Beyin, Çevreye Uyum Sağlamak İçin Anıların 3 Farklı Kopyasını Oluşturuyor!

Deneyimleri anılara dönüştürebilme yeteneğimiz, geçmişten ders çıkararak öğrenmemizi ve öğrendiklerimizi yeni durumlara uygun şekilde yanıt vermek için bir model olarak kullanmamızı sağlar. Bu nedenle, çevremizdeki dünya değiştikçe bu hafıza modeli yalnızca eski güzel günlerin hatırlandığı sabit bir arşiv değil, aksine, zamanla değişen, yeni koşullara uyum sağlayan ve geleceği daha iyi tahmin etmemize ve en iyi hareket tarzını seçmemize yardımcı olan dinamik bir yapıya sahip olan bir depo olmalıdır. Beynin bir anının dinamiklerini nasıl düzenleyebildiği, bir anının hafızada birden fazla kopyasının bulunduğu keşfedilene kadar bir gizem olarak kalmıştı.

Basel Üniversitesi'nden Profesör Flavio Donato'nun araştırma ekibi, hafızaların beyinde nasıl depolandığını ve yaşam boyunca nasıl değiştiğini incelemek için fare modelleri kullanıyor. Ekip, yaptığı incelemelerle deneyimlerden bir şeyler öğrenmekten sorumlu bir beyin bölgesi olan hipokampüste, tek bir olayın en az üç farklı nöron grubu arasında paralel hafıza kopyaları olarak depolandığını ortaya çıkardı.^[1] Bu nöron grupları, embriyonik gelişimin farklı aşamalarında ortaya çıkıyor.

Gelişim sırasında oluşan ilk nöronlar, bir hafızanın uzun süre boyunca kalıcı olmasından sorumludur. Aslında, bu nöronların oluşturduğu hafıza kopyası başlangıçta beynin erişemeyeceği kadar zayıf olmasına rağmen zamanla giderek güçlenir. İnsanlarda da benzer şekilde, beyin böyle bir hafızaya ancak belli bir süreçten geçtikten sonra sonra erişebilir.

Aynı olay için daha sonralarda doğan nöronlar tarafından oluşturulan hafıza kopyası, başlangıçta çok güçlüdür ancak zamanla solar. Böylece yeterince uzun süre beklenirse, bu kopya beynin erişimine kapatılır. Araştırmacılar, Gelişim sürecinin orta noktasında ise iki uç nöron yapısının arasında ortaya çıkan daha kararlı bir kopya olduğunu fark ettiler.

Şaşırtıcı bir şekilde, hangi kopyanın kullanıldığı bir anının değiştirilmesinin veya yeni bir anı oluşturmak için kullanılmasının ne kadar kolay olduğuyla da bağlantılı olabilir. Daha sonralarda doğan nöronlar tarafından oluşturulan anılar, depolandıktan kısa bir süre sonra değiştirilebilir ve yeniden yazılabilir. Bu, şeyi yaptıktan kısa bir süre sonra onu hatırlamanın daha sonralarda doğan nöronları aktif hale gelmeye ve mevcut bilgileri orijinal anıya entegre etmeye hazırladığı anlamına gelir. Aslında aynı olayı uzun bir süre sonra hatırlamak, ilk doğan nöronları kopyalarını geri almak için yeniden etkinleşmeye hazırlar, ancak ilişkili anı artık kolayca değiştirilemez. Makalenin baş yazarı Vilde Kveim şöyle anlatıyor:

Anıların beyinde dinamik bir şekilde depolanması, beynin esnekliğinin (plastisitenin) bir kanıtıdır ve bu esneklik, beynin muazzam hafıza kapasitesinin temelini oluşturur.

Böylece Flavio Donato'nun araştırma ekibi, belirli hafıza kopyalarının aktivasyonunun ve zamanlamasının anılarımızı nasıl hatırladığımız, değiştirdiğimiz ve kullandığımız konusunda önemli sonuçları olabileceğini göstermiştir. Flavio Donato şöyle anlatıyor:

Beynin hafıza konusunda karşılaştığı zorluk oldukça etkileyici. Beynimiz bir yandan içinde yaşadığımız dünyayı anlamlandırmamıza yardımcı olmak için geçmişte neler olduğunu hatırlamalı. Diğer yandan, etrafımızda olan değişikliklere uyum sağlaması gerekiyor ve dolayısıyla anılarımızın da geleceğimiz için uygun seçimler yapmamıza yardımcı olmak için ortama uyum sağlaması gerekiyor.

Anıların dinamik bir şekilde kalıcılığını sağlamak, hassas bir denge gerektirir ve şimdi bu dengeyi tam anlamıyla kavrayabilmek için bir başlangıç noktasına sahip olabiliriz. Araştırmacılar, bir gün hafızaların beyinde nasıl işlemlerden geçirilerek kodlandığını ve değiştirildiğini anlamanın günlük yaşamımızda bizi sürekli rahatsız eden anıların etkisini hafifletmeye veya kaybettiğimizi sandığımız bazı anıları geri getirmeye yardımcı olabileceğini umuyorlar. Bu tür bir anlayış, travmatik anıları silmek ya da unutulduğunu düşündüğümüz eski, değerli hatıraları yeniden canlandırmak gibi pek çok alanda çığır açıcı yenilikler getirebilir. Beynin hafıza dinamiklerini keşfetmek, gelecekteki tedavi yöntemleri ve hafıza yönetimi açısından büyük bir potansiyele sahip.