Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı?

14 dakika
19,523
Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı? MinuteEarth
Tüm Reklamları Kapat

Biz insanlara özgü bazı özellikler olduğunu düşünürüz; muhakkak bunlardan biri, matematiksel işlem yapma becerisidir. Ancak bu beceri de, insana özgü olduğu iddia edilen birçok diğer özellik gibi, sanılanın aksine sadece insana özgü olmayabilir. En azından bu unvanımızı tehdit eden çok sayıda hayvan vardır ve yapılan çalışmalar, bu unvanımızı uzun süre boyunca korumamızın zor olduğunu düşündürmektedir.

İnsanların hayvan diline ilgisi oldukça eskidir; ancak bilimsel çalışmaların başlangıcı, çok da uzak bir tarihe denk gelmez. Buna bağlı olarak, hayvanların matematiksel işlem becerileri ile ilgili olan araştırmalar da elbette bu bağlamda sınırlı olmaktadır. Matematiksel işlem yapma becerisi çok sayıda canlı türünde gözlemlenmiştir; ancak bu yazıda, bunlardan birkaçından söz edeceğiz.

Hayvanların matematiksel işlem yapma becerisi bir kenara, konuşmaları ya da herhangi bir şeyi anlayıp tepki vermeleri üzerine anlamlı düzeyde kafa yormaya başlamamız, ancak 17. yüzyılda gerçekleşti. İngiliz donanma yöneticisi olan Samuel Pepys, 9 yıl boyunca tuttuğu günlüklerle, İngiliz Restorasyonu döneminin en önemli birincil kaynaklarından biri olmuştur ve aynı zamanda Londra Vebası, Londra Yangını gibi büyük olayların kişisel görgü tanıklarının anlatımlarının bir ispatını sağlamıştır. Ancak konumuzla ilgili olarak, Samuel Pepys'in 21 Ağustos 1661 tarihli günlüğünde şu yazıya rastlanmaktadır:

Tüm Reklamları Kapat

Kaptan Holmes'un, Guiny'den getirdiği garip yaratığı görmek için Sir W. Batten’a çağrılıyoruz; bu büyük bir babun, ama daha çok bir erkeğe benziyor, onların bir türü olduğunu söyleseler de, yine de inanamıyorum ama bir erkek ve dişi babunun sahip olduğu bazı şeyler mevcut. Zaten çok fazla İngilizce anladığına inanıyorum ve konuşmanın veya işaretler yapmanın öğretilebileceğini düşünüyorum.

Böylelikle hayvanların bizi anladığı, onlara bir şeyler öğretebileceğimiz ya da hayvanların kendine özgü öğrenme becerisi yazılı bir kaynakta ilk defa geçmiş oldu. Sonraki yüzyıllarda hayvanların bu durumları hakkında araştırmalar çoğalmaya başladı. Bu araştırmaların geniş bir yelpaze halini almasıyla birlikte, bazı bilim insanları hayvanların matematiksel işlem yapma becerisinin olup olmadığını araştırmaya yöneldi.

Maymunlarda Matematik

Canlılar ile ilgili araştırmalar 19. yüzyılda Charles Darwin ile farklı bir noktaya ulaşmasının ardından, canlılara olan merak daha da artmış oldu ve çok geçmeden hayvanlarda matematiksel işlem yapma becerisinin varlığı 20. yüzyılın başlarında yapılan deneylerle gözlenmeye başlandı. Bu alanda 1902'de Kinnaman tarafından kaleme alınan "İki Macacus Rhesus Maymunun Zihinsel Yaşamı" başlıklı yazısında, ilk defa hayvanların matematiksel becerisinin olup olmadığından bahsediliyordu.

