Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi!

Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi! Wikimedia
8 dakika
6,934
  • Ornitoloji
  • Evrimsel Biyoloji Tarihi
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Teorisi'nin Tarihi ve Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Teorisi'nin Tarihi ve Evrimi yazı dizisinin 8. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Antik Yunan'da Evrim Teorisi: Evrimin Temellerinin İlk Olarak Yeşerdiği Medeniyete Bir Bakış..." başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

İnsanlar, Darwin'in Türlerin Kökeni'ni yayınlamasından sonra tüm biyoloji ve bilim camiasının bu teoriyi hemen kabul ettiğini sanmaya meyillidirler. Halbuki durum böyle değildir. Tam tersine, söz konusu kuramın bilim camiasında yaygın olarak kabul edilmesinden önce, epey bölünmeler ve kavgalar yaşanmıştır. Bu kavgaların büyük bir kısmı din-bilim çatışması çerçevesinde, ufak bir kısmı ise bilimsel argümanlar düzleminde yaşanmıştır. 

Bu çatışma ve kavgaları anlamak için, şunu anlamamız gerekiyor: Tıpkı günümüzde olduğu gibi, 19. Yüzyıl'da da biyologların yarısı (hatta belki daha fazlası) teist (hem Tanrı'ya, hem kutsal kitaplara inanan kişi) veya en azından deistti (yaratıcı güce inanıp, kutsal kitaplara inanmayan kişi). İnançlı olan bu biyologların ezici bir çoğunluğu, hayatlarını şekillendiren şahsî inançlarına ve bu inançların içeriklerine Evrim Teorisi'nin ters düşebileceğini biliyorlardı; ama inançları nedeniyle, Darwin'in bütün detaylarıyla ortaya koyduğu kanıtları görmezden gelemeyeceklerini bilecek kadar profesyoneldiler. Ancak yine de, Darwin'in teorisini bilim camiasına kabul ettirmesi de hiç kolay olmadı.

Tüm Reklamları Kapat

Türlerin Kökeni'nin yayınlanmasından sadece 1 sene sonra, 1860 yılında, Bavarya'da şu nefes kesici fosil bulundu: Archaeopteryx.

Archaeopteryx
Archaeopteryx
Wikimedia Commons

Tür; buradaki makalemizde de izah ettiğimiz gibi, evrimi tartışmaya hiçbir yer bırakmayan şekilde ispatlayan, dinozorlar ile kuşlar arasında bulunan enfes bir ara tür fosiliydi. Türe "tam bir sürüngen" demek mümkün değildi, çünkü hiçbir sürüngende görmediğimiz gibi tüylerle kaplı bir vücudu ve tüylü kanatları vardı. Bu tüylerin izleri, fosilde net olarak görülmekteydi. Bir tavuğu yerken, furcula olarak bilinen kemiğini kırıp dilek dilemişsinizdir. İşte tavuk gibi kuşlarda o kemiği kırabilme nedeniniz, iki ayrı kemiğin kaynamış olmasıdır. Sürüngenlerde çoğu zaman bu kemikler ayrı değildir. Archaeopteryx, bu bakımdan da kuşlara benziyordu. Parmak anatomisi de kuşlar gibiydi. Ama fosile "tam bir kuş" demek de mümkün değildi, çünkü kuşlarda olanın aksine, kemikli bir kuyruğu ve sürüngen gibi pençeleri vardı! Anlayacağınız, bu fosilin bulunmasıyla birlikte bilim camiası, ilk zorlu testiyle yüzleşiyordu: Evrim Teorisi'nin gücünü ve önemini anlayacaklar mıydı?

Tüm Reklamları Kapat

Çoğu bilim insanı için bu fosil fazlasıyla yeterli bir kanıttı. Ama günümüz akademisinde de olduğu gibi, o dönemde de "çekememezlik" ve "kıskançlık", bilimin, kimi zaman bilim karşıtı gericilerden bile güçlü olabilen bir düşmanıydı. Ve Darwin'in düşmanlarından birisi, biraz fazla güçlüydü:

Richard Owen
Richard Owen
Wikimedia Commons

Sir Richard Owen.

