Evinizin Bulunduğu Toprakların, Günümüzden 750 Milyon Yıl Önce Nerede Olduğunu Görün!

Her şey değişir. Gezegenler değişir, iklim değişir, çevre değişir, canlılar değişir. Ve evinizin şu anda üzerinde bulunduğu toprakların yeri değişir. Çünkü kıta dediğimiz kara parçaları, en nihayetinde onların altında bulunan levhaların (plakaların) okyanus ve deniz seviyesinin üzerinde kalan kısımlarından ibarettir ve bu levhalar, onların altında yer alan magma tabakasında yaşanan konveksiyon akımları dolayısıyla durmaksızın hareket ederler. Bunun sonuçlarından birisi depremler ve dağ oluşumları gibi devasa jeolojik olaylar olsa da, daha "az zarar verici" sonuçlarından bir diğeri, günümüzde hayali sınırlarla bölüşülen toprakların coğrafi konumunun, elimizde hiçbir önleyici güç olmayan biçimde, her yıl bir miktar değişmesidir.

Levhaların bu hareketi, bildiğimiz kadarıyla Dünya'nın (ve dolayısıyla levhaların ve magma tabakasının) oluşumundan beri devam etmektedir. Buna bağlı olarak Dünya'ya dışarıdan baktığımızda gördüğümüz kıtalar ile okyanusların dağılımı, tarih boyunca aynı kalmamıştır. Aslına bakarsanız son 4.5 milyar yıllık Dünya tarihini yüz milyon yıl gibi büyük zaman aralıkları boyunca inceleyecek olursak, Dünya'nın görünümünün bir hayli değiştiğini görmekteyiz. Öyle ki, bir zamanlar bugünkü kıtaların hepsi, Pangea isimli tek bir süperkıta altında birleşmiş haldeydi!

Ancient Earth

Bu durumda ilginç bir soru doğuyor: Eğer kıtalar sürekli hareket ediyorsa, günümüzde evimizin veya ülkemizin bulunduğu topraklar, bundan yüz milyonlarca yıl önce nerede yer alıyordu? Levhaların uzun zaman aralıklarına yayılmış süreler boyunca değişimini inceleyen bilim insanları, bugüne kadar birçok teknik yöntem geliştirmeyi başardılar. Örneğin sizin de ücretsiz olarak erişebileceğiniz GPlates isimli yazılım, jeologların levha tektoniği rekonstrüksiyonlarını ve ilişkili diğer verileri uzun zaman aralıklarında incelemek için kullandıkları bir programdır.

Bu programı kullanan paleontolog Ian Webster, Antik Dünya adını verdiği bir dijital projeye imza atarak, Dünya üzerinde gireceğiniz herhangi bir adresin milyonlarca yıl önce nerede yer aldığını görebileceğiniz bir sistem geliştirdi.

Ancient Earth

Bu sistem, jeolog ve paleocoğrafyacı Christopher Scotese tarafından geliştirilen bir diğer jeolojik modele ve haritaya dayanıyor. Bu model, son 750 milyon yılda tektonik levhaların nasıl değiştiğini gösteriyor. Bu dönem, Dünya'daki ilk yeşil alglerin evrimleşmeye başladığı döneme denk geliyor. Webster, bu çalışmasıyla ilgili olarak şunları söylüyor:

Bu çalışma, çevremizin dinamik ve değişebilir olduğunu gösteriyor. Dünya'mızın tarihi, algılayabileceğimizden bile uzun. Levha tektoniğinin ve kıtaların günümüzdeki dizilimi, bir zamanlama hatasından ibaret.

Söylemek istediği şu: Kıtaların ve levhaların günümüzdeki dizilenişinin özel bir anlamı yok. Eğer bundan 400 milyon yıl sonra evrimleşmiş bir tür olsaydık, muhtemelen bundan çok daha farklı görünümlü kıtalara yayılmaya çalışıyor olacaktık. Benzer şekilde, bundan 100 milyon yıl önce evrimleşmiş olsaydık, bambaşka bir Dünya'da yaşıyor olacaktık.

Ancient Earth

Program, günümüzdeki bir coğrafi noktanın milyonlarca yıl önceki Dünya üzerindeki konumunu bulabilmek için, kullanıcıdan aldığı yer bilgisini, geçmişe dönük modellere yerleştiriyor ve en olası konumu tespit etmeye çalışıyor.

Uygulamanın güzel bir diğer tarafı ise, girilen coğrafi bölgenin etrafında ne tür dinozorlar yaşadığını söyleyebiliyor olması. Webster, şöyle söylüyor:

Bu harita, karmaşık ve ilginç bilimsel veriyi interaktif ve kolay kullanılabilir bir şekilde sunuyor. Öğretmenler, profesörler ve Dünya'nın tarihiyle ve bilimle ilgilenen diğer herkes bundan faydalanabilir. Amacım, bilime olan ilgiyi ve dünyamız ile onun geçmişini daha iyi anlamak için her gün çalışan bilim insanlarına olan saygıyı pekiştirebilmek.

Siteye buradan gidebilirsiniz.