Macacus rhesus
Macacus rhesus
shutterstock

Kinnaman bu çalışmada, oldukça kuvvetli ve vahşi olmasından dolayı Rhesus maymunu ile test yapmamayışından şu şekilde yakınmıştı:

Garner, maymunlar üzerinde, misketler kullanarak birkaç test yaptı ve bu test sonucunda maymunların iki ile üç arasındaki farkı açıkça bildikleri sonucuna vardı. Birinin üzerine üç tane havuç veya başka yiyecekler yerleştirilmiş iki tabak sundu. Maymun, daha fazla sayı içeren tabaktan yiyeceği almaya çalıştı. Miktarın sayıdan çok, seçim temeli olması muhtemeldir. Yine de bir parçanın boyutu büyüdüğünde maymun hala sayısal olarak çok olan havucu almaya çalıştı.

Tüm Reklamları Kapat

Daha sonra, bir tarafında delik olan bir kutuya üç bilye koydu. Maymun onları birkaç kez birer birer çıkardıktan sonra, kutuya yalnızca iki tane bilye koydu, maymun kutunun içindeki eksik bilyeyi fark etti ve kutunun içinde olmayan bilyeyi aradı. Garner, hayvanın sayıyı ayırt edebildiği bu testlerden oldukça memnun olsa da, bu durumlar ilişkilendirme ve öneri temelinde kolayca açıklanabilir. Rhesus maymunlarıyla Bay Garner'ınkine benzer testler yapamadım, çünkü onlar çok vahşilerdi ve test oyunlarına girmediler.

Ancak Kinnaman, başka türlü bir test tasarlamıştı ve bu testleri aynı zamanda çocuklara da uygulamıştı. Bu testler ile yapılan deneyler, deneklerin sayıyı sayma veya anlama yeteneğini test ettiği söylenemez; ancak maymunlar ile çocuklar arasındaki tepkiler birebir aynıydı. Maymunların olayı algılayıp kıyaslama biçimleri oldukça iyidir; ancak psikolojik bir bakış açısından değerlendirildiğinde, mantıksal analiz yoluyla matematiksel işlem becerilerinin olduğu görülse de, bu dikkate alınmamalıdır. Algılama sürecinin çok yavaş olduğu yerlerde, tanıma, tanımlama ve doğrulama durumları örtük (gizli) öğrenmeden, açık öğrenme durumuna geçebilmektedir. Ancak bu tür bir analizin pedagojik önemi olsa da, psikolojik bir önemi yoktur ve bundan dolayı çalışma sonucunda en fazla yapabildikleri akıl yürütme olduğu sonucuna varılmıştır.

Peki maymun ve çocukların burada tanıdığı şey nedir? Sayı mı, miktar mı, yoksa biçim mi?

Maymunlara ve çocuklara yapılan bu deney birbirine çok benzeyen sonuçlarda, hayvanın bir sayı fikrine sahip olmadığını, ancak daha fazla veya daha az miktarda (azlık-çokluk durumlarını kavrayabilmesi) bir gözlem gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte, burada bir sayı veya sayım yapmak değil, çoğulluk (miktar olarak azlık-çokluk) algısı ön plandadır. Sayıları sayma gibi bir durum değil de, duyu-deneyiminin yani sezgisel yolla çoklukları ayırt etmesini, yapılan testler kolaylıkla ayırt edilebiliyordu. Sayısal ilişkilerin, eşzamanlı olarak sunulan nesneler arasında mı yoksa birbirini izleyen ilişkide mi olduğunu söyleyemeyiz; ama en azından bu deneyimiyle yakın ilişki içinde ortaya çıkmaları mümkündür. Böylelikle ilk resmi denemeler tam olarak matematiksel işlem becerisinin olduğunu göstermiyor olabilir ancak bu sadece başlangıç olarak karşımıza çıkıyordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Clever Hans ve Atlarda Matematik

Öte yandan matematik öğretmeni ve amatör at bakıcısı olan Wilhelm von Osten'ın, Clever (Zeki) Hans adlı atını eğittiğini iddia etmişti. Bu eğitimden dolayı insan gibi matematiksel işlem becerilerini yaptığını düşünüyordu.