Dünyaca ünlü İngiliz biyolog, karşılaştırmalı anatomist, paleontolog. Günümüzdeki magazinsel anlatım ile, adeta "fosillere fısıldayan adam". Öyle ki, "dinozor" sözcüğünü icat eden kişi. Ve hepsinden önemlisi, İngiliz Doğa Tarihi Müzesi'nin babası. Dünya'nın en kıymetli fosil arşivinin efendisi... 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Owen aslında Darwin'i severdi. Richard Owen, canlılığın özel olarak yaratılması gerektiğine inanan bir doğa bilimciydi. Darwin de kendisi gibi dindar bir adamdı. Meşhur Beagle yolculuğuna, bir nevi "yaratılışı ispatlamak ve bilimsel bir temele oturtmak için" binmişti. Dedesi Erasmus Darwin, türlerin değişebileceğini söylese de, Darwin ona katılmıyor gibiydi.

Aslında Owen, canlılığın oluşumunun bilimsel perspektiften analizine özellikle kafa yormaya başladığı 1840'lı yıllarda, canlılığın kendisinden önce gelen canlılıktan farklılaşarak oluşabileceğini kabul etmeye başlamıştı. Buna rağmen bunun teorik altyapısının geliştirilebileceğini pek düşünmüyordu; belki de canlılığın nasıl yaratıldığına dair bilgilerimizin eksik olmasından ötürü bu tarz bir sonuca varıyor olabileceğimize inanıyordu. Ama işler, Owen'ın sandığı gibi gitmedi. Darwin Dünya'yı gezdikçe, türlerin hiç de sabit olmadığını, nesiller içinde değişebildiğini, bulundukları bölgelere göre türleşebildiğini gördü. Galapagos ve Arjantin'de gördükleri, Darwin'in hayatını ve dolayısıyla bilim tarihini kökünden değiştirdi. Türler, net bir şekilde sabit değildi. Şu anda var oldukları son halleriyle, yoktan, birdenbire yaratılmamışlardı. Kademeli ve birikimli bir şekilde, atasal formlardan evrimleşerek var olmuşlardı ve halen de evrimleşiyorlardı!

Bu, Owen'ı, Nazım Hikmet'in deyimiyle "çekilmez bir adam" haline getirdi. Darwin'i kıskanmaya ve çekememeye başladı. Ve kısa bir süre sonra, Darwin'in eski dostu, bir anda düşman oldu. Zaten az önce de bahsettiğimiz gibi, Evrim Teorisi bilim camiasında yer edene kadar, camiayı ikiye bölmüştü. Owen, tarafını seçti: Evrim karşıtı oldu.

O güzelim saygın bilim insanı, "anonim" olarak yazdığı Türlerin Kökeni eleştirisinde, tam bir bilim düşmanı kesildi. Darwin'in birçok açıdan desteklenen argümanlarına bilimsel yanıtlar vermek yerine, Darwin'e destek veren biyologların akademik kariyerlerine, bilgi düzeylerine, yaklaşımlarına saldırmayı seçti. Onları "Darwin'in müritleri" olarak isimlendirerek aşağılamaya çalıştı. Teoriyi destekleyenleri "ileri görüşlü olmamak" ile itham etti. Evrim Teorisi'nin ilanını, "bilimin kötüye kullanımı" olarak değerlendirdi. Teoriyi, bir bütün olarak "dinsizlik" ile eş tuttu. Öfkeliydi... Çok öfkeli...

Elbette, gerçekler karşısında kimse duramaz. Buna, bilim insanları da dahildir. Bilim insanı, gerçekleri bilme konusunda özel bir yetkiye veya üstünlüğe sahip değildir. Bilim insanları, ve dolayısıyla bizler gibi bilim anlatıcıları, bilimsel gerçekleri tarafsız bir şekilde ortaya çıkarmak ve halka aktarmak ile yükümlüdürler. Dolayısıyla bir kişi "bilim insanı" diye, gerçekleri eğip bükme yetkisine sahip değildir.

