Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir!

En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir! Presentation Pictures
4 dakika
53,580
Tüm Reklamları Kapat

Su... Her zaman yaşam ile suyu iç içe düşünürüz. "Yaşamın koşulu" diye tanımladığımız kriterleri belirlerken en başta suyu sayarız. Halbuki "yaşamı" tam olarak tanımlayamadığımız için, su koşulunu şart koymanın da anlamı yoktur.

Bu durum, yaşam için oksijen kriterini şart koymakla benzerdir. Fakat yaklaşık (2.5 milyar yıl önce) Büyük Oksitlenme Olayı'na neden olan fotosentezin evrimini hatırlamamız lazım. Atmosferde oksijen oranının yükselmesi ile birlikte oksijensiz solunum yapan mikroorganizmaların çok büyük bir kısmı yok olmuştur bu süreç içerisinde. Çünkü oksijen, onlar için hücre membranına ve organellere zarar veren toksik bir moleküldü. Aynı şekilde günümüzde de oksijen metabolizması sonucu hücreye zarar veren serbest radikaller oluşabiliyor. Bu yüzden süperoksit dismutaz ve katalaz gibi enzimler sayesinde söz konusu radikaller metabolize edilebiliyor. Sonuç olarak bu canlılar arasından benzer enzimleri bulunan, sürece ayak uydurabilen, oksijene bir miktar toleranslı olanlar hayatta kaldı, seçildi ve çoğaldılar.

Tüm Reklamları Kapat

Büyük Oksidasyon Olayı ve atmosferdeki oksijen oranı değişimi.
Büyük Oksidasyon Olayı ve atmosferdeki oksijen oranı değişimi.
Wikiwand

En Kurak Çöl ve Habitatı

Güney Amerika'da Şili'nin kuzeyinde bulunan Dünya'nın en kurak çölü olan Atacama Çölü'nde işler farklı ilerliyor. İklim, habitat ve ekosistem farkı, canlıların çeşitliliği üzerine doğrudan etki ediyor. Örneğin konumuz olan kuraklığı ele alalım. Jeolojide aridite ifadesi, nem ve yağışın az olduğu veyahut hiç olmadığı alanları tanımlar. Bunun tam tersi ise bulunan nem oranını ifade eden humidite kelimesidir.

Dünya üzerinde en hiperarid non-polar bölge ise Atacama Çölü'dür. Zira kutuplar da bildiğiniz gibi kuraklığın çok yüksek olduğu arid bölgelerdir. Hiperarid habitatlarda bulunan canlılar, milyonlarca yıldır düşük yağış/su şartları ile karşılıklı evrimleşmişlerdir. Artık onların "normal" yaşam alanlarıdır. Biz primatlar için çok zor şartlar gibi gözükse de, onlar için olağandır.

Tüm Reklamları Kapat

Atacama Çölü'nde bir vaha (çöllerde tarıma ve insan yaşamına elverişli bölge).
Atacama Çölü'nde bir vaha (çöllerde tarıma ve insan yaşamına elverişli bölge).
Carlos González-Silva

Yağmur Yağınca Neden Öldüler?

Atacama Çölü'nün hiperarid ekosistemi, yaklaşık 15 milyon yıl önce evrimleşmiş ve bu süre zarfında söz konusu koşullarda bulunuyor. Üstelik bilindiği kadarıyla yaklaşık 500 yıldır doğrudan bu bölgede herhangi bir yağış kaydı yok.

Fakat 2015 yılının Mart ve Ağustos ayında ve geçtiğimiz sene Haziran ayında bölgeye yağmur yağdı! Yağdı ama, yağması ile yanında birçok can götürdü.

Yağmur yağmadan önce bölgeden örnekler alınmıştı ve 16 farklı mikroorganizma türüne ait bulgular tespit edilmişti. Yağıştan sonra ise nemli kalan bölgeden alınan örnekler üzerinden, türlerin Büyük Oksitlenme Olayı gibi bir yok oluşa gittiğini ve yaklaşık %-75-87 oranında çeşitliliğin azaldığı tespit edildi. Olay yerinden alınan örneklerde sadece 2 veya 4 mikroorganizma türü kaldığı görüldü.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Çünkü geriye kalan türler osmotik şok nedeniyle öldü. Yani onlar aşırı su ve neme dayanıklı değildi ve bütün suyu hücre içine alıp, patladılar! Zira hiperarid habitatlardaki mikroorganizmalar, osmotik basınç açısından en ufak miktarda suyu dahi hücre içine alabilecek şekilde evrimleşmişlerdi. Dolayısıyla fazlasını kaldıramadılar. Ancak aralarından çeşitlilik nedeniyle tolerans sahibi olanlar hayatta kaldı ve nesillerini aktarabildi.