Gösteri atı Clever Hans, antrenörü Wilhelm von Osten ile, 1904.
Gösteri atı Clever Hans, antrenörü Wilhelm von Osten ile, 1904.
britannica

1891'de başlayan ve eğitmeninin önderliğindeki sergilerde Wilhelm von Osten, Hans, sorulara çeşitli toynak vuruşları veya diğer yaptığı tepkilerle yanıt vererek neredeyse "insan" zekası sergiliyordu. Hans, bu yöntemi kullanarak hem genel halkı hem de günün önde gelen psikologlarını aritmetik işlevleri yerine getirme, renkleri belirleme, okuma, heceleme ve hatta müzik tonlarını belirleme becerisiyle şaşırttı. Bazı araştırmacılar atı ve bakıcıyı incelediler. Deney ya da gösteri sırasında seyircilerden ata hiçbir gönüllü sinyal verilmediği sonucuna vardılar. Bu birçok kişinin Hans'ın görünürdeki zihinsel yeteneklerinin gerçek olduğunu düşünmesine yol açtı.

Alman eğitim kurulu, von Osten'in bilimsel iddialarını araştırmak için bir komisyon atadı. Filozof ve psikolog Carl Stumpf, Hans Komisyonu olarak bilinen 13 kişilik bir panel oluşturdu. Bu komisyon bir veteriner, bir sirk yöneticisi, bir süvari subayı, birkaç okul öğretmeni ve Berlin zooloji bahçelerinin yöneticisinden oluşuyordu. Bu komisyon yaptıkları araştırmalar sonucunda, Eylül 1904'te Hans'ın performansında hiçbir hile bulunmadığı sonucuna vardılar.

Ancak daha sonra; Carl Stumpf, laboratuvarında gönüllü asistan olarak çalışırken, Zeki Hans'ı araştırması istendi. Pfungst, at rolü yapan insan deneklerle laboratuvar testleri gerçekleştirdi. 1907'de yayınlanan bir raporda, dikkatlice tasarlanmış bir dizi deney ve yakın davranış gözlemlerinden sonra, atın aslında entelektüel görevler yerine getirmediğini, ancak insan gözlemcilerinin tepkisini izlediğini gösterdi.

Kuşlarda Matematik

Bu çalışmaların ardından hayvanlarda matematiksel işlem yapma becerisini incelemek için ilk gerçekçi araştırmayı Alman zoolog Otto Koehler yapmıştır. Halkalı kanatlı karıncanın üreme davranışıyla ilgili ilk gözlemlere başladıktan sonra Koehler kuşun kum yuvasını nasıl bulduğunu ve toplarını ne kadar iyi tanıdığını deneylerle gözlemledi. 1937'de şöyle yazdı:

Sonuçlarımı düşünürken, kesinlikle kişilik olarak tanımadığımız kuşlar üzerindeki olağan saha gözlemlerimden ne kadar az miktarda kesin sonuç alabileceğimiz kesinleşti.

Deneylerde, Koehler'in doğduğu yuvaya bağlılığı, eşlerine bağlılığı, üreme alanına bağlılığı ve daha pek çok konuda sorduğu sorulara yanıt bulabilmişti. Araştırma alanını genişleten Koehler kargalar ile deneme yapmaya başladı.

Tüm Reklamları Kapat

Koehler'in hayvan deneklerinden biri numune testi için eşleştirme yapmaya çalışıyor.
Koehler'in hayvan deneklerinden biri numune testi için eşleştirme yapmaya çalışıyor.
G. Thielcke: Otto Koehler als Verhaltensforscher

Çalışmalarından birinde Jacob adlı bir karganın farklı görevler arasında 5 sayısını güvenilir bir şekilde ayırt edebileceğini gösterdi. Bu çalışma, Koehler'in deneyinde, karganın sayı yeteneğini, karganın nesnelerin boyutu ve konumu gibi diğer özellikleri kodlama yeteneğinden ayrı olarak test etmesine izin veren sistematik bir kontrol koşulu sağlaması açısından dikkate değerdi.