Tüm Reklamları Kapat

Gerçekten de, Evrim Teorisi'nin gücü tüm bilim camiasında sadece birkaç yıl içinde hissedilmeye başladı. Biyologların çoğu evrimin bilim için önemini fark ediyordu. Owen ise, kaybetmeyi bir türlü hazmedemiyordu. Aslında Owen, zaman zaman yazdıklarıyla Darwin'in teorisine karşı yumuşak tavırlar sergilediği de oluyordu. Örneğin bir yazısında Owen, Türlerin Kökeni'nin "canlı türlerinin oluşumuyla ilgili olarak o güne kadar yayınlanmış en iyi açıklamayı sunduğunu" belirtmişti. Fakat en büyük endişesi, bu teorinin insanın var oluşunu "canavarlaştırabilecek" olmasıydı. Darwin, onu ve benzerlerini memnun etmek adına sıklıkla evrim yasalarının, daha üstün bir güç tarafından konmuş yasaların bir sonucu olduğunu söylese de, Owen ikna olamıyordu. Adeta "sebepsizce öfkeliydi. Ve bu öfkesi, yıkıma dönüşecekti.

Gücünü kullanarak Evrim Teorisi'nin gelişiminin önünü kesmeye çalıştı. Darwin'in "türlerin kökeni sorununu incelemeye yetkisi" olmadığını ima eden metinler yayınladı. Teorinin en büyük destekçilerinden Joseph Dalton Hooker'ın botanik koleksiyonuna verilen devlet desteğini 1871 yılında durdurmakla tehdit etti. O fosil ustası, sırf inadından, bariz bir şekilde hatalı olmasına rağmen, Ocak 1863'te Darwin'in teorisini bizzat doğrulayan yarı-kuş, yarı-dinozor olan Archaeopteryx fosili Doğa Tarihi Müzesi'ne getirildiğinde bu türü doğru düzgün analiz bile etmeksizin "sıradan bir kuş" olarak niteledi; Archaeopteryx'e "tartışmaya yer olmayan ve bariz bir şekilde bir kuştur" deyip geçti. Evrim Teorisi ve türlerin değişebildiği gerçeğinin ortaya çıkarılması açısından önemini görmezden geldi.

Evrime düşmanlığı büyüdükçe, bilimsellikten kopmaya başladı. İnsanı, "Memeliler Sınıfı"ndan ayrı bir sınıf olarak kategorize etmeye kalktı. Bunu destekleyen tek bir biyolog dahi yoktu. Her ne kadar bilime büyük katkılar sağlamış bir girişimci ve bilim insanı olsa da, öfkesi bilimsel gerçeklerin önüne geçti.

Tüm bu "çirkefliği", ona pahalıya mal oldu. Zooloji Cemiyeti Konseyi, Thomas Huxley gibi evrim destekçilerini bünyesine almaya başlayınca, Owen ve bilim karşıtı görüşleri giderek dışlandı. Hele ki bir makalesinde, kendisine 4 sene önceki araştırmasında yardım eden bir biyologa gerekli krediyi vermediği gerekçe gösterilerek, Zooloji Cemiyeti'ne ve Kraliyet Cemiyeti'ne üyeliği iptal edildi. Sonradan da, Kraliyet Cemiyeti Konseyi'ne aday oldu, ama seçilmedi. Gerekçe olarak, "bilerek ve bilinçli şekilde yalan söylemesi" gösterildi.

Tüm Reklamları Kapat

Darwin'in kendisi de teorisinin felsefi etkileri ile boğuşuyordu. Ama eski dostunun kendisine böylesine nefret duyuyor olmasından hiç memnun değildi. Owen'ın dinmek bilmez öfkesini ve saldırganlığını, "Kindarca, aşırı kötücül, akıllıca... ve son derece zarar verici." olarak değerlendirdi. O da, anlaşılır bir şekilde, Owen'a karşı nefret beslemeye başlamıştı. Başlarda bundan utanç duyduğunu yazsa da, sonradan bu duyguyu kabullendiğini belirtiyor. Darwin, her ne kadar onu alttan almaya çalışsa da, bu yenilmez öfke karşısında pes ederek şunları söyledi:

Bugüne kadar Owen'a karşı duyduğum nefretten her zaman utanmıştım. Ancak artık, bu nefret ve tiksinme duygusunu hayatımın bu son günlerine dek dikkatlice besleyeceğim.

