre
Hamilelik
Korku
Vücut
Enfeksiyon
Kafatası
Habercilik
Parçacık
Mikrop
Siyaset
Elektrik
Epistemik
Botanik
Endokrin Sistemi
Evrimsel Antropoloji
Mikroevrim
Deprem
Güve
Yiyecek
Risk
Sürüngen
Matematik
Klinik Mikrobiyoloji
Psikoterapi
Çağ
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Rodriguez, et al. Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?. (8 Mart 2021). Alındığı Tarih: 12 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10233
Rodriguez, L., Demiralp, İ. I., Bakırcı, Ç. M. (2021, March 08). Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?. Evrim Ağacı. Retrieved December 12, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10233
L. Rodriguez, et al. “Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Mar. 2021, https://evrimagaci.org/s/10233.
Rodriguez, Leo. Demiralp, İdil Itır. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kara Deliğin İçinde Ne Var? Bir Kara Deliğe Düşersek Ne Olur?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 08, 2021. https://evrimagaci.org/s/10233.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close