Koehler, kuşların görevlerini çözmek için güvenebilecekleri olası sayısal olmayan ipuçlarının farkındaydı, bu nedenle deneklere yönelik ipuçlarını ortadan kaldırdı. Hayvanlara bilinçsiz ipuçları vermekten kaçınmak için deneyi yapan kişi, seanslar boyunca her hayvanın görüş alanındaydı. Otomatik yaylı bir cihaz, hata yaptıklarında kuşları kışkırttı. Deneysel oturumlar filme alındı ​​ve çevrimdışı olarak kapsamlı bir şekilde analiz edildi. En önemlisi, Koehler, cezanın olasılığının kaldırıldığı transfer testleri başlattı. Bu tür transfer testleri sırasında, kuşlar, davranışları hakkında geri bildirim almadan yeni durumlara, öğrenilen sayısal olmayan ayrımlarını başarıyla uyguladılar.

Yıllar boyunca, Koehler ve öğrencileri sayısal yeterlilik projesinde sekiz hayvan türünü test etti. Koehler, hayvanlar tarafından sergilenen sayısal yeterliliğin, bazı insan ve hayvan düşüncelerinin sözlü olmayan atalarının doğasını gösterdiğini düşünüyordu. Hayvanların sayısal yeterliliği ile ilgili çalışmaları bundan sonraki bir çok araştırmacıya ilham vererek ve lokomotifi olarak tarihe geçmiş oldu. İlginçtir ki iki dünya savaşı gören Koehler, bir dönem Türkiye'de de bulunmuştu.

Tüm Reklamları Kapat

Hayvanlarda matematiksel işlem yapma becerisinin temellerinden bahsetmiş olduk. Daha sonraki çalışmalar genişletilerek farklı canlı türlerinde test edilmeye çalışıldı. Bazı canlı türlerine birazdan değineceğiz; ancak örneğin arılar ile ilgili bu yazımızı okuyabilirsiniz.

Babunlarda Matematik

Hindistan'da sokakta arkadaşlarınızla yürüdüğünüzü düşünün. Sokaktaki evlerin çatılarından sizi izleyen maymun akrabalarınızı olabilir. Eğer o yöreye alışık değilseniz, sakın korkmayın, büyük ihtimalle bir şey yapamayacaktır. Sebebi ise, kalabalık oluşunuzdur. Peki ya tek yürürseniz ve sizce maymun bu ayrımı fark edip size saldırabilir mi? Neden olmasın!

Elbette yakın zamanda maymun, orangutan, şempaze, babun gibi türler ile matematiksel işlem yapma becerileri ölçülmüştür. Bu durum hakkında birden fazla araştırma olmasıyla birlikte, biz konuya sadık kalma açısından bir tane araştırma ile yetineceğiz. Bu araştırma için sizi New York'a götürüyoruz.

Rochester Üniversitesi'ndeki araştırmacılar Seneca Park Hayvanat Bahçesi'ndeki babunlarla matematiksel işlem becerilerinin varlığına baktılar; ancak diğer bazı bilim insanlarının güvenilirliğini kazanmak zor oldu. Sebebini ise J.F. Cantlon şöyle açıklıyor:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Paradoks

‘PARADOKS aklınızı fazlasıyla zorlayacak, ama bundan zevk alacaksınız.

“Al-Khalili sizi bilimin zirvelerine doğru yönlendiriyor, ama bunu öyle bir aldatıcı rahatlıkla yapıyor ki farkına vardığınızda kendinizi çoktan Schrödinger’in kedisine gözünüzü dikmiş, genişleyen evrene dalmış ve kuantum teorisi üzerine düşünür buluyorsunuz – ve bundan fazlasıyla zevk alıyorsunuz.” Financial Times

Bilimin En Büyük Paradokslarına Etkileyici (Ve Eğlenceli) Bir Bakış.

Bilim insanları zaman zaman aklın sınırlarını zorlayan sorular ortaya atarlar. Bir kedi aynı zamanda nasıl hem ölü hem de diri olabilir? Neden Aşil ne kadar hızlı koşarsa koşsun bir tosbağayı geçemiyor? Bir insan nasıl ikizinden on yıl daha yaşlı olabilir?

