Endonezya'da Keşfedilen Domuz Resimleri, Dünya'nın En Eski Mağara Sanatı Olabilir!

Endonezya'nın saklı vadilerinden birinde, modern gözlerin gördüğü en eski simgesel sanat eserlerine aday bir resimle dekore edilmiş bir mağara bulunuyor.

Science Advances dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, bu dut tonlarıyla çizilip boyanmış, canlı renkli domuz tasviri 45.500 yıl öncesine dayanıyor.^[1] Bu resim, Aralık 2017'de Leang Tedongnge adlı bir mağaranın derinlerinde, Griffith Üniversitesi lisansüstü öğrencilerinden Basran Burhan'ın dahil olduğu bir arkeoloji araştırmasında keşfedildi. Resimdeki hayvan, mağaranın bulunduğu Sulawesi Adaları'nda hala yaşamakta olan bir domuz türünü andırıyor.

Bazı uzmanlar, çoktandır Sulawesi'nin simgesel sanatın doğum yerlerinden olduğu kanısındaydı. Aynı ekip, 2019'da, bölgenin en az 43.900 yıllık büyüleyici bir görüntüye, insan-hayvan karışımı çizimlere de ev sahipliği yaptığını bir çalışmalarında rapor etmişlerdi.^[2]

Griffith Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi ve çalışmanın ortak yazarı olan Adhi Agus Oktavhiana tarafından daha güneydeki bir mağarada tespit edilen başka bir domuz figürü ile birlikte bu mağara sanatı örnekleri, Endonezya adalarında yaşayan zengin kültürlere işaret ediyor. Bu keşifler, bir yandan, sanatçılarının Homo sapiens mi yoksa nesli tükenmiş başka bir insan türü mü olduğuyla alakalı tartışmalara da sebep oldu.

Makassar'dan, yani 1,5 milyon nüfusuyla oldukça hareketli olan bir şehirden yalnızca 64,3 kilometre uzak olan Leang Tedongnge, bu zamana kadar neredeyse hiç dokunulmamış haldedir. Sebebi ise erişiminin pek zor olması.

The New York Times

Ekibin bir diğer üyesi ve Griffith Üniversitesi lisansüstü öğrencilerinden Adam Brumm, şöyle anlatıyor:

Vadiye girişin tek yolu olan dar bir mağara geçidine ulaşmak için, rüzgarlı ve ormanlık alanlardan, dağlık bölgelere kadar yürüyüş yapmanız gerekiyor. Vadiye yalnızca kuru mevsimlerde erişilebiliyor. Yağışlı mevsimlerde vadi tabanı tamamen suyla kaplanıyor ve yerliler, bu mevsimlerde, ağaç kabuğundan yaptıkları kanolarla ulaşım sağlıyorlar.

Dr. Brumm, mağaradaki keşfi yapmayı mümkün kılan yerli bilim insanlarına da özellikle teşekkür ediyor.

Domuz resminin keşfinin ardından ekip, uranyum izotoplarıyla yapılan yaş tayinini yöntemlerini kullanarak resmin minimum yaşını belirlediler: 45.500 yıl. Fakat resmin yaşının, bu sayıdan binlerce yıl daha yaşlı olma ihtimali var. Çünkü bu teknik, yalnızca mağara duvarlarını oluşturan mineral tortularının ("speleothem") yaşını hesaplayabiliyor.

Resimleri kimin yaptığı sorusuysa hala gizemini koruyor.

Sulawesi'de henüz 45.500 yıllık insan iskeleti kalıntıları bulunamadı; bu nedenle sanatçının anatomik olarak modern insan olup olmadığı belirsiz. Günümüz Endonezyası içine bulunan adada, daha önce uzun süreli yerleşik insansılar (hominini), yani insanların ait olduğu geniş aileden üyeler bulunmuştu. Araştırmaya dahil olmayan, Tayland'da Silpakorn Üniversitesi arkeoloğu Rasmi Shoocongdej şöyle diyor:^[3]

Bazı insansı kalıntıları, bir milyon yıla kadar dayanıyor!

Dr. Brumm ve meslektaşları ise bu simgesel sanat çalışmasının karmaşıklığı göz önünde bulundurulduğunda, sanatçıların muhtemelen modern insanlar olduğu görüşünde. Dahası, bu antik sanat çalışmaları, diğer insan yapımı antik sanat çalışmalarıyla yüksek benzerlik oranına sahip. Bu benzerliklere duvardaki el izleri ve hayvanların hem profil hem önden görünümlerini gösteren "bükülü perspektif" dahil.

Dr. Brumm'a göre bölgedeki arkeolojik kazılarda bu yaşlarda bir insan kalıntısı bulunması an meselesi.

Keşifte yer almamış olan Barselona Üniversitesi arkeoloğu João Zilhão ise bu görüşe katılmıyor. 2018'de İspanya'da Neanderhallerin daha şekilsiz de olsa mağara çizimi yapabildiğini gösteren bir çalışmada görevli biri olarak başka nesli tükenmiş insan türlerinin de Endonezya'daki resimleri yapabileceğini söylüyor.^[4] Şöyle anlatıyor:

Anatomik bir modern insan yalnızca anatomik bir tanımdır. Biliş, zeka ve davranışla alakası yok. Bunları yapanın anatomisine dair hala kesin bir kanıtımız yok.

Bu görsellerin bulunmuş en eski sanat eserleri olduklarına odaklanmak kolayken ,Kaliforniya Üniversitesinde emekli profesör olan Margaret Conkey'a göre bu, keşfin "daha geniş çıkarımlarını" gölgeliyor. Şöyle diyor:

Bana göre bu keşifte öne çıkan, tarih öncesi Sulawesi insanlarının nasıl etkileşime geçtiklerini anlamamıza katkısı ve nasıl materyal ve görüntü kullanarak sosyal dünyalar yarattıkları.

Yeni çalışma, "en eski" sözünü kullanmasına rağmen Dr. Brumm ve meslektaşları Sulawesi'de daha da yaşlı görsel eserler bulmalı bekliyor. Dr. Brumm şöyle diyor:

Avustralya kıtasına bağlantı geçidi olan Wallacean takımadaları yani, Sulawesi dahil, doğu Endonezya'da insan yerleşimlerine dair daha eski birçok kaya sanatı ve kanıt olduğunu düşünüyoruz.

Maalesef, zaman çok değerli: Endonezya'nın antik mağara sanatı hızla bozunuyor ve bu durum, dünyadaki en eski sanat eserlerinin çoğunun henüz keşfedilmeden yok olabileceği gerçeğini hatırlatıyor. Dr. Brumm, şöyle anlatıyor:

Bu olguyu bölgedeki hemen hemen tüm kaya sanatı alanlarında gözlemledik ve kültürel miras ajansındaki meslektaşlarımızın izlenimlerine göre bu antik sanat eserlerinin sönüşü endişe verici bir hızda. Gerçekten çok can sıkıcı. Güncel durumu göz önünde bulundurursak sonuç, bu buz çağından kalma Endonezyalı sanatın tahrip olup yıkılmasıdır. Belki bizim ömrümüz içinde dahi gerçekleşebilir.