Kara Deliğin Zıttı Olan Beyaz Delikler (veya Ak Delikler) Mümkün mü?
Space.com
Diyelim ki beşten geriye sayıyorsunuz: 5, 4, 3, 2, 1, 0. Peki sonra? Ya saymayı durduracaksınız ya da -1, -2, -3 diye devam edeceksiniz. Matematik açısından sizi sıfırın altında saymanıza engel olacak herhangi bir durum yok. Elbette bunu kek dilimlerine uygularsanız, sıfıra ulaştığınızda işler değişir. 5 dilim kek ile başlayıp birilerine dağıtırsanız, bir süre sonra kekleriniz biter. O noktada daha fazla kek dağıtamazsınız. Elbette, bir kağıt parçasına "Sana bir kek dilimi borçluyum." yazarak dağıtabilirsiniz ancak bundan yola çıkarak negatif sayıların varlığının "negatif kek dilimleri"nin varlığını ve insanlara dağıtılabilir olduğunu gösterdiğini söylemek saçmalık olacaktır.
Benzer bir durum fizik modellerinde karşımıza çıkar. Bir örneği, sosyal medyada ara ara konuşulmakta olan efsanevi "beyaz delik"lerdir. Bu deliklerin mantığı, bir nevi "anti kara delik" olmalarıdır. Malzemeyi içine alıp sonsuza kadar hapsetmektense beyaz delikler etrafa malzeme saçarlar. Dolayısıyla etraflarında sürekli malzeme birikir. Hatta kara deliklerle beyaz deliklerin birbirine solucan delikleriyle bağlı olduğuna yönelik teoriler bile bulunmaktadır.
Hepsi ilginç fikirler; ancak bir sorun var: Beyaz delikler muhtemelen gerçek değildir; çünkü haklarında en ufak bir veri kırıntısı bile bulunmuyor. Bu fikir, bir yerde "negatif kek dilimleri" kadar geçersizdir.
Beyaz deliklerle ilgili orijinal fikir Genel Görelilik Teorisi'nin matematiksel alt yapısından gelmektedir. Genel göreliliğin anahtar özelliklerinden biri uzay ve zamanı her tür koordinat sisteminde ifade edebiliyor olmanızdır. Bu da, hesaplamalarınızı kolaylaştıran bir koordinat sistemi seçmenize müsaade eder. Ancak aynı zamanda, işleri kolaylaştırmak için özel koordinatlar seçtiğinizde, karşınıza "negatif kek dilimleri" çıktığında bunu fark edecek kadar dikkatli olmalısınız; yoksa hatalı sonuçlara varabilirsiniz.
Basit bir kara deliği tanımlarken yaygın olarak kullanılan koordinat sistemlerinden biri Kruskal-Szekeres koordinatlarıdır. Bu koordinatlar bir kara delik etrafındaki uzay-zamanı tanımlamak için iyi bir yöntemdir; ancak onları daha da genişletip kapsamını arttırabilirsiniz, tıpkı sıfırın altında saymaya devam etmek gibi. Matematiksel olarak size koordinatları genişletmeniz konusunda engel olacak hiçbir şey yoktur. Bunu yaptığınızda sadece kara deliğin tanımını yapmış olmazsınız; aynı zamanda bir beyaz deliğin, kara deliğin zıttı olduğu sonucuna ulaşırsınız. Ancak bu, beyaz deliklerin var olduğu anlamına gelmez; hatta hipotez haline bile getirmez.
Buradaki görselde benzer bir örnek görüyorsunuz. Bu, hiperbolik koordinat sisteminin bir çizimidir. Sonsuz yüzeyleri tanımlamak için kullanılmaktadır ve bunu daha yakın alanları daha büyük, daha uzak alanları daha küçük göstererek yapıyor. Ancak sırf sonsuz bir yüzeyi tanımlayabiliyor olmanız, onun sınırlarında yürüyebileceğiniz anlamına gelmemektedir.
Matematik, astrofizik için güçlü bir araçtır ancak onun neyi temsil ettiğine dikkat etmeniz gerekir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
66
-
38
-
33
-
29
-
26
-
13
-
7
-
6
-
2
-
1
-
1
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Brian Koberlein | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 13:47:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1955
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