Bilimin iletişimine yaptığı katkılardan dolayı İngiliz Kraliyet Akademisi tarafından madalyaya layık görülen Profesör Al-Khalili, bizleri adeta paradoksları yaratanların beynine sokacak kadar anlaşılır ve hünerli anlatımıyla, eğer doğru açıdan bakmayı başarırsak bu paradoksların çözülebileceğini gösteriyor. Bunu yaparken de Einstein’in zaman ve evren teorilerinden, kuantum dünyasından çıkma yepyeni fikirlere kadar insanın bilgi dağarcığına girmiş en önemli kuramlardan faydalanıyor.

Paradoks aklınızı fazlasıyla zorlayacak bir kitap… ama bundan çok zevk alacaksınız.

Bilgiler ve Uyarılar:

  1. Bu ürün sipariş alındıktan 1-3 gün içinde postalanacaktır.
  2. Lütfen sipariş vermeden önce iade ve ürün değişikliği ile ilgili bilgilendirmemizi okuyunuz.
  3. Bu kampanya, Domingo Yayınevi tarafından Evrim Ağacı okurlarına sunulan fırsatlardan birisidir.
Devamını Göster
₺250.00
Paradoks
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bir "Zeki Hans etkisi" yaratmadığımızdan emin olmak istiyoruz.

Daha güvenilir olması açısından, deneye geçmeden önce babunlar deneysel prosedürlere önceden maruz bırakılmadılar. Ek olarak, her biri diğer bardağın içeriğine insan önyargısını ortadan kaldırmak için kör olan iki deneyci kullanılarak kontrollü bir şekilde test edildi ve bir soruna rastlanmadı.

Babunun Fıstık Oyunu
Babunun Fıstık Oyunu
RochesterofUniversity

Çalışma, 4 ila 14 yaşları arasındaki sekiz babun ile yapıldı. Hangi fincanın (ya da bardağın) daha çok seçildiğini tahmin etmek için, çalışma 54 ayrı denemede yapıldı. Araştırmacılar, her bir kaptaki sayıları değiştirerek, iki fincanın her birine 1 ila 8 arasında değişen sayılarda fıstık yerleştirdi. Babunlar, en güzel fincanı olsun ya da olmasın, seçtikleri fincandaki tüm fıstıkları aldılar. Babunlar, miktarlar arasındaki göreceli farkın büyük olduğu, örneğin ikiye karşı yedi gibi, kolay çiftlerde zamanın yaklaşık %75'ini tahmin ettiler. Ancak oranları ayırt etmek daha zor olduğunda, diyelim ki altıya karşı yedi olduğunda, doğrulukları %55'e düştü.

Araştırmacılara göre bu model, hayvanların miktarı nasıl anladığına dair cevabı henüz net olmayan bir soruyu çözmeye yardımcı oluyor. Aynı zamanda babunların seçimlerinin, analog sistem olarak bilinen bu bilişsel yaklaşıma açıkça dayandıkları sonucuna varılmıştır. Babunlar, her fincandaki fıstıklar arasındaki farklar göreceli büyük olduğu sürece, üçten büyük sayıları olan sayı çiftlerini tutarlı bir şekilde ayırt edebildiler. Araştırmalar, saymayı henüz öğrenmemiş çocukların da sayı gruplarını ayırt etmek için bu tür karşılaştırmalara bağlı olduğunu göstermiştir; tıpkı yetişkinlerin miktarı hızlı bir şekilde tahmin etmeleri gerektiğinde olduğu gibi. Araştırma sonunda J. F. Cantlon şöyle diyor:

Şaşırtıcı olan, önceden herhangi bir eğitim olmaksızın bu hayvanların sayısal problemleri çözme becerisine sahip olmalarıdır.

Araştırmacılar sadece bu çalışmanın, az-çok ilişkisinden daha fazlası olduğuna vurgu yaparak, matematiksel işlem yapma becerisinin olduğunu söylüyorlar ve bu özelliklerini yapay ortamlarda değil daha önceleri vahşi doğada elde ettikleri düşünülüyor.