İşin en acı tarafı ise bunların hiçbiri değildi. İşin en acı tarafı şu: 1840'larda, yani Türlerin Kökeni'nin yayınından 19 sene önce, Owen türlerin evrimsel bir süreç sonucu var olduğu sonucuna kendi başına varmıştı. Bunu izah edecek teoriler geliştirmeye çalışıyordu. Öyle ki, 1849 yılında yayınladığı Nature of the Limbs, yani Uzuvların Doğası başlıklı kitabında, türlerin değişebileceğini ima ettiği için kendisi de eleştiri oklarının hedefi olmuştu! Yani Richard Owen, evrimsel değişimi öngörememiş biri değildi... Fosillerden örnekler vererek atların evrimleştiğini Darwin'den önce anlatmıştı. Hatta 1854 yılında İngiliz Derneği'nde verdiği bir derste, yeni keşfedilmiş bir hayvan olan gorillerin asla insana evrimleşemeyeceğini söylemiş; ama insanların benzer maymunlardan evrimleşmiş olabileceği olasılığını göz ardı etmemişti. 

Darwin'i çekememe nedeni 2 açılıydı: İlki, Darwin'in Owen'ın canlıların değişimiyle ile ilgili ileri sürdüğü bazı açıklamaları teorisine dahil etmemesiydi. İkincisi ise, çığır açacağı belli olan bu teoriyi kendisinin keşfedememesi, avcunun içinden kaçırmasıydı. Owen, Darwin'in aksine, korkularına yenik düşmüştü. Robert Chambers, Yaratılışın Doğal Tarihinin Kalıntıları isimli kitabını anonim olarak yayınlayıp, içinde türlerin bariz bir şekilde değiştiğini savunması sonrasında, Richard Owen dindar halkın yazara ve evrime karşı tepkisini gördü ve halka açık şekilde evrimi dile getirmekten korktu. Belki de bu korku, elinin altında Dünya'nın her yanından aşırı kıymetli fosiller olan Owen'ın Evrim Teorisi'nin babası olmasının önünü kesti, kim bilir? Bu da bizlere ders, kulağa küpe olsun.

Uzun lafın kısası... Evrim Teorisi Darwin'in sarı saçına mavi gözüne bilim camiasında kabul görmedi. Akademinin en öfkeli tartışmaları ve bilimsel camianın en sert eleştirilerine karşı koymayı başardığı için kabul gördü. Hiçbir denemede yanlışlanamadıkça kabul gördü. Dolayısıyla evrimsel biyologların gizli bir cemiyetmiş, bilim camiasında evrimi kabul etmeyenlere baskı kuran "paralel bilim" varmış gibi iddialar, bariz bir şekilde gerici akımların retorikleridir. 

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Teorisi'nin Tarihi ve Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Teorisi'nin Tarihi ve Evrimi yazı dizisinin 8. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Antik Yunan'da Evrim Teorisi: Evrimin Temellerinin İlk Olarak Yeşerdiği Medeniyete Bir Bakış..." başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
21
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Umut Verici! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Güldürdü 2
  • İnanılmaz 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2023 05:40:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3139

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Samanyolu Galaksisi
Tedavi
Tarım
Toplum
İhtiyoloji
Ortak Ata
Komplo Teorisi
Kuş
Elementler
Metabolizma
Biyocoğrafya
Genel Halk
Çeviri
Molekül
Taksonomi
Biyografi
Sinir Sistemi
Evrenin Genişlemesi
Hareket
Hücre Biyolojisi
Hematoloji
Depresyon
Foton
Nörobiyoloji
Filogenetik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi!. (23 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 28 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3139
Bakırcı, Ç. M. (2018, January 23). Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/3139
Ç. M. Bakırcı. “Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Jan. 2018, https://evrimagaci.org/s/3139.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Evrim Teorisi'nin Bilim Camiasındaki Kabulü, Hiç de Kavgasız Değildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 23, 2018. https://evrimagaci.org/s/3139.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.