Mars (Kızıl Gezegen)
Mars (Kızıl Gezegen)
NY Post

Atacama Çölü ile Mars Benzerliği

Bu durumun aynısı Mars için de geçerli. Zaten bölgenin jeolojik şartları, Kızıl Gezegen ile o kadar benzerlik gösteriyor ki, Mars'ta kullanılacak araçlar ve analizler, önce söz konusu bölgede deneniyor. Dolayısıyla Mars'ı terraformlaştırma (Dünyalaştırma) ve kolonileştirme işlemi sırasında yapacaklarımız, -eğer varsa- oradaki mikroorganizmaların büyük çoğunluğunu yok edecektir.

Sadece Mars da değil... Sanılanın aksine yağmur, sadece Dünya'da gözlenen bir olay değildir. Ancak yağmur gibi hava ve iklim olaylarının görüldüğü her gezegendeki bu yağışlar, Dünya'da alışık olduğumuz sıvı su şeklinde de olmak zorunda değildir. Bir yağışın içeriğini, o gezegenin atmosferik şartları belirler. 

Bu görselde, bugüne kadar keşfedilen birkaç farklı gök cismindeki farklı yağış tiplerini ele almaktayız.
Bu görselde, bugüne kadar keşfedilen birkaç farklı gök cismindeki farklı yağış tiplerini ele almaktayız.
Bilime Dair Her Şey

Örneğin, 2003 yılında keşfedilen ve üzerinde sıvı demirden yağmurlar yağdığı tahmin edilen OGLE-TR-56b gezegeni, etrafında döndüğü yıldıza Dünya'nın Güneş'e olan mesafesinden 50 kat daha yakındır. Buna rağmen söz konusu gezegen, Jüpiter boyutlarındadır ve 1 yılı 29 Dünya gününe eşit olacak kadar hızlı bir şekilde yıldızının etrafında turlamaktadır. Kıyas olması bakımından, Merkür, Güneş'in etrafında 88 Dünya gününde dönmektedir. Yüzey sıcaklığı 2000 derece civarında olan bu gezegen, bizim Güneş Sistemi'miz ile kabaca aynı yaştadır (bizim sistemimiz 4.5-4.6 milyar yıl yaşındadır; OGLE-TR-56b'nin sistemi ise 4 milyar yıl). Jüpiter boyutlarında olan bu gazdan oluşan gezegenin kütlesi, Jüpiter'den %10 oranında daha azdır; yani yoğunluğu Satürn'ünkine daha yakındır. 

Oralarda bir yerlerde gerçekten ilginç gezegenler ve dolayısıyla bu gezegenlere özgü ilginç doğa olayları keşfedilmeyi bekliyor! Ve belki de oralarda bir yerlerde canlılar bu akıl almaz zorluktaki ortam şartlarına adapte oluyorlar. Darwin'e atfedilen (ama aslında muhtemelen onun söylemediği) şu harika sözü hatırlayalım:

Ne en güçlü olan tür hayatta kalır, ne de en zeki olan… Değişime en çok adapte olabilendir hayatta kalan...
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 18
  • Tebrikler! 10
  • Merak Uyandırıcı! 10
  • İnanılmaz 8
  • Umut Verici! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 05:07:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7452

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Dockrill, et al. En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir!. (15 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7452
Dockrill, P., Türkoğlu, P. (2018, November 15). En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7452
P. Dockrill, et al. “En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 15 Nov. 2018, https://evrimagaci.org/s/7452.
Dockrill, Peter. Türkoğlu, Pedram. “En Kurak Çöle Yağmur Yağınca, Hayat Yerine Ölüm Getirir!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, November 15, 2018. https://evrimagaci.org/s/7452.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close