Kargalarda Matematik

Sosyal medya hesaplarında da sıkça gördüğünüz kargaların davranışları bu yazının konusu değil; ancak böyle popüler bir canlının matematiksel işlem yapma becerisinin olup olmadığına değinmemek, bu yazıyı eksik bırakacaktır.

Kargalar, kuşlar arasındaki en zeki hayvanlardan birisidir; ayrıca araştırmacılar, çoğu memeliye ve hatta küçük çocuklara rakip olan zekaya sahip olabileceklerini tahmin ediyorlar. Hatta uzmanlar, karga zekasını anlayarak uzaylı zekaları daha iyi anlayabileceğimizi bile düşünüyorlar! BBC Two tarafından kurulan bir testte, 007 adlı bir karga, sekiz aşamalı bir bulmacayı iki buçuk dakikada tamamladı. Şimdiye kadar tasarlanmış hayvan zihninin en karmaşık testlerinden birisi olduğunu söylemeliyiz.

007 isimli karganın deneyi
007 isimli karganın deneyi
Dailymail

Araştırmacılar, kuşlara insanlara benzer şekilde "saymanın" veya nokta grupları arasında ayrım yapmanın öğretilebileceğini düşünüyor. Karga beynindeki, tek nöronların noktaların dizilişini görmezden geldiklerini ve bunun yerine sayıları hakkında bilgi çıkardıklarını buldular.

Ekranda görülen nokta gruplarını sayıyor
Ekranda görülen nokta gruplarını sayıyor
Andreas Neider

Babunlardaki durumdan elbette biraz farklı olarak Tübingen Üniversitesi'nden araştırmacılar, nokta grupları arasında ayrım yapmak için kargaları eğitti. Hatırlayacak olursanız, babunlar eğitilmemişlerdi.

H. Ditz ve A. Nieder, bu araştırmada yer alırken karganın sol beynindeki (aynı zamanda görsel bilgiyi de işleyen) tek tek nöronların tepkilerini kaydetti. Yapılan çalışmaya göre, nöronların nokta boyutunu, şeklini ve düzenini göz ardı ettiklerini ve yalnızca sayı adedini çıkardıklarını buldular. H. Ditz, durum için şunları söylüyor;

Bir karga üç noktaya, tanelere veya şekillerine baktığında, nöronlar sadece grupların üçlü olduğunu fark eder.

Bu keşif, soyut sayısal kavramlarla başa çıkma yeteneğinin, kargalardaki tek tek sinir hücrelerine kadar izlenebileceğini gösteriyor. Verilerin ilginç olmasında yatan sebeplerden biri kuşların uzun bir evrimsel tarih boyunca insanlardan farklı oluşudur.

Tüm Reklamları Kapat

Köpeklerde ve Kurtlarda Matematik

Araştırmacılar, köpeklerin ve kurtların herhangi bir insan ipucu almasını önlemek için ayrıntılı bir deneysel cihaz kurdu. Bir araştırmacı cihazın arkasında durduğunda, köpek, araştırmacıyı göremiyordu. Gözlemci, o kısımdan görebiliyordu; ancak köpeğin gözlemcinin gözlerini görme ihtimaline karşı, güneş gözlüğü takıldı.

Aparatın köpeğin bakış açısından deneysel kurulumu. Resim, tabloyu, iki sesli uyarıcıyı ve hava kilidinden test kabinine giden ödüllendirici tüplere sahip opak kutuları göstermektedir
Aparatın köpeğin bakış açısından deneysel kurulumu. Resim, tabloyu, iki sesli uyarıcıyı ve hava kilidinden test kabinine giden ödüllendirici tüplere sahip opak kutuları göstermektedir
pubmed

Bir köpek veya kurt izlerken, bir deneyci elini bir delikten uzatıyor ve birkaç gouda peynirini aşağıdaki opak bir tüpe düşürüyor. Sayı her zaman bir ila dört peynir arasında olduğunu berlirtmeliyiz ve daha sonra perde ile gizlenmiş olan el boşluğunu kaldırıyor. Bunu ikinci bir tüpte, bir ile dört arasında başka sayıda peynirle tekrarlıyor. Sonra köpek veya kurt, hangi tarafta daha fazla peynir olduğunu göstermek için bir zile basmak zorunda kalmış oluyor. Doğru seçerse, bu peynirler hayvanın yemesi için dışarıya çıkarılmış oluyor.

Çalışmada kullanılan 10 kurt, denenen her peynir oranı için bu testi geçti. İki ve dört peynir, üç ve dört, iki ve üç vb. arasında doğru seçim yaptılar. Kurtlar mükemmel değildi, ama çoğu zaman doğru cevabı verdiler. Öte yandan köpekler, testi yalnızca bir tüpte diğerinden en az iki kat fazla peynir olduğunda geçti. Hayvanlar peynirleri boyutlarına göre düşünmüyorlardı; ama yine de saymadan ipuçlarını alıyor olabilirler. Örneğin peynir küplerini düşürmek için geçen sürenin kaydını tutuyor olabilirler. Bu yüzden araştırmacılar, daha az sayıda peynir küpü aralayarak testi tekrar denediler, böylece daha büyük sayılarla verilen peynirlerde de aynı süreyi tutturdular. Ancak bu deneyde köpekler başarısız oldu. Tahmin edilenin aksine daha iyi performans göstermediler. Yani gerçekten de ek bilgilerden ötürü tercihleri şekilleniyor gibi gözüküyor; gerçekten sayabildikleri için değil.

Bu deneyde, köpekler herhangi bir sayı hissine sahip olduklarını kanıtlamaya çalıştılar. Köpekler için durum kötü olsa da, bazı kurtlar aynı testi yaptı ve geçti. Bu, köpeklerin rahat bir evcilleştirme sürecinde işlem yapma yeteneğinin körelmiş olabileceğini düşündürüyor; ancak henüğz bir sonuca varmak için erken.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç

Bu konudaki akademik araştırmaların sayısı ve çeşitliliği, burada bahsedebileceğimizin çok ötesindedir. Biz burada önceden eğitilmiş veya eğitilmemiş hayvanlarla yapılan deneylerden bir kısmını sunmaya çalıştık. Bu verilerden çıkarabileceğimiz, hayvanlarda insanlarda olanın ilkin bir düzeyinde matematik ve sayı algısı bulunduğu, ancak spesifik olarak hangi hayvanlarda matematiksel işlem yapma becerisinin bulunduğunu söylemenin şimdilik güç olduğudur.

Dolayısıyla bilimin boş hipotezi çerçevesinde, eldeki veriler ışığında insan harici hayvanların matematik algısı (sayı sayma ve sayı algısı düzeyinde de olsa) olmadığını varsaymamız gerekmektedir. Fakat çalışmalar umut vericidir ve insan harici hayvanların işlem yapma becerisine yatkın oldukları aşikardır. Gelecekteki çalışmalar, bu konuda daha fazla bulguya ulaşmamızı sağlayacaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Özetini Oku
54
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 3
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 06:49:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9661

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Canlı Cansız
Doğa Yasaları
Beslenme Davranışı
Aşı
Diş Hekimi
Savunma
Avrupa
Sendrom
Su Ayısı
Kimyasal Evrim
Değişim
Goril
Deprem
Hastalık Dağılımı
Yayılım
Akıl
Bebek
Nötron
Toprak
Sağlık Bakanlığı
Yıldızlar
Evrimsel Tarih
Kırmızı
Terapi
Canlı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı?. (15 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 22 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9661
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2020, December 15). Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı?. Evrim Ağacı. Retrieved December 22, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9661
E. Ağacı, et al. “Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 15 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9661.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Hayvanların Matematiksel İşlem Yapma Becerileri Var mı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 15, 2020. https://evrimagaci.org/s/9661.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close